وقتی از امام رضا (ع) درباره فلسفه روزه می‏‌پرسند، می‌فرماید: همانا (مردم) مامور به روزه شدند تا بشناسند درد و ناگواری‌های گرسنگی و تشنگی را، و آنگاه استدلال کنند بر سختی‌های گرسنگی و تشنگی و فقر آخرت، که پیامبر صلی الله علیه و آله در خطبه شعبانیه می‏‌فرمود: و اذکروا بجوعکم و عطشکم جوع یوم القیمه و عطشه، یاد آورید از گرسنگی و تشنگی روزه داریتان گرسنگیها و تشنگیهای روز قیامت را، که این یادآوری انسان را به فکر تدارک قیامت می ‏اندازد که تا سعی کند، جد و جهد بیشتری در کسب رضای خداوند و کمک به مخلوق ضعیفش بنماید و آنان را از امکانات مادی و غیر مادی خویش بهره‏مند سازد.

(آنگاه امام (ع) خصوصیات روزه‌دار را این چنین توصیف می‏‌فرماید) و هر آینه روزه‏‌دار باید (به پیشگاه خداوند) بنده‌ای خاشع و ذلیل و دارای استکانت و وقار باشد، (و خود و عمل خویش را) ماجور و مثاب دانسته، (و بداند که اعمال و زحماتش) به حساب می‏‌آید، (و نادیده گرفته نمی‏‌شود) و در همه حال به آنچه که انجام می‏‌دهد از عبادات عارف باشد، و بر آنچه که از گرسنگی و تشنگی به او می‏‌رسد صبر کند، و در آن هنگام با امساک از شهوات (و پیروی نکردن از نفس اماره بسوء) مستوجب ثواب فراوانی می‏‌شود، (و خداوند اجر و ثواب عبادت روزه‏ داریش را به او مرحمت‏ خواهد فرمود) و این اوصاف حمیده (که برای صائم ذکر شد) واعظ خوبی برای روزه‏ داران در دنیا خواهد شد، (که اثرات وضعی این اوصاف کاملا در چهره و اعمال و رفتار آنان مشهود خواهد گشت) و رائض و راغب است‏بر روزه‏‌داران بر اداء آنچه که مکلف به آنند و راهنمای خوبی برای آنان است در عالم عقبی، و آنان باید بشناسند شدت و اهمیت مشکلات فقرا و بیچارگان را که تا رحمت آورند بر فقراء و مساکین در دنیا، سپس اداء نمایند حقوق آنان را که خداوند در اموالشان مقرر فرموده است. (یعنی اینطور نباشد که خود خوب بخورند و بپوشند و دیگران گرسنه باشند).