به گزارش جهان به نقل از ايسنا، هرچند به طور كلي زمان براي قضاوت درباره دلايل وقوع اين حادثه زود است، اما در گفتوگو با شاهدان عيني حادثه منا تلاش شده است تا زوايايي هر چند ناقص از اين فاجعه انساني و سهلانگاري دولت سعودي آشكار شود.
منا كجاست؟
منا مكاني است كه حاجيان صبح روز عيد وارد آن ميشوند و به نماد شيطان سنگ ميزنند؛ سپس قرباني كرده و با تراشيدن موي سر يا كوتاه كردن مو و ناخن از احرام خارج ميشوند. دو شب نيز در آن بيتوته كرده و روز يازدهم و دوازدهم هم به نماد سه گانه شيطان سنگ ميزنند.
منا منطقهاي است با طول ۳ هزار و ۵۰۰ متر و عرض ۶۰۰ متر. فاصله منا تا مسجدالحرام ۷ كيلومتر و از تونل منا نيز فقط ۴ كيلومتر با مكه فاصله دارد. رفت و آمد پياده از منا به منطقه عزيزيه - محل اسكان ايرانيان در مكه - نيز بسيار آسان و نزديك است.
منا ۵ خيابان اصلي دارد
چادرهاي ايرانيان دورترين منطقه به جمرات است. اين فاصله سه كيلومتر است. در منا چند راه اصلي براي رفتن به جمرات است كه عبارتند از: طريق المشاه، شارع الجوهره، سوق العرب، خيابان ۲۰۴ و خيابان ۲۰۶.
با توجه به محل استقرار چادرهاي زائران ايراني، بهترين مسير براي زائران ايراني خيابان ۲۰۴ و سوقالعرب است.
امروز، پنجشنبه دوم مهرماه است!
طلوع آفتاب عيد قربان - پنجشنبه دوم مهرماه- زائران پس از يك شب اقامت در مشعر - در مشعر زائران همه كشورها بر روي زمين و بدون چادر و .... قرار دارند - و يك روز در عرفات، بالاخره چادر و جايگاهي مييابند! صبحانهاي خورده و چند بطري آب برداشته و براي رمي شيطان به طرف جمرات ميروند.
خيابان ۲۰۴ در منا (محل فاجعه)
امسال نيز پليس دفاع مدني عربستان، بسياري از زائران ايراني را به خيابان ۲۰۴ هدايت كرد. عرض اين خيابان ۱۰ متر و با طول سه كيلومتر است. دو طرف خيابان نيز چادرهاي زائران كشورهاي مختلف است كه با نردهها و فنس از خيابان جدا شدهاند.
وقتي كه در خيابان ۲۰۴ به سوي جمرات قرار ميگيري، دو فرعي عمده در آن نقش حياتي دارند؛ يكي سمت راست با نام خيابان ۲۲۳ كه زائران كشورهاي آفريقايي كه از خيابان ۲۰۶ حركت كردهاند را به خيابان ۲۰۴ منتقل ميكند و ديگري خيابان ۲۱۵ كه در سمت چپ قرار دارد و به نوعي ترافيك خيابان ۲۰۴ را بايد كنترل كند؛ بدين گونه كه بخشي از حجاج را به خيابان سوقالعرب منتقل كند.
روز عيد قربان چه اتفاق غير متعارفي افتاد؟
عموما زائران از ساعت ۸ صبح آرامآرام با هدايت پليس - نيروهاي پيشاهنگ - وارد خيابان ۲۰۴ شدند. از ابتدا ترافيك بود، اما روان. ساعت ۸ و ۳۰ دقيقه ترافيك سخت شد و ساعت ۸ و ۴۵ دقيقه ترافيك كاملا قفل شد. ۵۰ كاروان ايراني در وسط خيابان ۲۰۴ قرار گرفته بودند. امكان بازگشت نيست.
همه ساله پليس چگونه ترافيك اين خيابان را كنترل ميكرد؟
هر سال پليس در اين مواقع بخش ابتدايي خيابان ۲۰۴ را كنترل و زائران را به خيابان موازي يعني سوقالعرب هدايت كرده و سريعا خيابان ۲۱۵ را براي رفتن حجاج به سوقالعرب مهيا ميكرد. اما امسال ۲۱۵ بسته ماند!
مهمتر آنكه خروجي خيابان ۲۰۴ هم با قرار دادن ماشين پليس تقريبا بسته شده بود!
ساعت ۹ صبح روز عيد قربان
ساعت ۹ صبح است و دماي هوا ۴۷ درجه. خيابان ۲۰۴ از تقاطع ۲۲۳ تا تقاطع ۲۱۵ ترافيك جمعيتي به گونهاي است كه حقيقتا حجاج در حال پِرِس شدن هستند.
هنوز ورودي زائران با هدايت پليس به خيابان ۲۰۴ ادامه دارد و مهمتر آنكه هنوز خيابان ۲۲۳ كه منتهي به ۲۰۴ ميشود زائران آفريقايي وارد ميشوند. خيابان ۲۱۵ به سوقالعرب نيز هنوز باز نشده . خروجي ۲۰۴ نيز ماشين با گارد پليس راه را مسدود كرده است.
از ساعت ۹ امكان نفس كشيدن براي اين تعداد حجاج سخت و محال شده و آبهاي همراه زائران پايان يافته است.
در بخشي از اين منطقه مخصوصا افرادي كه در وسط خيابان هستند، آرامآرام از هوش ميروند، افرادي هم كه در كناره خيابان هستند تلاش ميكنند از فنسها بالا رفته و خود را بالاي خيمهها برسانند، شايد بتوانند نفسي بكشند.
واقعه هولناك اتفاق افتاد
ساعت ۹ و ۳۰ دقيقه است. حجاج سپيدپوش به خاطر خستگي بيش از حد، قفل شدن حركت، تشنگي و دماي بالاي هوا ديگر رمق كه هيچ، نفسي هم ندارند؛ اكثر از هوش رفتهاند و هم چون برگ درخت بر زمين ميافتند.
ساعت ۱۰ صبح است. انبوهي از زائران از هوش رفته و برخي نيز از دنيا رفته به طور متراكم بر زمين افتادهاند. بسياري شهادتين را گفته و خود را به خدا سپردهاند. صداي "ياحسين" هاي زائران كم جان شده است، تشنگي امان را بريده و هر لحظه افرادي كه از هوش رفتهاند را به سوي مرگ ميكشاند.
جمعيتي كه هنوز در ابتداي خيابان ۲۰۴ هستند، كه بسياري از آنان نيز ايرانياند، سعي ميكنند برگردند تا حادثه بدتراز اين نشود. امكان حركت نيست. عمق فاجعه وسط خيابان تنگ و طولاني ۲۰۴ مشخص نيست. هليكوپتر بالاي خيابان ۲۰۴ است. نميدانم چرا آبپاشي براي تلطيف هوا صورت نميپذيرد.
امداد، امداد، امداد...
در ابتدا زائراني كه نيم تواني در بدن دارند، تلاش براي نجات ديگران به خرج ميدهند. صحنههاي با شكوه از ايثار و انسانيت خلق ميشود.
خيابان ۲۰۴ در منا (محل فاجعه)
بالاخره ساعت ۱۱ صبح امدادگران داوطلب از حجاج كشورهاي مختلف از جمله ايران با توجه به تراكم جمعيت خود را به حادثهديدگان ميرسانند و بسياري از مجروحين را نجات ميدهند.
ساعت ۱۲ صبح نيز گروهي از امدادگران سعودي به منطقه ميرسند، اما كار اعزام مجروحين به بيمارستانها به كندي پيش ميرود.
منطقه امنيتي مي شود
ساعت ۱۳؛ تعداد نيروهاي پليس افزايش مييابد و منطقه امنيتي ميشود. از ورود پزشكان و امدادگران كشورها جلوگيري ميشود. هنوز مجروحان زيادي بر روي زمين هستند.
ساعت ۱۴؛ مجروحين به همراه جانباختگان و گاها بدون امداد به مجروحين در كانتينر قرار ميگيرند. جو كاملا امنيتي است.
ساعت ۱۷؛ هنوز برخي از اجساد مطهر بر روي زمين قرار دارند.....
چند پرسش
عربستان سالها تجربه حج ۴ و حتي ۵ ميليون نفري را داشته و حجاج بدون ترافيك اعمال خود در منا را انجام دادهاند، چرا امسال با وجود جمعيت ۲ و نيم ميليوني چنين اتفاقي افتاد؟
آيا تصاوير دوربينهاي پرشماري كه در خيابانهاي منا و از جمله خيابان ۲۰۴ نصب بوده در اتاق فرمان قابل مشاهده نبود؟!
واقعا چرا از ساعت ۸ صبح با وجود ترافيك در خيابان ۲۰۴، فرعي ۲۱۵ براي هدايت حجاج به خيابان سوق العرب گشوده نشد، و اين در حالي است كه ترافيك در سوق العرب بسيار روان و در ديگر خيابان ها – شارع الجوهره و طريق المشاه – اصلا ترافيكي وجود نداشته است.
چرا بخش پاياني و خروجي خيابان ۲۰۴ بسته شده بوده و با وجود ازدحام انساني بازگشايي نشد؟
چرا پس از ازدحام در خيابان ۲۰۴، وروديهاي آن بسته نشد و دايما جمعيت به اين خيابان تزريق شد؟
چرا با وجود دو مركز دفاع مدني در مجاورت خيابان ۲۰۴ كه مجهز به آبپاش هم هستند، داخل جمعيت آب پاشي نشد؟
چرا بلافاصله با حضور امدادگران بعثه كشورها و نظم دهي آنها اجساد شناسايي و جداسازي نشد و به مجروحين كه با كمي آب قابليت احيا داشتند كمك نشد؟
ديدگاه اوليه شاهدان و برخي از كارشناسان خبره بر«غيرطراحي، غيرعمدي و خطاي انساني» در اين فاجعه و«كوتاهي، سوء تدبيرو مديريت غلط» است و بدين علت بايد دولت سعودي هرچه زودتر ضمن پذيرش مسئوليت سنگين حادثه، خود را در برابر پرسش هاي فراوان دنياي اسلام پاسخگو بداند.
هرچند قضاوت در مورد اين فاجعه زود است.