جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - 29 Mar 2024
 
۰

ورود به شانگهای از مسیر سمرقند

چهارشنبه ۲۳ شهريور ۱۴۰۱ ساعت ۱۲:۰۴
کد مطلب: 812261
عضویت دایم کشورمان در سازمان همکاری‌های شانگهای با سفر امروز رئیسی و حضور در اجلاس سران این پیمان در تاجیکستان نهایی می‌شود؛ عضویت در این سازمان چه اهمیتی برای ایران دار د و کشورمان چه اسنادی را باید امضا کند.
ورود به شانگهای از مسیر سمرقند
به گزارش جهان نيوز به نقل از خراسان، سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان امروز به ازبکستان سفر می‌کند تا در اجلاس سالانه سران سازمان همکاری‌های شانگهای شرکت کند. این دومین حضور رئیسی در اجلاس شانگهای پس از به قدرت رسیدن در مردادماه 1400 است.

سال گذشته در اجلاس تاجیکستان رسما اعلام شد عضویت دایم ایران در سازمان شانگهای از سوی این سازمان پذیرفته شده و ایران می تواند این فرایند را آغاز کند، به این معنی که دیگر کشوری یا موضوعی مانعی برای این کار نیست. هرچند همان زمان برخی تصور کردند ایران عضو دایم سازمان شانگهای شده یا برخی هم به عنوان دستاورد دولت سیزدهم از آن یاد کردند اما کارشناسان آشنا به این حوزه می‌دانستند این فرایند طولانی خواهد بود و نیازمند الحاق ایران به کنوانسیون‌ها و موافقت نامه های متعدد این سازمان است که بدون این کار چنین عضویتی نهایی نخواهد شد. با این حال، خبرهای رسیده نشان می دهد فرایند الحاق ایران به صورت دایم که بیش از 16 سال ایران به دنبالش بود در اجلاس فردای سازمان شانگهای در شهر سمرقند ازبکستان به صورت عملی شروع می شود و ایران سندی را امضا خواهد کرد که اولین گام در راه عضویت دایم خواهد بود و در ادامه باید در زمان بندی های مشخص شده بقیه اسناد را نیز امضا کند.

سازمان همکاری های شانگهای با زمینه های کاری سیاسی و امنیتی در ۱۵ ژوئن ۲۰۰۱ تاسیس شد و یک سال بعد موضوعات اقتصادی را نیز برای خود پذیرفت. این سازمان منطقه ای که یک دبیرخانه در پکن پایتخت چین و یک کمیته اجرایی در تاشکند پایتخت ازبکستان دارد ، با هشت عضو دایم شامل چین، هند، قزاقستان ، روسیه ، پاکستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان   و سه عضو ناظر به نام های ایران، بلاروس و مغولستان ، بیش از 40درصد جمعیت دنیا و حدود 35درصد خشکی های دنیا را در خود دارد.  همچنین حدود  25 درصد تولید ناخالص دنیا متعلق به کشورهای عضو شانگهای است  و بزرگ ترین تولید کننده انرژی جهان (روسیه) و بزرگ ترین مصرف کننده انرژی جهان(چین) در این سازمان هستند. روسیه و چین به عنوان قدرت های سیاسی دارای حق وتو در شورای امنیت و 4 قدرت دارای بمب اتم یعنی چین ، روسیه ، پاکستان و هند عضویت در این سازمان را دارند و مجموع تجارت خارجی اعضای سازمان به حدود 6.6 تریلیون دلار در سال رسیده که نسبت به 20سال قبل رشد 100برابری را نشان می‌دهد.
 
 ایران و شانگهای 
جمهوری اسلامی ایران در اواخر دوره ریاست جمهوری خاتمی در سال ۲۰۰۵ به عنوان عضو ناظر به سازمان همکاری های شانگهای پیوست و یک سال بعد در ابتدای دوره احمدی نژاد  برای عضویت کامل در این سازمان درخواست داد. این درخواست بحث‌های زیادی را برانگیخت و با مخالفت های مختلفی روبه رو بود از جمله در مقطعی، چینی ها و زمانی تاجیکستان به دلایل مختلف مخالف حضور ایران به عنوان عضو دایم بودند . زمانی هم حضور ایران در فصل هفت منشور سازمان ملل و تحریم های شورای امنیت مانع اصلی عضویت دایم ما در شانگهای به شمار می رفت اما سرانجام با حل اختلافات میان ایران و تاجیکستان  در شهریور سال گذشته ،  سازمان شانگهای با عضویت کامل ایران موافقت کرد . پیش از این، این سازمان که تنها شش عضو داشت در سال 2015 با عضویت کامل هندوستان و پاکستان موافقت کرده بود که تا اتمام روند کامل این عضویت دو سال طول کشید.
 
در سمرقند دقیقا چه اتفاقی می افتد؟
نکته مهم برای ایران هم این است که فعلا وضعیت کشورمان در شانگهای به عنوان عضو ناظر محسوب می شود و در اجلاس سران شانگهای که قرار است از فردا پنج شنبه  در سمرقند ازبکستان آغاز به کار کند نیز تغییری در این وضعیت رخ نخواهد داد اما در سمرقند دقیقا چه اتفاقی می افتد؟
 
در واقع بعد از اجلاس سال گذشته در تاجیکستان ، ایران سندی را به عنوان سند اعلام مواضع در خصوص شانگهای امضا کرد که مراحل عضویت در آن سند تشریح شده بود و هر کشوری که قرار است عضو شود باید این روند را طی کند و  همه اسنادی  راکه تا آن تاریخ در شانگهای نهایی شده بدون کم و کاست قبول کند و به آن ها ملحق شود که تعداد این اسناد تا الان 46 سند است یعنی تا الان 49 سند همکاری ، موافقت نامه یا کنوانسیون در سازمان شانگهای به تصویب رسیده که هر کشوری که بخواهد عضوش شود باید آن ها را امضا کند. شنیده های موثق خراسان حاکی است این اسناد 49 گانه در این یک سال در داخل کشور با حضور همه دستگاه های ذی‌ربط که حدود 30دستگاه می شدند بررسی و نظرات همه جمع بندی شده و قرار است ایران در قالب یک بیانیه تفسیری نظر خود را اعلام کند ضمن این که این 49 سند به شکل یک لایحه واحد در دولت نیز به تصویب رسیده و مراحل تقدیم آن به مجلس در حال انجام است تا مجلس تصمیم نهایی را بگیرد. روند تصویب موافقت نامه های شانگهای در داخل مثل سایر این قراردادهاست و باید در مجلس و شورای نگهبان مصوب شود. البته در اعلامیه تفسیری خودمان برای الحاق قید خواهیم کرد که با لحاظ قوانین داخلی ایران و موازین شرعی قبول می‌کنیم. مبنای سازمان شانگهای هم بر همکاری است و حتی در اختلافات قید شده که براساس گفت وگو باید حل و فصل شود و جایی برای ارجاع به دادگاه درنظر گرفته نشده است .
 
در سمرقند برای ایران چه اتفاقی می افتد ؟
طبق اطلاعات خراسان، آن چه در اجلاس سمرقند  به امضای ایران می رسد سند تعهدات یا ترتیبات اجرایی الحاق نام دارد. در این سند سه نکته مهم دیده می‌شود:
 
اول: زمان بندی الحاق به اسناد 49 گانه است .از میان این 49 سند ، 5 سند پایه سازمان هستند از جمله منشور سازمان شانگهای و کنوانسیون مبارزه با تروریسم و افراط گرایی . این 5 سند پایه باید حداکثر تا 22 دسامبر (اول دی ماه 1401) توسط ایران امضا شود و تنها یک بار این زمان قابل تمدید است.
 
دوم: دو ضمیمه دارد که ضمیمه اول شامل 19 سند می شود که بعد از 5 سند پایه باید توسط ایران امضا شود و ضمیمه دوم که 25 سند دارد و در مرحله بعد است .پس از امضای همه اسناد توسط ایران اعضای هشت گانه فعلی باید به عضویت ایران نظر مثبت داشته باشند و یک نظر منفی می تواند جلوی عضویت ایران را بگیرد البته احتمال بسیار کمی وجود دارد و در شرایط بسیار خاصی ممکن است این اتفاق بیفتد . این روند امضای سندها و تایید نهایی اعضای سازمان معمولا حدود دو سال طول می کشد و در پایان عضویت دایم ایران نهایی می‌شود.
 
سوم: موضوع آخر حق عضویت است که کشور جدید بعد از نهایی شدن عضویت  باید بپردازد. این حق عضویت برای ایران 5.8درصد بودجه سازمان که حدود 400هزار دلار در سال است تعیین شده، همچنین ایران می تواند در ساختارهای شانگهای عضو ثابت داشته باشد . بعد از نشست سمرقند، ایران به جلسات سازمان دعوت می شود اما حق رای همچنان ندارد . معمولا کشورها در پایان روند امضای توافق نامه ها توسط کشور در شرف عضویت با عضویت آن کشور مخالفت نمی کنند مگر این که کشورهایی که درگیر جنگ مسلحانه یا تحت تحریم های سازمان ملل باشند . ایران در شرایط فعلی مشکل خاصی ندارد مگر این که دوباره تحریم های شورای امنیت برگردد .
 
اهمیت شانگهای برای ایران 
در جهان چند قطبی، سازمان های منطقه ای نقش مهمی دارند . از چهارقدرت هسته ای در این سازمان هشت عضو حضور دارند و دو کشور روسیه و چین هم دارای حق وتو هستند . این برای ایران که همیشه تنها بوده و شریک و متحد دایمی نداشته فرصت بسیار خوبی محسوب می شود . همچنین برگزاری حدود 70-80 نشست در سطوح و موضوعات مختلف در سال از جمله نشست سران ، نخست وزیران و وزرای خارجه ، فرصت خوبی برای ایران برای اعلام مواضع و دیدارهای متعدد با مقامات کشورهای منطقه و دوست است.
 
همچنین کشورها برای پیشبرد اهداف سیاست خارجی خود از حرکات جمعی در سازمان های بین المللی و ائتلاف سازی استفاده می کنند  و برای ایران نیز یک راه مقابله با یک جانبه گرایی و سلطه جویی، کشورهای غربی و آمریکاست هر چند که خود شانگهای چنین ادعایی ندارد.
 
از سوی دیگر ظرفیت های ایران به ویژه در حوزه ترانزیت و کریدورهای شمال و جنوب و انرژی برای شانگهای بسیار اهمیت دارد و کشورهای عضو می توانند در این حوزه ها تامین مالی خوبی برای ایران داشته باشند .
 
در زمینه سیاسی و امنیتی ، سازمان شانگهای اسناد متعددی در حوزه های تروریسم دارد که برای ما هم دغدغه است و این قالب جمعی برای مقابله با تروریسم پرفایده به نظر می رسد . همچنین برگزاری رزمایش های مشترک نیز دیده شده و با توجه به علاقه زیاد نیروهای مسلح ما به برگزاری مانور مشترک با اعضای شانگهای ، فرصت خوبی برای حوزه نظامی ما محسوب می شود.
 
یکی دیگر از موضوعات مورد علاقه و مهم شانگهای موضوع افغانستان است که اتفاقا همخوانی زیادی با مواضع ایران دارد و ما می توانیم مواضع خود را از طریق یک سازمان منطقه ای اعلام کنیم .
 
در حوزه اقتصادی روسیه پیشنهاد داده دولت های عضو با ارزهای ملی تبادل کنند که خواست مهم ما هم هست. توسعه چابهار، خط لوله گاز از ایران به پاکستان و هند و تقویت کریدورهای جنوب و شمال از جمله فضاهای مطلوب ماست.
 
از سوی دیگر جمعیت حدود سه میلیارد نفری سازمان  فرصت مناسبی برای بخش های گردشگری واقتصادی ایران خواهد بود.
 
آمارها نیز نشان می دهد در میان هشت شریک عمده صادراتی ایران ، چین ، هند و پاکستان از اعضای سازمان، به ترتیب جایگاه اول ، پنجم و هشتم را دارند و در میان شرکای وارداتی ایران نیز چین و هند در رده های اول و چهارم هستند.
 
همچنین بر اساس آمار گمرک ایران ، در سال 1400 تجارت کشورمان با اعضای سازمان شانگهای به 54میلیون و 856هزار تن کالا به ارزش 37میلیارد و 168 میلیون دلار رسیده که حدود 30درصد کل تجارت خارجی کشور (120میلیارد دلار) را تشکیل می دهد . سهم صادرات به اعضای این سازمان 45میلیون و 349هزار تن به ارزش 20میلیارد و 596 میلیون دلار بوده و واردات ایران از اعضای سازمان شانگهای برابر با 9میلیون و 507 هزار تن کالا به ارزش 16میلیارد و 572 میلیون دلار بوده است.
 
شانگهای معجزه نمی کند
از فردا نشست های سران شانگهای در سمرقند شروع می شود و قرار است رئیس جمهور کشورمان در این اجلاس ضمن سخنرانی 10 دیدار دوجانبه با سران کشورهای حاضر از جمله چین ، روسیه و هند داشته باشد و 17 سند همکاری با ازبکستان امضا کند. شاید با توجه به فضای ایجاد شده، انتظارات از عضویت در سازمان شانگهای به شکل بیش از حدی افزایش داشته باشد اما باید توجه داشت که نباید فکر کنیم شانگهای معجزه می کند یا شرایط زمین تا آسمان فرق خواهد کرد . هنوز برخی کشورهای شانگهای اتحادها و روابط بسیار قوی با آمریکا و حتی رژیم صهیونیستی  دارند و همین ها به موانعی در آینده بدل خواهند شد که عبور از آن ها کار آسانی نیست اما قطعا برایند حضور در چنین نهاد  مهمی برکات و فوایدش از زیان ها و تعهداتش بیشتر خواهد بود . ظرفیت های ایران و شانگهای مشخص است و محدودیت های سیاسی و اقتصادی کشورها نیز مشخص و منطقی این است که باید متناسب با این ظرفیت ها از عضویت در شانگهای انتظار داشت.
https://jahannews.com/vdch-in6z23nzid.tft2.html
jahannews.com/vdch-in6z23nzid.tft2.html
نام شما

آدرس ايميل شما
برای ارتقای فرهنگ نقد و انتقاد و کمک به پیشرفت فرهنگ و اخلاق جامعه، تلاش کنیم به جای توهین و تمسخر دیگران، نظرات و استدلال هایمان را در رد یا قبول مطالب عنوان کنیم.
نظر شما *