با برداشتن و جراحی تومور مغزی به وسیله پزشکان، میزان بازگشت دوباره آن به حداقل درصد ممکن می‌رسد و درمانی به نسبت قطعی شناخته می‌شود؛ با این وجود این حالت صد در صدی نبوده و وابسته به تشخیص جراح مغز و اعصاب و وضعیت بیمار خواهد بود. در ادامه به معرفی وضعیت‌های مختلف و روش‌های متفاوت جراحی تومور مغزی خواهیم پرداخت.
تومور مغزی چیست؟
تومور مغزی یک توده یا رشد غیر طبیعی سلول‌ها در مغز است که دلایل متفاوتی در ایجاد آن دست دارند. همچنین انواع مختلفی از آن تا به حال شناخته شده است. به آن دسته از تومورهای مغزی که غیر سرطانی هستند، خوش خیم نیز می‌گویند. تومورهای مغزی سرطانی، بد خیم شناخته می‌شوند. تومور می‌تواند در مغز شما شکل گیرد (تومورهای مغزی اولیه) ، یا بر اثر سرطان که در سایر قسمت‌های بدن شما شروع شده است، ایجاد شود که به عنوان تومورهای مغز ثانویه (متاستاتیک) معرفی می‌شوند. سرعت رشد و همچنین محل تومور مغزی مشخص می‌کند چه تاثیری بر عملکرد سیستم عصبی شما خواهد گذاشت.
علائم تومورهای مغزی از نوع خوش خیم
تورموهای مغزی خوش خیم با توجه به محل قرارگیری و مرحله رشد، می‌توانند با عمل جراحی تومور برداشته شوند. پس، بهتر است با علائم آن آشنا باشید تا در صورت مشاهده آن با پزشک ارتباط برقرار کرده و در مراحل اولیه شکل گیری تومور، درمان را آغاز نمایید.
• سردرد مدوام و جدید
• احساس خواب آلودگی، بیماری و ضعف در تمام مدت
• مشکلات بینایی از جمله تاری، دو بینی و از دست دادن موقتی بینایی
• تشنج کل بدن یا بخشی از آن
• تغییرات شدید رفتاری در کوتاه مدت
• مشکلات گفتاری
• مشکلات شنوایی
• مشکل در تعادل
• حالت تهوع یا استفراغ بی دلیل
• سردرگمی در مسائل روزمره
موارد گفته شده در اثر افزایش سن یا داشتن بیماریی‌های ژنتیکی نیز ایجاد می‌شوند. اگر در خانواده شما فردی سابقه تومورهای مغزی داشته است، در صورت مشاهده علائم، با پزشک خود مشورت نمایید.
روش‌های درمان تومور مغزی
این مسئله به محل قرار گیری و میزان گسترش تومور وابسته است. اولین گزینه برای درمان آن، جراحی است. اگر تومور به وسیله جراحی برداشته شود، درصد احتمال کمی‌برای بازگشت و ایجاد مجدد آن وجود خواهد داشت. منتها، اگر شرایط و محل قرار گیری آن نامناسب باشد، این مسئله به تشخیص جراح بستگی دارد تا از روش‌های رادیوتراپی و شیمی درمانی نیز استفاده کند.
تومورهای درجه یک و دو، خوش خیم هستند و به آرامی رشد می‌کنند. نوع درجه سه و چهار بدخیم و سرطانی هستند که با تشخیص پزشک، روش مناسب درمان آن مشخص می‌گردد. انجمن سرطان آمریکا، آمارهای اولیه میزان بقا و بهبود از دو نوع تومور را در گزارشی آورده است:
• الیگودندروگلیوما (Oligodendroglioma) 90 درصد برای بیماران بین 20 تا 44 سال، 80% برای بیماران بین 45 تا 54 سال و 69% برای بیماران بین 55 تا 64 سال.
• مننژیوم (Meningioma) به میزان 84 درصد برای بیماران بین 20 تا 44 سال، 79% برای بیماران 45 تا 54 سال و 74% برای بیماران بین 55 تا 64 سال.
تومور الیگودندروگلیوما می‌تواند در مغز یا نخاح رخ دهد. این تومور از سلول‌های الیگودندروسیت تشکیل می‌شود که در اصل وظیفه آن‌ها محافظت از سلول‌های عصبی است. این نوع تومور می‌تواند در هر سنی رخ دهد، امّا اغلب بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. درمان تومور مغزی گفته شده با تشخیص پزشک می‌تواند جراحی یا رادیوتراپی باشد.
مننژیوم (Meningioma) که از منژها (عشاهایی که مغز و نخاع را احاطه کرده اند) ایجاد می‌شود، به طور فنی تومور مغزی نیست، منتها از آنجا که ممکن است مغز، اعصاب و عروق مجاور را تحت فشار قرار دهد، در دسته تومورها قرار می‌گیرد.
آماده شدن برای جراحی تومور مغزی
تومور مغزی چیست؟
تومور مغزی یک توده یا رشد غیر طبیعی سلول‌ها در مغز است که دلایل متفاوتی در ایجاد آن دست دارند. همچنین انواع مختلفی از آن تا به حال شناخته شده است. به آن دسته از تومورهای مغزی که غیر سرطانی هستند، خوش خیم نیز می‌گویند. تومورهای مغزی سرطانی، بد خیم شناخته می‌شوند. تومور می‌تواند در مغز شما شکل گیرد (تومورهای مغزی اولیه) ، یا بر اثر سرطان که در سایر قسمت‌های بدن شما شروع شده است، ایجاد شود که به عنوان تومورهای مغز ثانویه (متاستاتیک) معرفی می‌شوند. سرعت رشد و همچنین محل تومور مغزی مشخص می‌کند چه تاثیری بر عملکرد سیستم عصبی شما خواهد گذاشت.
علائم تومورهای مغزی از نوع خوش خیم
تورموهای مغزی خوش خیم با توجه به محل قرارگیری و مرحله رشد، می‌توانند با عمل جراحی تومور برداشته شوند. پس، بهتر است با علائم آن آشنا باشید تا در صورت مشاهده آن با پزشک ارتباط برقرار کرده و در مراحل اولیه شکل گیری تومور، درمان را آغاز نمایید.
• سردرد مدوام و جدید
• احساس خواب آلودگی، بیماری و ضعف در تمام مدت
• مشکلات بینایی از جمله تاری، دو بینی و از دست دادن موقتی بینایی
• تشنج کل بدن یا بخشی از آن
• تغییرات شدید رفتاری در کوتاه مدت
• مشکلات گفتاری
• مشکلات شنوایی
• مشکل در تعادل
• حالت تهوع یا استفراغ بی دلیل
• سردرگمی در مسائل روزمره
موارد گفته شده در اثر افزایش سن یا داشتن بیماریی‌های ژنتیکی نیز ایجاد می‌شوند. اگر در خانواده شما فردی سابقه تومورهای مغزی داشته است، در صورت مشاهده علائم، با پزشک خود مشورت نمایید.
روش‌های درمان تومور مغزی
این مسئله به محل قرار گیری و میزان گسترش تومور وابسته است. اولین گزینه برای درمان آن، جراحی است. اگر تومور به وسیله جراحی برداشته شود، درصد احتمال کمی‌برای بازگشت و ایجاد مجدد آن وجود خواهد داشت. منتها، اگر شرایط و محل قرار گیری آن نامناسب باشد، این مسئله به تشخیص جراح بستگی دارد تا از روش‌های رادیوتراپی و شیمی درمانی نیز استفاده کند.
تومورهای درجه یک و دو، خوش خیم هستند و به آرامی رشد می‌کنند. نوع درجه سه و چهار بدخیم و سرطانی هستند که با تشخیص پزشک، روش مناسب درمان آن مشخص می‌گردد. انجمن سرطان آمریکا، آمارهای اولیه میزان بقا و بهبود از دو نوع تومور را در گزارشی آورده است:
• الیگودندروگلیوما (Oligodendroglioma) 90 درصد برای بیماران بین 20 تا 44 سال، 80% برای بیماران بین 45 تا 54 سال و 69% برای بیماران بین 55 تا 64 سال.
• مننژیوم (Meningioma) به میزان 84 درصد برای بیماران بین 20 تا 44 سال، 79% برای بیماران 45 تا 54 سال و 74% برای بیماران بین 55 تا 64 سال.
تومور الیگودندروگلیوما می‌تواند در مغز یا نخاح رخ دهد. این تومور از سلول‌های الیگودندروسیت تشکیل می‌شود که در اصل وظیفه آن‌ها محافظت از سلول‌های عصبی است. این نوع تومور می‌تواند در هر سنی رخ دهد، امّا اغلب بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. درمان تومور مغزی گفته شده با تشخیص پزشک می‌تواند جراحی یا رادیوتراپی باشد.
مننژیوم (Meningioma) که از منژها (عشاهایی که مغز و نخاع را احاطه کرده اند) ایجاد می‌شود، به طور فنی تومور مغزی نیست، منتها از آنجا که ممکن است مغز، اعصاب و عروق مجاور را تحت فشار قرار دهد، در دسته تومورها قرار می‌گیرد.
آماده شدن برای جراحی تومور مغزی
برای درمان تومور مغزی ابتدا باید محل دقیق تومور مشخص گردد و سپس برنامه ریزی‌های لازم برای انجام عمل صورت گیرد. تصویربرداری‌ها پس از تجویز پزشک صورت می‌گیرد که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
• توموگرافی کامپیوتری (CT Scan)
• آنژیوگرافی
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
• توموگرافی کامپیوتری (CT Scan)
• آنژیوگرافی
جراح مغز و اعصاب به کمک نشانگرهای فیدوشیال (برچسب‌های کوچک سفید) برای هدف قرار دادن نقاط مختلف سر، یک نقشه سه بعدی از آن ایجاد می‌کند؛ این نقاط مرجع مسیریابی حین جراحی را آسان‌تر می‌کنند.
انواع جراحی تومور مغزی
به طور کل اولین راه حل برای درمان تومور، جراحی است و همان طور که اشاره کردیم در بیشتر مواقع پس از جراحی، درمان صورت گرفته و بازگشت تومور متوقف می‌شود. با این حال شرایط خاص و استثنایی نیز وجود دارد که برای جلوگیری از ریسک آن حتی بعد از عمل جراحی بهتر است با پزشک خود در تماس باشید.
کرانیوتومی (Craniotomy)
رایج‌ترین نوع جراحی برای برداشتن تومور است. یک برش در پوست سر ایجاد می‌شود و برداشتن یک تکه استخوان از جمجه، راهی برای دسترسی جراح مغز و اعصاب به تومور است.
ابلیشن لیزری با هدایت MRI (MRI-Guided Laser Ablation)
در این درمان از لیزر برای هدف قرار دادن و از بین بردن تومور استفاده می‌شود. این روش به خصوص در تومورهای جدی مانند گلیوبلاستوما مولتی فرم (glioblastoma multiforme) شرایطی ایجاد کرده که جراح بتواند به آن رسیدگی کند.
همچنین این روش نسبت به کرانیوتومی، باعث کاهش درد بعد از جراحی شده و زمان بهبودی را کوتاه‌تر می‌کند.
جراحی تومور مغزی آندوسکوپی (نوراندوسکوپی- Neuroendoscopy)
یک روش جراحی کم تهاجی است که در آن جراح مغز و اعصاب، تومور را از طریق سوراخ‌های کوچک در جمجمه یا از طریق دهان یا بینی خارج می‌کند. جراحی که از طریق بینی انجام می‌گیرد، جراحی آندوسکوپی اندونازل (endonasal endoscopic) نامیده می‌شود. این روش کمک می‌کند تا جراح به مناطقی از مغز دسترسی یابد که در روش‌های سنتی امکان پذیر نبود. همچنین برش تومور یا خارج کردن آن، به سایر قسمت‌های جمجمه آسیب نمی‌رساند.
عوارض جراحی تومور مغزی
نسبت به نوع جراحی صورت گرفته، زمان بهبود متفاوت است. همچنین، ویژگی‌های بیمار و اراده شخصی او نیز در این حالت دخیل است. برخی ممکن است بلافاصله پس از جراحی عوارض جانبی مانند ضعف و سرگیجه از خود نشان دهند و برخی به مدت طولانی از عوارض جانبی مانند مشکلات در گفتار رنج ببرند. در طول این زمان با پزشک و پرستار بالینی خود در تماس باشید و در صورت بروز عوارض، آن‌ها را در جریان بگذارید.
انواع جراحی تومور مغزی
به طور کل اولین راه حل برای درمان تومور، جراحی است و همان طور که اشاره کردیم در بیشتر مواقع پس از جراحی، درمان صورت گرفته و بازگشت تومور متوقف می‌شود. با این حال شرایط خاص و استثنایی نیز وجود دارد که برای جلوگیری از ریسک آن حتی بعد از عمل جراحی بهتر است با پزشک خود در تماس باشید.
کرانیوتومی (Craniotomy)
رایج‌ترین نوع جراحی برای برداشتن تومور است. یک برش در پوست سر ایجاد می‌شود و برداشتن یک تکه استخوان از جمجه، راهی برای دسترسی جراح مغز و اعصاب به تومور است.
ابلیشن لیزری با هدایت MRI (MRI-Guided Laser Ablation)
در این درمان از لیزر برای هدف قرار دادن و از بین بردن تومور استفاده می‌شود. این روش به خصوص در تومورهای جدی مانند گلیوبلاستوما مولتی فرم (glioblastoma multiforme) شرایطی ایجاد کرده که جراح بتواند به آن رسیدگی کند.
همچنین این روش نسبت به کرانیوتومی، باعث کاهش درد بعد از جراحی شده و زمان بهبودی را کوتاه‌تر می‌کند.
جراحی تومور مغزی آندوسکوپی (نوراندوسکوپی- Neuroendoscopy)
یک روش جراحی کم تهاجی است که در آن جراح مغز و اعصاب، تومور را از طریق سوراخ‌های کوچک در جمجمه یا از طریق دهان یا بینی خارج می‌کند. جراحی که از طریق بینی انجام می‌گیرد، جراحی آندوسکوپی اندونازل (endonasal endoscopic) نامیده می‌شود. این روش کمک می‌کند تا جراح به مناطقی از مغز دسترسی یابد که در روش‌های سنتی امکان پذیر نبود. همچنین برش تومور یا خارج کردن آن، به سایر قسمت‌های جمجمه آسیب نمی‌رساند.
عوارض جراحی تومور مغزی
نسبت به نوع جراحی صورت گرفته، زمان بهبود متفاوت است. همچنین، ویژگی‌های بیمار و اراده شخصی او نیز در این حالت دخیل است. برخی ممکن است بلافاصله پس از جراحی عوارض جانبی مانند ضعف و سرگیجه از خود نشان دهند و برخی به مدت طولانی از عوارض جانبی مانند مشکلات در گفتار رنج ببرند. در طول این زمان با پزشک و پرستار بالینی خود در تماس باشید و در صورت بروز عوارض، آن‌ها را در جریان بگذارید.
