جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - 29 Mar 2024
 
۰

شکستن بن‌بست گازی بدون برجام

سه شنبه ۹ آذر ۱۴۰۰ ساعت ۰۹:۳۹
کد مطلب: 783654
رویکرد دولت جدید بازتنظیم روابط ایران با همسایگان بدون تاثیر پذیری صرف از توافق هسته ای است.
به گزارش جهان نيوز به نقل از صبح نو، گویا قرار است با هر سفر رییس‌جمهوری به کشورهای منطقه، یک گره سیاست خارجی کشور حل‌وفصل شود. پیش‌تر وقتی رییس‌جمهوری برای شرکت در اجلاس سازمان شانگهای به تاجیکستان رفت، عضویت دائم ایران در این سازمان پس از دهه‌ها فراز و نشیب بالاخره پذیرفته شد. در سفر چندی پیش رئیسی به عشق‌آباد نیز سطح مناقشه ایران با برخی کشورها کاهش یافت. دیدار با الهام علی‌اف و انعقاد قرارداد سه‌جانبه گازی میان تهران، عشق‌آباد و باکو یکی از مهم‌ترین اتفاقات حضور رییس‌جمهوری در اجلاس اکو بود.

روابط حسنه ایران با کشورهای همسایه در شرایطی است که از روز گذشته ایران وارد دور جدید گفت‌وگوها با طرف‌های غربی بر سر رفع تحریم‌ها شده است. این مناسبات در نوع خود چیزی است که از آن با عنوان روابط متوازن با طرف‌های مختلف یاد می‌شود.
 
شروع به کار سازمان اکو به 37سال پیش بازمی‌گردد. این سازمان در ابتدا با مشارکت سه کشور ایران، ترکیه و پاکستان براساس معاهده ازمیر و با هدف اعتلای سطح زندگی اقتصادی مردم منطقه در 1984 تاسیس شد. افغانستان، تاجیکستان، آذربایجان، ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان در 1992 به این سازمان ملحق شدند. ارتقای شرایط برای توسعه اقتصادی پایدار و افزایش سطح زندگی و رفاه مردم، گسترش تجارت درون‌منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای و حذف موانع تجاری، تلاش درجهت ادغام تجارت کشور‌های منطقه با تجارت جهانی و ارتقای همکاری‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، فنی و علمی، توسعه زیربنا‌های حمل‌ونقل و ارتباطات، توسعه همگرایی بخش دولتی و خصوصی با تاکید بر آزادسازی اقتصادی، تدوین برنامه مشترک جهت توسعه منابع انسانی و بهره‌برداری از منابع طبیعی ازجمله مهم‌ترین اهداف اکو به شمار می‌رود. میزان مبادلات تجاری اعضای سازمان اکو سالانه به بیش از ۶۰میلیارد دلار می‌رسد. پتروشیمی، صنایع معدنی، محصولات پلیمری، ماشین‌سازی و تجهیزات فرش و صنایع‌دستی ازجمله محصولات صادراتی ایران به کشور‌های عضو اکو است. در هفت‌ماهه امسال میزان مبادلات تجاری ایران با کشور‌های عضو اکو بیش از 9میلیارد دلار بوده است.

بااین‌حال به نظر می‌رسد ظرفیت این سازمان بسیار بیش از این‌هاست. در همین راستا، ایران موافقت‌نامه‌های همکاری چندجانبه متعددی را با کشور‌های این منطقه امضا کرده است. رییس‌جمهوری کشورمان یکشنبه‌شب پس از بازگشت از پانزدهمین اجلاس سران اکو، در بخشی از سخنان خود در تشریح اهداف و دستاوردهای این سفر تصریح کرد: «محور همه گفت‌وگوهای ما با رؤسای جمهور عضو سازمان اکو، مساله استفاده از ظرفیت‌های طرفین برای توسعه روابط تجاری و اقتصادی بود». رئیسی اما در این سفر دوروزه چه دیدارهایی داشت و بر چه محورهایی تاکید کرد؟
 
توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری با همسایگان
 سیدابراهیم رئیسی، رییس‌جمهور روز شنبه ششم آذرماه، به‌منظور شرکت در اجلاس پانزدهم سران کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی «اکو» در ترکمنستان، با استقبال «قربان‌قلی بردی‌محمداف»، رییس‌جمهور این کشور وارد عشق‌آباد شد. رئیسی در بدو ورود به عشق‌آباد در دیدار رییس‌جمهوری این کشور با تاکید بر اینکه تهران برای توسعه روابط با عشق‌آباد هیچ قید و شرطی قائل نیست، اظهار کرد: با فعال‌کردن همه ظرفیت‌های همکاری در بخش‌های مختلف، به‌دنبال توسعه و ارتقای همه‌جانبه روابط همسایگی با ازبکستان هستیم.

رئیسی افزود: تهران در چهارچوب سازمان اکو و نیز مناسبات همسایگی به‌دنبال تحکیم روابط با عشق‌آباد است و امیدواریم همکاری‌های دوجانبه به روابط منطقه‌ای و بین‌المللی سطح بالای دو کشور بینجامد. دیدار با ایرانیان مقیم ترکمنستان، برنامه بعدی رئیسی در سفر به عشق‌آباد بود. رییس‌جمهور در این دیدار با اشاره به لزوم تقویت همکاری‌های ایران با کشورهای همسایه اظهار کرد: معتقدیم سطح روابط و همکاری‌های کنونی کشورمان با کشورهای همسایه ازجمله ترکمنستان در بخش‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی و سیاسی کافی نیست و می‌توان سطح این مناسبات و همکاری‌ها را در همه حوزه‌ها افزایش داد. صبح روز یکشنبه رئیسی با تجار و بازرگانان ایرانی در ترکمنستان نیز دیدار کرد. رئیسی در این دیدار با اشاره به تاثیر عضویت ایران در پیمان شانگهای روی توسعه همکاری‌های منطقه‌ای تصریح کرد: با حضور در تاجیکستان و اجلاس شانگهای بستر مناسبی برای توسعه روابط منطقه‌ای کشور ایجاد شده است و شاهد گشایش‌های خوبی در زمینه ارتقای سطح روابط تهران و دوشنبه هستیم. دیدار با عارف علوی، رییس‌جمهور پاکستان، دیگر برنامه رئیسی در عشق‌آباد بود. رییس‌جمهور در این دیدار بر اراده جمهوری اسلامی ایران برای توسعه و تعمیق روابط همه‌جانبه با پاکستان تصریح کرد. مقام پاکستانی در این دیدار با اشاره به اهمیت سه بازارچه مرزی در گسترش تبادلات دو کشور، گفت: وزیر تجارت دولت پاکستان برای رونق این بازارچه‌ها به این مناطق سفر کرده و آماده‌ایم با همکاری ایران، ارزش مبادلات بین ایران و پاکستان را چند برابر افزایش دهیم. دیدار با رییس‌جمهور تاجیکستان، بخش دیگر برنامه سفر رئیسی بود. رئیسی در این دیدار با دعوت از امامعلی رحمان، رییس‌جمهور تاجیکستان برای حضور در تهران تاکید کرد: ما به‌دلیل روابط عمیق فرهنگی و هم‏زبانی و سابقه دیرینه مودت و دوستی، احساس می‌کنیم بیش از دیگران باید با هم همکاری و همفکری کنیم.در ادامه دیدار و گفت‌وگو با سران کشورهای شرکت‌کننده در اجلاس همکاری‌های اقتصادی اکو، رئیسی در دیدار رجب طیب اردوغان، همتای ترکیه‌ای خود تاکید کرد: ایران و ترکیه می‌توانند با ارتقای سطح تجارت و مبادلات کنونی، روابط اقتصادی و سیاسی دو کشور را به سطح راهبردی نزدیک کنند. اردوغان نیز در مقابل گفت: می‌توانیم در سطح روابط و مناسبات دو کشور به‌ویژه در بخش‌های اقتصادی جهش ایجاد کنیم. رئیسی در دیدار شوکت میرضیایف، رییس‌جمهور ازبکستان نیز توسعه روابط با این کشور را دارای اهمیت دانست و با اشاره به حجم مبادلات اقتصادی دو کشور تاکید کرد: وزرای خارجه ایران و ازبکستان باید نقشه راه همکاری‌های بلندمدت را ترسیم کنند.

دیدار و رایزنی با الهام علی‌اف، رییس‌جمهور آذربایجان، دیدار مهم رئیسی در حاشیه اجلاس اکو بود. رئیسی در این دیدار با اشاره به اهداف آمریکا و رژیم‌صهیونیستی برای ایجاد اخلال در روابط ایران و جمهوری آذربایجان گفت: دخالت بیگانگان به زیان کشورهای منطقه است و باید در مقابل توطئه آنان هوشیار بود. رئیسی همچنین از درخواست رییس‌جمهور آذربایجان مبنی بر تقویت مناسبات اقتصادی دو کشور و توسعه مسیرهای ترانزیتی با حضور شرکت‌های ایرانی، استقبال کرد. یکی از مهم‌ترین بخش‌های اجلاس اکو برای ایران، امضای قرارداد سه‌جانبه سوآپ گاز از ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از خاک جمهوری اسلامی ایران با حضور رؤسای جمهور ایران و آذربایجان بود. براساس این قرارداد که یکشنبه‌شب پس از پایان دیدار دوجانبه رئیسی و الهام علی‌اف، ازسوی وزرای نفت دو کشور به امضا رسید، قرار است سالانه یک‌ونیم تا دو میلیارد مترمکعب گاز از ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از خاک جمهوری اسلامی ایران انتقال یابد.
   
رئیسی: ایران به‌دنبال ارتقای سطح همکاری‌ها در اکو است
 رئیسی در جریان سخنرانی در اجلاس سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) نیز بار دیگر اراده مستحکم ایران برای توسعه روابط با همسایگان را بازگو کرد. رییس‌جمهور کشورمان گفت: جمهوری اسلامی ایران اولویت ویژه‌ای برای همکاری و مشارکت اقتصادی با کشورهای آسیایی به‌خصوص همسایگان خود در آسیای جنوبی، آسیای غربی، آسیای میانه و قفقاز قائل است. رئیسی دراین‌باره تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک کشور مهم به‌دنبال ارتقای سطح همکاری‌ها در اکو و ترفیع رتبه و منزلت این سازمان در مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی است. ما معتقدیم ابزارهای موثری برای جهش سازمان وجود دارد که در صورت اشتراک مساعی اعضا می‌تواند علاوه‌بر پیشرفت مادی کشورها، سعادت نسل‌های آینده را تضمین کند.

سیاست خارجی متوازن ایران، از تحکیم روابط با همسایگان تا مذاکره با غرب
 سیاست خارجی دولت جدید بر مبنای توسعه متوازن روابط با همه کشورها با تمرکز روی کشورهای همسایه و کشورهایی است که در دوره تحریم‌های ظالمانه، به ایران یاری رساندند. سفر به ترکمنستان و دیدار و رایزنی با مقامات مختلف، دومین سفر رییس‌جمهور پس از استقرار در رأس قوه اجرایی کشور بود. اولین سفر رئیسی به دوشنبه، پایتخت تاجیکستان برای شرکت در سازمان همکاری‌های شانگهای در نیمه دوم شهریورماه بود که ماحصل آن، پذیرش عضویت دائم ایران در شانگهای پس از سال‌ها تعلیق بررسی این عضویت ازسوی اعضای این سازمان بود. در آخرین سفر برون‌مرزی رئیسی یعنی سفر به عشق‌آباد، بسیاری از مشکلات و مسائل منطقه‌ای ایران با کشورهای همسایه ازجمله درمورد گاز ترکمنستان و روابط با جمهوری آذربایجان، حل‌وفصل و کاهش یافت. به نظر می‌رسد در دوره جدید سیاست خارجی ایران، کشورهای همسایه نیز برای حل مناقشات خود با ایران تمایل بیشتری دارند چراکه می‌دانند تهران درحال‌حاضر برخلاف دولت‌های یازدهم و دوازدهم، صرفا پس از تیرگی روابطش با غرب به سمت دوستان و یاران چرخش نمی‌کند و در دوره جدید سیاست خارجی جمهوری اسلامی، همسایگان و اقتصادهای نوظهور از تقدم و اولویت اول برخوردار هستند. در سفر رئیسی به عشق‌آباد دستاوردهای اقتصادی مهمی ازجمله درباره رفع مناقشه انتقال گاز از ترکمنستان گاز به ایران حاصل شد که در نوع خود بیانگر بی‌تاثیری نظام تحریم‌ها در مناسبات منطقه‌ای ایران است. این در حالی است که در دوره دولت پیشین حل‌وفصل همه مشکلات اعم از داخلی و خارجی به حصول مذاکرات هسته‌ای و برجام گره خورده بود. همچنان که با روی‌کارآمدن دولت یازدهم و دوازدهم چالش‌های اقتصادی میان تهران و همسایگان در سایه برخی کم‌تدبیری‌ها و عدم توجه به‌موقع و کافی به مسائل همسایگان، تعمیق یافت. دولت که در این دوره بخش عمده توان خود را متمرکز بر توافق هسته‌ای و برجام کرده بود و همین امر نیز باعث غفلت نسبی از همسایگان، ازجمله ترکمنستان شد.

گرچه دولت‌های یازدهم و دوازدهم شرایط بسیار دشواری را در سیاست داخلی و خارجی برای دولت سیزدهم به میراث گذاشت اما به نظر می‌رسد دولت رئیسی عزمی راسخ برای حل‌وفصل این چالش‌ها و بازگشت مسیر سیاست خارجی کشور به ریل اصلی خود دارد.
نام شما

آدرس ايميل شما
برای ارتقای فرهنگ نقد و انتقاد و کمک به پیشرفت فرهنگ و اخلاق جامعه، تلاش کنیم به جای توهین و تمسخر دیگران، نظرات و استدلال هایمان را در رد یا قبول مطالب عنوان کنیم.
نظر شما *