به گزارش جهان به نقل از فارس، مناجات خوانی بخشی از موسیقی مذهبی ایران است که بیشتر در ماه مبارک رمضان نمود مییابد. نیایش پروردگار با نغمات و سرودهای مذهبی در ایران از گذشتههای بسیار دور رواج داشته و پس از ظهور اسلام این سنّت دیرین به شکلی دیگر رواج یافت و موسیقی آوازی در خدمت مذهب قرار گرفت.
روحالله خالقی در کتاب سرگذشت موسیقی ایران مینویسد: «به راستی کسی که با سبک مطلوب و دلپذیری مناجات میکند و صوتش آدمی را از خواب غفلت به هوش میآورد، بهترین وسیله تزکیه نفس و بیداری روان است. به خصوص مناجاتکنندهای که به رموز موسیقی واقف باشد و اشعار را در گوشههای مختلف و متنوع دستگاهها بخواند مانند سیدحسین عندلیب اصفهانی که در این فن مهارتی بسزا داشت و هنگامی که در گلدسته مسجد سپهسالار تهران در شبهای ماه رمضان مناجات میکرد، همه خفتگان را به هوش میآورد و مجذوب میکرد.»
اجرای این نوع موسیقی مذهبی در ماه مبارک رمضان به ویژه سحرهای این ایام در همة دستگاه های موسیقی ایرانی صورت می پذیرد. در واقع می توان با همة حالات موسیقی ایرانی به درگاه خدای بی نیاز اظهار نیازمندی و تضرع کرد. کشش ها، جمله بندی، فواصل، صدادهی، بیان کلامات و... در آثار به دست آمده از مناجات خوانی خوانندگان دورۀ قاجار، بیانگر انطباق کامل اجرایشان با موسیقی ردیف دستگاهی ایران و استادی این مجریان در عرضة این الحان است.استفاده از الحان موسیقی عرب، به کارگیری تجوید و لهجۀ قرآنی و تفاوت در اجرای دستگاه های موسیقی ایرانی از ویژگی های مناجات خوانی در دهه های نزدیک به انقلاب اسلامی بوده که تغییرات مهمی در ساختار موسیقایی آن به وجود آورده است.
موسیقی ایرانی که جلوه ی اصالت آن را می توان در ردیف های آوازی مشاهده کرد، موسیقی تفکر و تامل است. این نغمه ها باگوش جان ایرانیان پیوند داشته و از آنجا که در ادعیه اصل بر تفکر و تامل در معانی ست، آوای ایرانی می تواند مخاطب را مجذوب کرده و او را غرق در مفاهیم ارزشمند ادعیه نماید و این مفاهیم را به زیبا ترین شکل عرضه بدارد. درردیف های موسیقی ایرانی هرگوشه در هر دستگاه یا آواز بیانگر احساس، حالت و گاه القاء حکتی ست. به همین خاطر می توان گفت ردیف های آوازی موسیقی ایرانی قابلیت های فوق العاده ای در اجرای نغمه های آسمانی دارد.
قاسم رفعتی یکی از خوانندگان برجسته موسیقی اصیل ایرانی است که ضمن تسلط به ردیف های دستگاهی، آثار بسیار زیبایی را در خصوص موسیقی مذهبی و مناجات از خود به یادگار گذاشته است. در ادامه مناجات سحرگاهان از استاد قاسم رفعتی را میشنوید:
سحرگهان که موذن بر آورد آواز
به روی دل شودم هر در عنایت باز
برآورند مناجاتیان قدس خروش
زنند بر صف روشندلان صلای نماز
بیا به مجمع ایمانیان یکدل و دین
که این گروه به یک قبله میکنند نماز
مقام امن الهی منادی توحید
عظیم تر حرم کبریا حریم نماز
ز خواب بخت بلندم به کوتهی گرود
بگو موذن خوش لهجه بر کشد آواز