رایج ترین بیماری های خود ایمنی عبارتند از: کم کاری تیروئید، دیابت نوع ۱، آرتریت روماتوئید، لوپوس و بیماری التهابی روده (IBD). بیماری های خود ایمنی ممکن است هر عضو یا هر یک از سیستم های بدن را تحت تأثیر قرار دهند. بیش از ۸۰ نوع بیماری خود ایمنی شناخته شده است که برخی از این بیماری ها رایج تر می باشند.
سیستم ایمنی مجموعه ای از بافت ها، اندام ها و سلول ها است که وظیفه ی دفاع از بدن در برابر ارگانیسم های مضر مانند باکتری ها و ویروس ها و از بین بردن عفونت و سایر بیماری ها را بر عهده دارد. در افراد مبتلا به بیماری های خود ایمنی، سیستم ایمنی به اشتباه به سلول ها و بافت های سالم بدن بیمار حمله می کند.
علت بسیاری از بیماری های خود ایمنی مشخص نیست. اما محققین بر این باورند که عواملی مانند ژنتیک، عفونت های کهنه و عوامل محیطی می توانند در ابتلا و پیشرفت این بیماری ها دخیل باشند.
هدف از درمان های طولانی مدت بیماری های خود ایمنی تنها کاهش شدت پاسخ سیستم ایمنی بدن است. بنابراین، مصرف آنتی بیوتیک هیچ فایده ای ندارد؛ زیرا این بیماری ها عفونت باکتریایی نیستند که با آنتی بیوتیک درمان شوند.
در این مقاله ما به بررسی برخی از بیماری های خود ایمنی رایج پرداخته و اطلاعاتی در زمینه ی عوامل خطر، نحوه ی تشخیص و درمان این بیماری ها ارائه می دهیم.
.png)
رایج ترین بیماری های خود ایمنی
بیماری های خود ایمنی معمولاً بیماری های رایجی هستند. آمارها نشان داده است که حدود ۲۳/۵ میلیون نفر در آمریکا حداقل یک بیماری خود ایمنی دارند. بر اساس مطالعات انجام شده، بیماری های خود ایمنی عامل اصلی مرگ و میر و ناتوانی های جسمی در آمریکا می باشند.در ا‌دامه به برخی از رایج ترین بیماری های خود ایمنی اشاره کرده ایم:
1_ آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید نوعی بیماری التهابی و خود ایمنی است. وقتی سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های سالم فرد حمله کند، در واقع شخص دچار بیماری خودایمنی شده است. این بیماری باعث می‌شود نواحی آسیب‌دیده بدن فرد دچار تورم‌های دردناکی شود.معمولا بیماری آرتریت روماتوئید به صورت همزمان به بسیاری از مفصل‌ها حمله می کند. این بیماری بر مفصل‌های دست‌ها، مچ دست‌ها و زانوها تاثیر می‌گذارد. در بیماری آرتریت روماتویید، پوشش مفصل متورم شده و بافت آن مفصل (غضروف مفصلی) آسیب می‌بیند. آسیب مفصل منجر به احساس درد طولانی و مزمن، بی ثباتی و بدشکلی (تغییر شکل) آن می‌شود .آرتریت روماتویید بر دیگر بافت های بدن نیز تاثیر می‌گذارد و باعث ایجاد مشکلاتی در ریه‌ها، قلب و چشم‌ها نیز خواهد شد.
2_ پسوریازیس
پسوریازیس یک بیماری خود ایمنی است که سلول های پوستی را تحت تأثیر قرار می دهد و سبب تجمع و انباشتگی سریع سلول های پوستی می گردد. این انباشتگی سبب به وجود آمدن حالت فلسی یا صدفی بر روی سطح پوست شده و معمولاً یک ناحیه ملتهب و قرمز اطراف آن را احاطه می کند. فلس های ایجاد شده معمولاً به رنگ نقره‌ای-سفید بوده و به صورت پلاک های ضخیم و برآمده دیده می شوند. از علائم این بیماری می توان به پوسته پوسته شدن، خشک شدن و خارش دار شدن پوست و درد مفاصل اشاره کرد.آمارها نشان می دهد که بیش از ۸ میلیون نفر در آمریکا و حدود ۲ الی ۳ درصد مردم جهان مبتلا به پسوریازیس هستند. انواع مختلفی از پسوریازیس وجود دارد که هر یک با علائم متفاوتی خود را نشان می دهند. برخی از انواع این بیماری بیشتر از سایر انواع آن گسترش می یابند. محرک های رایج پسوریازیس شامل استرس، عفونت و عوامل محیطی می شود.
3_ تیروئید هاشیموتو
تیروئید هاشیموتو که بیماری هاشیموتو نیز نامیده می شود، یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به سلول های تولید کننده ی هورمون های تیروئید حمله کرده و از تولید کافی آنها جلوگیری می کند. این وضعیت با نام «کم کاری تیروئید» نیز شناخته می شود.تحقیقات نشان داده است که حدود 5% مردم آمریکا مبتلا به تیروئید هاشیموتو هستند و احتمال ابتلا به این بیماری در زنان 8 برابر مردان می باشد.
علائم کم کاری تیروئید:
- گواتر (که در آن ناحیه جلوی گردن ورم می کند)
افزایش وزن
درد مفاصل و عضلات
افزایش حساسیت به سرما
کند شدن ضربان قلب
پریودی های سنگین یا نامنظم
4_ IBDسندروم التهاب روده
IBD (بیماری التهابی روده) یا التهاب مزمن دستگاه گوارش، بیماری است که در آن به دلیل پاسخ سیستم ایمنی به برخی از عوامل محیطی، روده ها دچار التهاب می شوند. این بیماری گاهی در طول زمان شدید شده و یا بهبود می یابد. شایع ترین نوع بیماری التهابی روده عبارتند از:- بیماری کرون: شامل التهاب مزمن در هر نقطه از دهان تا انتهای روده ی بزرگ است.
کولیت زخمی: که شامل التهاب طولانی مدت روده ی بزرگ است.
- دل درد
اسهال مداوم
وجود خون در مدفوع
کاهش وزن بی دلیل
.png)
5_ بیماری سلیاک
بیماری سلیاک یک اختلال ایمنی است که در آن بیمار پس از مصرف غذاهای حاوی گلوتن دچار التهاب پوشش داخلی روده ی کوچک و تحلیل پرزهای آن می شود. این امر ممکن است منجر به شکم درد، عدم جذب مواد مغذی کلیدی و برخی از علائم دیگر مثل درد مفاصل و بثورات یا جوشش های واضح گردد.این اختلال خود ایمنی معمولاً با زمینه ژنتیکی (ارثی) می باشد. در صورتی که بیماران مبتلا به سلیاک پروتئینی از دسته گلوتن را مصرف کنند دچار علایم عدم تحمل می شوند. گلوتن در برخی از غلات مانند گندم، جو، چاودار و جوی دوسر وجود دارد. حذف گلوتن از رژیم غذایی به کنترل علائم و نشانه های این بیماری کمک می کند.
با مصرف گلوتن، سیستم ایمنی به بافت های سالم روده کوچک حمله می کند. با گذشت زمان، روده ی کوچک آسیب دیده و قادر به جذب کافی مواد مغذی نیست.
علائم بیماری سلیاک عبارتند از:
- التهاب و درد در شکم
احساس سوزش در قفسه سینه
کاهش وزن
حساسیت پوستی
درد مفاصل
اسهال یا استفراغ
6_ لوپوس اریتماتوی سیستمیک
لوپوس اریتماتوی سیستمیک به دسته ای از مشکلات گفته می شود که با التهابات پوستی، مفصلی و -در موارد شدید- التهاب اندام داخلی شناخته می شود. اکثر مبتلایان ابین بیماری را زنان تشکیل می دهند.علائم لوپوس اریتماتوی سیستمیک شامل موارد زیر می شود:
- درد عضلانی و مفصلی
حساسیت پوستی پروانه ای شکل در ناحیه صورت
حساسیت به آفتاب
7_ روماتیسم مفصلی
روماتیسم مفصلی یکی از طولانی مدت ترین انواع اختلالات خود ایمنی است. این بیماری باعث حمله سیستم ایمنی بیمار به بافت های سالم در مفاصل دست، انگشت ها و زانو می شود. تعداد مبتلایان زن دو برابر بیماران مرد می باشد.علائم روماتیسم مفصلی عبارتند از:
- درد، حساسیت به تماس و ورم در اطراف مفصل
خشکی مفصل
علائمی که به طور قرینه در دو طرف بدن دیده می شوند. مثل هر دو زانو یا هر دو دست
کاهش وزن ناخواسته
.png)
8_ دیابت نوع یک
دیابت نوع یک باعث تخریب بتا سل ها توسط سیستم ایمنی بدن می شود. بتا سل ها سلول هایی در پانکراس هستند که وظيفه ی ساخت انسولین بدن را بر عهده دارند. در نتیجه ی این آسیب، پانکراس انسولين کمتری ساخته و بدن دچار کمبود انسولین می شود.کمبود انسولین کافی به منزله تداخل در پخش قند در بدن بوده و منجر به بالا رفتن سطح قند خود می شود.
علائم این بیماری شامل موارد زیر است:
- تکرر ادرار
تشنگی
کمبود انرژی
تاری دید
گشنگی
حالت تهوع
عواملی که احتمال ابتلا به بیماری های خود ایمنی را افزایش میدهند.
احتمال بروز بیماری های خود ایمنی در هر کسی وجود دارد؛ اما برخی از عوامل می توانند احتمال ابتلا به این بیماری ها را افزایش دهند. این عوامل خطر زا در گونه های مختلف این دسته از ناهنجاری ها متفاوت است. اما رایج ترین این عوامل شامل موارد زیر می شود:- فاکتور های ژنتیکی.
- فاکتور های محیطی.
- سایر بیماری های خود ایمنی.
