شاید اصلی ترین موضوع مورد مناقشه امروز بین ایران و عربستان پرونده سوریه می باشد. ایران و عربستان رسما امروز در این پرونده در یک جنگ نیابتی با یکدیگر قرار دارند.

گروه بین الملل جهان نیوز: چندی قبل به یکباره و در برخی رسانه ها بحث واسطه شدن آقای هاشمی رفسنجانی برای بهبود رابطه ایران و عربستان مطرح شد. تعدادی از طرفداران این واسطه گری معتقد بودند که هاشمی و خانواده اش به علت برخی ارتباطات شخصی می توانند زمینه روابط گرم میان ایران و عربستان شوند.

با این وجود به علت عدم تحرک خاصی از سوی هاشمی و عدم استقبال آشکار آل سعود و یا به هر دلیل دیگر، این گمانه زنی ها تاکنون به واقعیت نپیوسته است.

البته برخی سرمقاله نویسان معروف عربستانی در اینباره امیدواری هایی را مطرح کرده اند و اینکه هاشمی متفاوت از ارکان مهم نظام ارتباط را با عربستان ارزیابی می کند، فرصتی برای ریاض دانستند.

با این وجود چندی قبل اظهار نظر وزیر امورخارجه عربستان مبنی بر دعوت ظریف به این کشور یکبار دیگر موضوع افزایش سطح روابط میان این دو کشور را به مطبوعات و رسانه ها کشاند.

پس از این اظهار نظر، جریان رسانه ای طرفدار دولت این مسئله را علامت بزرگ برای موفقیت دولت تدبیر و امید در کاهش تنش با رقیب منطقه ای ایران قلمداد کردند.

آنها معتقد بودند که این موضوع یکی از دستاوردهای توافق ژنو می باشد که عربستان را متقاعد کرده برای ارتباط مجدد با ایران مجبور به تعدیل مواضع خود شود.

در این میان نگاه درست به موضوع نشان می دهد که حداقل در زمان کنونی ارتباط ایران با عربستان معلول چند پرونده منطقه ای مهم است. در این باره دو توضیح ذیل می تواند راهگشا باشد:

الف: مذاکرات ایران با آمریکا؛ سوال اساسی این است که میزان موفقیت ایران در رسیدن به توافقنامه نهایی در مذاکرات هسته ای با آمریکا چه تاثیری در ارتباط با عربستان خواهد داشت؟ در این زمینه دو پاسخ متفاوت مطرح شده است، اول اینکه گروهی معتقدند کاهش تنش میان ایران و آمریکا متحدین آمریکا را نیز متقاعد به کاهش تنش با ایران خواهد کرد.

گروه دوم معتقدند که عربستان از توافقنامه ژنو و هر گونه مذاکره آمریکا با ایران ناراضی می باشد و رسیدن به توافقنامه ژنو عربستان را بیشتر نگران خواهد کرد و اتفاقا منجر به ایجاد رقابت و تنش بیشتر خواهد شد. مسئله اساسی این است که در صورتی که توافقنامه نهایی – آنچه که متاسفانه امروز دیده می شود- موجب عقبگرد هسته ای ایران بشود می تواند نگرانی عربستان را کاهش دهد ولی لزوما به تنهایی عاملی برای ارتباط با ایران محسوب نمی شود.

ضمن آنکه آمریکا تاکنون از خود علائم عملی برای کاهش تنش و دشمنی ها با ایران در بسیاری از حوزه ها نشان نداده که اینک انتظار داشته باشیم با صرف رسیدن به یک توافق در حوزه هسته ای متحدینش نیز تحت تاثیر این اقدامات بخواهند به کاهش تنش با جمهوری اسلامی اقدام کنند.

ب: پرونده نظام سوریه؛ شاید اصلی ترین موضوع مورد مناقشه امروز بین ایران و عربستان پرونده سوریه باشد. ایران و عربستان رسما امروز در این پرونده در یک جنگ نیابتی با یکدیگر قرار دارند. دو کشور گرچه تاکنون هیچگاه مواجه مستقیم با یکدیگر نداشته اند ولی واقعیت این است که در بسیاری از پرونده های منطقه ای مانند لبنان، عراق، یمن، بحرین و... به صورت نیابتی با یکدیگر در گیر بوده اند.

از این منظر اصلی ترین دلیل برای کاهش روابط، اختلافات در پرونده های منطقه ای و احساس رقابت منطقه ای دو کشور است. اگر این را پایه موضوع قرار دهیم، عملا روابط دو کشور زمانی به سطح مطلوب خواهد رسید که حداقل برخی نگاه ها در پرونده های منطقه ای مخصوصا سوریه به هم نزدیک بشود. در سوریه همچنان اصرار به یک نگاه شکست خورده – حذف بشار اسد و روی کار آمدن گروه های افراطی - از طرف عربستان دیده می شود که ظاهرا قصد تصحیح محاسبات خود را نیز ندارند. در این صورت انتظار گشایش در روابط دو کشور منطقی به نظر نمی رسد. بنابراین از این منظر روابط بین دو کشور پیچیده تر از آن خواهد بود که با توافق ژنو و یا واسطه گری هاشمی رفسنجانی حل بشود و تنها راه آن را باید در کاهش تنش ها در پرونده های منطقه ای جستجو کرد.