در این نوشتار سعی شده نقاط قوت و ضعف در کنار یکدیگر دیده شوند و بیشتر آنها مستند به رضایت و یا عدم رضایت ولی فقیه در طول بیش از 7 سال گذشته بیان شود تا از اظهار نظر و قضاوت شخصی نیز بدور باشد؛ گرچه این واقعیت را نمی توان نادیده گرفت که هرچه به پایان عمر دولت احمدی نژاد نزدیک شده ایم از تمجیدها کاسته و به انتقادها افزوده شده است.

سرویس سیاسی جهان ـ مالک شریعتی
رهبر حکیم انقلاب اسلامی در فراز پایانی سخنرانی مهم نوروزی خویش در حرم مطهر رضوی (ع) درباره ویژگیهای نامزد اصلح انتخابات ریاست جمهوری ۹۲، عبارتی کوتاه اما بسیار پرمحتوا و عمیق بیان داشتند که نیازمند تدقیق و تبیین است: «آنچه ما برای رئیس‌جمهور آینده نیاز داریم، عبارت است از امتیازاتی كه امروز وجود دارد، منهای ضعفهائی كه وجود دارد.»

لذا ضروری است نقاط قوت و ضعف رئیس جمهور کنونی برشمرده شود تا مردم بهتر بتوانند نسبت به انتخاب اصلح اقدام نمایند. اما پیش از آن باید توجه کرد که همین بیان کوتاه رهبری نشان دهنده آن است که رئیس جمهور کنونی برخلاف نظر اهل افراط یا تفریط، از نقاط قوت و ضعف در کنار یکدیگر برخوردار است و نباید درباره اش غلو کرد و بی عیبش نامید و نباید بی انصافی و سیاه نمایی نمود. رهبر معظم انقلاب شهریور ۸۷ در دیدار هیات دولت در این باره فرمودند: «خب بله، ضعف هست. هر دولتى بالاخره ضعف دارد؛ انسانها ضعف دارند ديگر؛ ضعفها را بگويند، قوّتها را بگويند. جمع‌بندىِ كار يك دولت، آن وقتى است كه ضعفها و قوّتها را منصفانه پهلوى همديگر قرار بدهند؛ آن وقت ميشود جمع‌بندى كرد.» لذا در این نوشتار هم سعی شده نقاط قوت و ضعف در کنار یکدیگر دیده شوند و بیشتر آنها مستند به رضایت و یا عدم رضایت ولی فقیه در طول بیش از ۷ سال گذشته بیان شود تا از اظهار نظر و قضاوت شخصی نیز بدور باشد؛ گرچه این واقعیت را نمی توان نادیده گرفت که هرچه به پایان عمر دولت احمدی نژاد نزدیک شده ایم از تمجیدها کاسته و به انتقادها افزوده شده است. 

الف) امتیازات
دکتر احمدی نژادی در حکم تنفیذ سال ۸۴ رهبر معظم انقلاب «شخصيتی انقلابی و دانشمند، مديری شايسته و كارآزموده، دارای سوابق مجاهدت صادقانه در صحنه‌های گوناگون، دارای سخن صريح، قاطع و صادقانه و متعهد به خدمتگزاری، رفع محروميت و مبارزه با فساد و دارای لحن افتخارآميز در پايبندی به اسلام و آرمان‌های انقلاب همراه با منش مردمی و ساده‌زيستی» خوانده شد و در حکم تنفیذ سال ۸۸ با اندکی کاهش در تعاریف رهبری‍ «مردی شجاع، سختكوش و هوشمند» لقب گرفت. اما این ویژگیها به اضافه سایر صفات در موارد مختلف از سوی رهبری به شرح ذیل بیان شده:

۱. كارهاى وسيع عمرانى انجام گرفته بخصوص در مناطق دوردست
۲. پيشرفتهاى چشمگير در زمينه‌‌ى علم و فناورى (برجسته بودن انرژی هسته ای در سالهای قبل)
۳. ارتقاء جايگاه كشور در عرصه‌‌ى سياست خارجى و مسائل بين‌‌المللى
۴. افتخار به انقلابيگرى و برجسته شدن ارزشهاى انقلاب در دولت نهم و دولت دهم تا امروز
۵. ساده‌‌زيستى و دور بودن از تجمل
۶. استكبارستيزى (در سال ۸۷ هم از روحيه‌ى تهاجم در مقابله‌ى با زورگويان بين‌المللى تقدیر شده است)
۷. تلاش دولت در جهت ارتباط مستقیم با مردم
۸. پركارى، پشتكار و خسته نشدن
۹. روحیه و نشاط جوانی: یکی از امتیازات ذاتی رئیس جمهور کنونی ـ که طبق فرمایش نوروزی رهبری باید در رئیس جمهور بعدی نیز وجود داشته باشد ـ جوانی و پرتحرکی است. این خصیصه در بیان ویژگیهای نامزد اصلح قبل از انتخابات نهم ریاست جمهوری وجود داشت و اکنون نیز مورد تاکید دوباره قرار گرفت. رهبر معظم انقلاب اسلامی شهریور ۸۶ در سومین دیدار با هیات دولت احمدی نژاد بر اهمیت این مساله تاکید فرمودند: «شماها بحمداللَّه اغلب جوانيد و داراى نشاط و نيروى جوانى هستيد. از اين فرصت حداكثر استفاده را بكنيد؛ قواى جوانى، حوصله‌ى جوانى، روح ابتكار و روح جسارت و بلندپروازى‌اى كه در جوان هست را در خدمت اين اهداف عالى قرار بدهيد و خسته نشويد.» 

۱۰. شعار عدالت طلبی: رهبر معظم انقلاب اسلامی در نخستین دیدار با هیات دولت دهم چنین فرمودند: «شما رويكرد عدالت داشتيد. از مسئله‌‌‌‌‌‌ى عدالت دست برنداريد؛ اين قضيه‌‌‌‌‌‌ى عدالت را دنبال كنيد... عدالت را اولاً بايد تعريف كنيد... مشخص كنيد كه اين عدالتى كه ميخواهيم به آن برسيم، چيست... عدالت فقط عدالت در مسائل اقتصادى نيست... اين هدفمند كردن يارانه‌‌‌‌‌‌ها كه مطرح شده، واقعاً يك امر مهمى است... در عدالت، هم عقلانيت بايستى مورد توجه باشد، هم معنويت... اگر معنويت با عدالت همراه نباشد، عدالت ميشود يك شعار توخالى. خيلى‌‌‌‌‌‌ها حرف عدالت را ميزنند، اما چون معنويت و آن نگاه معنوى نيست، بيشتر جنبه‌‌‌‌‌‌ى سياسى و شكلى پيدا ميكند. دوم، عقلانيت. اگر عقلانيت در عدالت نباشد، گاهى اوقات عدالت به ضد خودش تبديل ميشود.» 

۱۱. شجاعت و قاطعيت: در سومین دیدار هیات دولت نهم با مقام معظم رهبری، ایشان شجاعت و قاطعیت دولت را با ذکر مثال سهمیه بندی بنزین تحسین فرمودند: «كار بزرگى كه شما براى سهميه‌بندى بنزين انجام داديد... يا بقيه‌ى اقدامهايى كه شده، حاكى از شجاعت و قاطعيت اين دولت است.» 

۱۲. روحيه‌ى تحول‌گرايى و نوآورى و اصلاح: مقام معظم رهبری شهریور ۸۶ در سومین دیدار با هیات دولت فرمودند: «تغييراتى كه در ساخت عمومى تشكيلات دستگاه و دولت داده مى‌شود... اصلاح واقعاً همينهاست كه انسان بيايد و در جهت صلاح، بخشهاى مختلف را نگاه كند و ساختها را به‌طور اساسى تغيير بدهد و دگرگون كند.» 

۱۳. تمرکز زدایی و سفرهای استانی: رهبر حکیم انقلاب اسلامی شهریور ۸۵ در دیدار با هیات دولت فرمودند: «مردم به اين وعده‌ها و به اين سفرهاى استانىِ پُربركت، حقيقتاً اميد بسته‌اند؛ كوشش كنيد اين اميدها برآورده شود... تمركززدايى است كه جزوِ شعارهاى اين دولت است و شعار بسيار درستى هم هست؛ منتها مشخص كنيد اين تمركززدايى چطورى است؛ مدل مشخصى لازم دارد... حتماً به خصوصيات اقليمى و قومى در اين تمركززداييها و واگذارى مسئوليت به استانها توجه بكنيد.»

همچنین ایشان در دیدار سال بعد به طور ویژه از سفرهای استانی دولت تمجید کردند: «اين مسئله‌ى سفرهاى استانى خيلى مهم است. اين كارى كه آقايان بر دوش گرفتيد و راه افتاديد و رفتيد و همه‌جاى كشور را زير پا گذاشتيد و با مردم تماس گرفتيد و از نزديك درد دلهاى مردم را ـ كه از زبان مسؤولينشان، ائمه‌ى جمعه‌شان و افراد شاخصشان گفته مى‌شود ـ شنيديد، خيلى به‌نظر من خوب است. بنده خودم سالهاست در مسائل اجرائى و غير اجرائى اين كشور هستم؛ اما وقتى به يك منطقه‌اى مسافرت مى‌كنم و برمى‌گردم، معلومات من نسبت به آن منطقه چند برابر معلوماتى مى‌شود كه انسان از روى كاغذ و در گزارشها و به‌طور كلى مى‌بيند... چطور ممكن است كسى اين را انكار كند يا درباره‌اش ترديد كند يا در فائده و سود او تشكيك كند؟» 

۱۴. سرعت عمل: رهبر حکیم انقلاب اسلامی در دومین دیدار هیات دولت نهم با ایشان فرمودند: «من تأكيد مي كنم، اين سرعت عملى كه در رفتار دولت مشاهده ميشود، چيز ممدوحى است؛ اما مراقب باشيد اين سرعت عمل، شكل شتابزدگى به خودش نگيرد؛ يعنى هميشه با دقت همراه باشد.» 

۱۵. برخی کارهای خوب اقتصادی: رهبر معظم انقلاب در دیدار دوم خود با هیات دولت نهم به این مقولات اشاره تصریحی داشتند: «كارهاى خوبى كه در زمينه‌ى اقتصاد انجام گرفته - مثل اين سهام عدالت، ادامه‌ى طرحهاى نيمه تمام، نوع عدالت در ارائه‌ى تسهيلات بانكى، صندوق مهر رضا و امثال اينها. محتوا و فوايد اين كارها را با شكل صحيح براى مردم بيان كنيد.» 

۱۶. مقابله با روند غرب‌باورى و غرب‌زدگى و گرايش‌هاى سكولاريستى: مقام معظم رهبری در آخرین دیدار با هیات دولت نهم، در این باره فرمودند: «روند غرب‌باورى و غرب‌زدگى را كه متأسفانه داشت در بدنه‌ى مجموعه‌هاى دولتى نفوذ مي كرد، متوقف كرديد... گرايش‌هاى سكولاريستى كه متأسفانه باز داشت در بدنه‌ى مجموعه‌ى مديران كشور نفوذ مى‌كرد جلويش گرفته شد.» 

ب) نقاط ضعف
۱. عدم شناخت درست پدیده «بیداری اسلامی»؛ این مساله البته به طور غیرصریح بیان شده ولی باتوجه به اصرار مکرر رئیس جمهور بر عبارت «بیداری انسانی» بر وی مصداق دارد. 

۲. مشکلات مربوط به معيشت قشرهاى متوسط و ضعيف جامعه، مسئله‌‌ى گرانى و كاهش قدرت خريد مردم به علت افزایش نقدينگى ناشی از کارهای عمرانی دیربازده، مسکن مهر و ... ضمن توليد کم كالا در داخل يا واردات به شكل نادرست 

۳. عدم مبارزه جدی با مفاسد اقتصادی (این تذکر را مقام معظم رهبری در ۲۹ بهمن ۹۱ باصراحت بیشتری بیان داشتند) 

۴. عدم توجه کافی به تولید ملی خصوصا در واحدهای تولیدی متوسط و کوچک. این انتقاد قبلا هم در سال ۹۰ اینگونه مطرح شده بود: «من در زمينه‌ى كمك به توليد سؤال دارم. حالا آقايان در گزارش گفتند؛ ليكن آن چيزى كه مصوبه‌ى قانونى بود براى كمك به توليد، تحقق پيدا نكرده.» 

۵. عدم مدیریت صحیح منابع ارزی به دلیل عدم قطعیت تصمیمات دولت و اتخاذ تصمیمات ناگهانی و بعضا متضاد هم. 

۶. عدم توجه به مسئله‌‌ى وحدت و انسجام ملى (گلایه شدید رهبری: اينقدر اين قضيه را تكرار كرديم كه كأنه الفاظ دارد خاصيتهاى خودش را در افاده‌‌ى معنا از دست ميدهد). در دیدار سال ۸۶ هیات دولت با رهبری نیز ایشان به این مقوله با عبارت لزوم تعامل دولت با سایر قوا پرداخته بودند. 

۷. تقصيرها را گردن دیگران انداختن (اينكه بگوئيم آقا ما ميخواهيم فلان كار را بكنيم، نميگذارند؛ يا فلان كار را كرديم، جلويش را گرفتند؛ يا فلان تصميم را گرفتيم، اقدام نكردند، اين را كسى قبول نميكند) 

۸. کم توجهی به مقوله فرهنگ از یک سو و یا تصویب بودجه های کلان به اسم فرهنگ و هزینه کردن در جای دیگر (این گلایه در اینجا کمرنگ مطرح شد اما قبلا نیز در دیدار هیات دولت وقتی گزارش فرهنگی داده نشد، مقام معظم رهبری فرهنگ را مظلوم دانستند.) 

۹. عدم تحقق برخی وعده های قطعی که توقعات مردم را بالا می برد. شهریور ۸۷ در دیدار هیات دولت با رهبری، ایشان به موردی در این زمینه تصریح نمودند: «در همان اوائل رياست جمهورى آقاى دكتر احمدى‌نژاد، به ايشان گفتم كه اين مورد ـ يك مورد خاصى است كه نميخواهم اسم بياورم و قبل از دولت ايشان تصميم‌گيرى شده بود ـ ممكن است برايتان مشكلات درست كند، بيائيد صاف و روشن به مردم و به همان مسئولين بگوئيد آقا، اين كار را ما نمي توانيم انجام بدهيم! از شما قبول مي كنند. البته ايشان مصلحت ندانستند و آن كار را نكردند؛ بنده هم الزامى و اجبارى نگفته بودم، پيشنهاد كردم. من عقيده‌ام اين است اگر چنانچه يك كارى را نمي توانيد انجام بدهيد... صاف برويد بگوئيدآقا! ما اين را تصميم گرفتيم، حالا متأسفانه نميشود انجام بدهيم. اين بهتر است از اينكه كار انجام نگيرد.». متاسفانه برخی وعده های بزرگ و شاید غیرعملی دولت (باغ شهر و غیره) همچنان روی زمین است و اجرای برخی دیگر (یک میلیون نوزادان و غیره) هم پس از چندی متوقف شده اند. 

۱۰. ضعف در ولایت پذیری و ولایتمداری: در یکشنبه سیاه مجلس نهم آنچه بیش از سایرین مورد تذکر و عتاب رهبری قرار گرفت، رفتار خلاف شرع، خلاف قانون و خلاف اخلاق آقای احمدی نژاد در طرح اتهامی اثبات نشده با پخش فیلمی مخفیانه بود. اما ریشه این اتفاق به عدم توجه وی به تذکر قبلی رهبری بود که کشاندن اختلاف به میان مردم برای استفاده از احساسات آنها را خیانت خوانده بودند. نظیر این اتفاق در گذشته هم رخ داده بود؛ تاخیر در لغو معاون اولی مشایی و تاخیر در پذیرش ابقای وزیر اطلاعات؛ تکرار مکرر عبارت «انتخابات و انتخاب آزاد» خصوصا پس از هشدار رهبری نظیر سخنرانی ۲۲ بهمن احمدی نژاد، نمونه دیگری از ولایتمداری ناقص رئیس جمهور کنونی است که در بعدی باید کامل باشد. 

۱۱. کم توجهی به قانون: رهبر معظم انقلاب اسلامی در آخرین دیدار با هیات دولت نهم نسبت به عدم رعایت برخی قوانین تذکرات مهمی بیان داشتد: «قانون را اهميت بدهيد. قانون ـ وقتى كه با ساز و كار قانون اساسى پيش رفت ـ حتميت و جزميت پيدا ميكند. ممكن است همان مجلس يا دولت يا ديگران مقدماتى فراهم كنند كه آن قانون عوض بشود ـ با طرحهايى كه در مجلس مى‌آيد، با لوايحى كه دولت ميدهد، با تصميم‌سازيهايى كه در بخشهاى مختلف انجام ميگيرد ـ عيبى ندارد؛ اگر قانون نقص دارد، ضعف دارد و غلط است، عوض بشود؛ اما تا مادامى كه قانون، قانون است، حتماً بايستى به آن عمل بشود و به آن اهميت داده بشود. من اين را تأكيد مى‌كنم... ممكن است يك چيزى را شما معتقد باشيد كه روال قانونى‌اش درست طى نشده، يا متصدى اين كار قوه‌ى مجريه نيست؛ وقتى كه قانون مجلس ـ با همان ساز و كار قانون اساسى ـ به دولت ابلاغ شد، قوه‌ى مجريه بايد آن را قانون بداند. حالا اگر چنانچه ضعف يا چيز ديگرى وجود دارد، عواملِ ديگرى وجود دارد كه اگر قانون مشكلاتى دارد، بايستى آن را از بين ببرند؛ چه در خود مجلس، چه در شوراى نگهبان و از اين قبيل. به قانون اهميت بدهيد.» 

متاسفانه یکی از مهمترین اشکالات دولت احمدی نژاد تاکنون عدم اجرای برخی قوانین غیرمنطبق بر خواسته دولت بوده است که چند بار هم شخص رئیس جمهور نسبت به آن تصریح نمود. تعدد موارد عدم اجرای برخی مصوبات مجلس ـ چه در مجلس هفتم و چه بعد از آن ـ کار را به جایی رساند که رهبری ناگزیر از تشکیل هیات رفع اختلاف قوا شدند ولی همچنان هم اخبار زیادی از ابلاغ برخی قوانین مصوب توسط رئیس مجلس به جای رئیس جمهور یا اعلام خلاف قانون بودن برخی مصوبات هیات دولت توسط رئیس مجلس یا دیوان عدالت اداری منتشر می شود. 

۱۲. غلیظ کردن ادبیات دینی بدون مابازای عملی: مقام معظم رهبری در دیدار شهریور ۸۴ با هیات دولت نسبت به این مساله هشدار جدی دادند: «اين ما را، هم به رياكارى مى‌كشاند و هم رياكارى را در بين مردم تشويق مى‌كند. اين‌كه ادبيات دينى تقويت شود، من با آن هيچ مخالفتى ندارم؛ ولى بايد مابازا داشته باشد. بيش از آنچه در رفتارمان اسلامى عمل مى‌كنيم، در زبان و اظهار و تظاهراتمان نخواهيم خود را جلوه دهيم.» 

اما متاسفانه این مساله به طور بارز در ادبیات آقای احمدی نژاد مشهود بوده و هست. استفاده دائمی و بیش از اندازه وی از الفاظ ولایت، انسان کامل، مهدویت، اخلاق و ... به طور جدی در تعارض آشکار با این توصیه بوده است. 

۱۳. کم توجهی به نظرات علما و مراجع: رهبر حکیم انقلاب اسلامی شهریور ۸۸ در دیدار هیات دولت فرمودند: «نصيحت علماى دينى را قدر بدانيد، مغتنم بشماريد. گاهى علماى دين، بزرگان دين، مراجع حتّى، نصايحى مي كنند، درباره‌‌‌‌‌‌ى مسائلى توصيه‌‌‌‌‌‌هائى مي كنند؛ اين را مغتنم بشمريد؛ اينها را حمل بر محبت و علاقه‌‌‌‌‌‌مندى بكنيد. ما ميدانيم، آقايان، بزرگان علمائى كه هستند... يك وقت توصيه‌‌‌‌‌‌اى مي كنند، از روى علاقه‌‌‌‌‌‌مندى است، از روى دلسوزى است؛ اينها را خيلى بايد قدر دانست.» 

اما کم توجهی های متعدد به نظرات علما و مراجع ـ با توجیه کفایت نظرات ولی فقیه ـ و اتفاقاتی نظیر اصرار بر حضور زنان در ورزشگاهها، تعابیر و تعاریف عجیب و غریب در مورد مشایی، طرح مساله رجعت چاوز و ... خلاف نظر رهبری بوده است. 

۱۴. عدول از جهت گیری اولیه اصولگرایی: رهبر معظم انقلاب اسلامی شهریور ۸۵ در دیدار هیات دولت، ضمن برشمردن شاخصهای اصولگرایی، دولت احمدی نژاد را اصولگرا دانستند و نسبت به عدول از این تلقی در جامعه هشدار جدی دادند: «اين دولت به عنوان يك دولت «اصولگرا» شناخته شده و رفتار و تلاشى هم كه تا امروز نشان داده و آنچه در عمل و قولش منعكس شده، همين اصولگرايى را نشان ميدهد... اگر خداى نكرده طورى بشود كه نتوانيم آنچه را كه مردم درباره‌ى مجموعه‌مان تصور ميكنند، آن را تحقق ببخشيم، خسارت بزرگ خواهد بود و به اين جريان و جهت‌گيرى حتماً ضربه وارد خواهد آمد. آن وقت اميرالمؤمنين فرمود: «و لقلّ ما شى‌ء ادبر ثمّ اقبل»؛ موجى كه برگشت و رفت، ديگر خيلى آسان اين طرف نمي آيد و برنمي گردد. خون دلها بايد خورد و زحمتها بايد كشيد تا اينكه باز براى اقبال و توجهى كه امروز وجود دارد، زمينه فراهم شود.» 

متاسفانه باید گفت دولت احمدی نژاد این اواخر هم در رفتار و هم در گفتار از اصولگرایی فاصله گرفته است. تنها نگاهی گذرا به مواضع متعدد روزنامه ایران، ارگان رسمی دولت در این باره، خصوصا یادداشت صفحه۲ در تاریخ ۱۹ آذر ۹۱، عمق انحراف را به خوبی نشان می دهد: «یکی از انتقادات به آقای احمدی نژاد این است که چرا پس از انتخابات سال ۸۴ در قامت یک رئیس جمهور اصولگرا ظاهر شد.» 

۱۵. میدان دادن به هوای نفس گروهی و اطرافیان مساله دار: مقام معظم رهبری شهریور ۸۵ در دیدار هیات دولت نسبت به مراقبت از هواهای نفسانی خصوصا هوای نفس گروهی اینچنین هشدار دادند: «مراقب باشيد حركت، اظهارنظر و حرف، انتساب به يك جريان، به يك باند و به يك گروه را پيش نياورد، كه اگر اين‌طور شود، هواى نفس تقريباً انفكاك‌ناپذير است. هواى نفس گروهى هم مثل هواى نفس شخصى است؛ آن هم همين‌طور است. هواى نفس گروهى هم انسان را بى‌حساب و كتاب به اين طرف و آن طرف ميكشاند و از خرد و جاده‌ى مستقيم منحرف ميكند.» 

این هشدار البته جدی گرفته نشد، ماجراهای دوستی با مردم اسرائیل، ادغام سازمان حج در گردشگری و ... پیش آمد و کار به جایی رسید که رهبر معظم انقلاب اسلامی در فرمان لغو معاون اولی مشایی شخصا با این موضوع برخورد جدی کردند و در ماجرای برکناری وزیر اطلاعات و خانه نشینی ۱۱ روزه احمدی نژاد هم جمله ای کوتاه اما بسیار تاریخی بیان نمودند: «تا من زنده هستم، تا من مسئوليت دارم، به حول و قوه‌ى الهى نخواهم گذاشت اين حركت عظيم ملت به سوى آرمانها ذره‌اى منحرف شود.» 

جالب اینجاست که ایشان در اولین دیدار با هیات دولت نهم در شهریور ۸۴ نسبت به خطر انحراف اینگونه هشدار داده بودند: «خيلى از ماها نيت‌هايمان خوب است و با نيتِ خوب وارد مى‌شويم؛ اما نمى‌توانيم اين نيت را نگه داريم؛ اين نيت در اثناى راه به موانعى برخورد مى‌كند؛ سايش پيدا مى‌كند؛ كمرنگ و ضعيف مى‌شود و احياناً يك جاذبه‌ى قوىِ معارضى دل را - كه جايگاه نيت، دل است - به سوى خودش جذب مى‌كند؛ يك وقت نگاه مى‌كنيد، مى‌بينيد اصلاً نيت رفت؛ نيت يك چيز ديگر شده؛ آن وقت راه انسان عوض مى‌شود.» 

۱۶. حاشیه سازی ها در دولت: مقام معظم رهبری شهریور ۸۷ در دیدار با هیات دولت بر لزوم پرهیز از قرار دادن دولت در موضع اتهام نیز تاکید فرمودند: «بهانه هم دست ديگران ندهيد. من مى‌بينم متأسفانه گاهى بهانه‌هايى هم از طرف خودِ شما داده ميشود كه اين را هم بايستى توجه كنيد كه بهانه هم دست ديگران ندهيد؛ مراقبت كنيد؛ حزم كنيد. و گفت: «اتّقوا من مواضع التّهم» براى خودتان و براى دولت مسئله درست نكنيد.» 

همچنین ایشان شهریور ۹۰ در دیدار با هیات دولت فرمودند: «سعى كنيد دچار حاشيه‌سازى‌هاى مسئله‌دار نشويد... شايسته و سزاوار نيست كه حواشى‌اى به وجود بيايد؛ حالا چه حواشى‌اى كه خود شما گاهى اوقات بى‌توجه به وجود مى‌آوريد، چه آنهائى كه ديگران به وجود مى‌آورند و شما هم تسليم آنها مي شويد.» و بعد به یکی از مصادیق آن یعنی ایرانی گری پرداختند: «در زمينه‌ى علاقه‌ى به ايران، علاقه‌ى به كشور و گرايش به ايران... روى ايرانِ بعد از اسلام تكيه شود... اگر كسى ميخواهد از ايران و ايرانى‌گرى حمايت كند، خب، ايران دوران اسلامى، هم مدون‌تر است، هم مستندتر است، هم قابل قبول‌تر است، هم جلوى چشم است؛ كتابش جلوى چشم است، معمارى‌اش جلوى چشم است، نشانه‌هاى علمى‌اش جلوى چشم است؛ تاريخش تدوين‌شده و روشن است.» اما متاسفانه تا همین اواخر هم تاکید بر ایران قبل از اسلام، کوروش، عدد ۲۵۰۰ و ... در دولت به چشم می خورد. 

۱۷. دخالت دولت در انتخابات: در جریان انتخابات شوراهای شهر سوم، گروهی از نزدیکان رئیس جمهور مجموعه ای را تشکیل دادند و به عرصه انتخابات ورود کردند و همزمان زمزمه های دخالت دولت برای در دست گرفتن شوراها و تعیین شهردار به گوش می رسید. در جلسه ۱۸ مهرماه ۸۵ مقام معظم رهبری با کارگزاران نظام، ایشان در این باره فرمودند: «نيروهاى دولتى كلا در مسائل انتخابات، نبايد دخالت بكنند؛ بگذارند مردم و گروهها در تهيه‌ى فهرستهاى نامزدهاى انتخاباتى آزاد باشند. مسئولان دولتى و كسانى كه دستشان به كارهاى اجرايى بند هست، اينها هيچ دخالتى نكنند و بگذارند مردم خودشان اين كارها را انجام بدهند؛ يعنى شخصيتهاىِ اشخاصِ مسئول دولتى در نتايج انتخابات اثر نگذارد. بگذاريد تبليغ بكنند و مردم با رقابت آماده، عمل بكنند.» 

این تذکر عام که به مناسبت شوراها بیان شد برای سایر انتخابات هم مصداق دارد؛ از جمله در شرایط کنونی که رئیس جمهور به صراحت شعار انتخاباتی طیف نزدیک به خود را در سخنرانی ۲۲ بهمن و پیام نوروزی تکرار و بعد توجیه می کند. 

۱۸. شتابزدگی: رهبر معظم انقلاب هم در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری سال ۸۴ و هم در دیدار سال بعد با هیات دولت، رئیس جمهور را از شتابزدگی پرهیز دادند: «سرعت را با دقت همراه كنيد. سرعت غير از شتابزدگى است؛ شتابزدگى بد است... مواظب باشيد در تصميم‌گيريها و نوع كارها، شتابزدگى پيش نيايد و دست‌پاچه‌مان نكنند.» 

اما متاسفانه آقای احمدی نژاد در بسیاری از تصمیمات خود به آن دچار شد؛ ادغام شتابزده وزارتخانه ها، اجرای هدفمندی یارانه ها خارج از شیب ملایم ۵ ساله مصوب مجلس، اصرار بر اجرایی کردن فاز دوم بدون پیش بینی الزامات آن، عزل و نصبهای پرشتاب و ... . 

۱۹. عدم توجه کافی به عقل جمعی و تدبیر در کنار پرکاری: همچنانکه در سخنرانی نوروزی امسال رهبر معظم انقلاب بر «پایبندی به عقل جمعی و تدبیر» تاکید ویژه ای شده است، در سفر پربرکت مقام معظم رهبری به خراسان شمالی نیز، ایشان در دیدار نخبگان، برگزیدگان و مسئولان به بحث کار مضاعف اشاره کرده و فرمودند: «كار مضاعف در پركاری خلاصه نمی‌شود، بلكه به معنای كار كیفی، دقیق، برنامه‌ریزی شده، كارشناسی شده، مستمر، پیگیر و همراه با مشورت است.» 

متاسفانه باید گفت حلقه تصمیم گیری رئیس جمهور کنونی بسیار بسته و محدود است و چندان مشورتی با دیگران و کارشناسان خبره گرفته نمی شود. اعلام برخی تصمیمات خلق الساعه و نادرست که به فاصله چند روز اصلاح می گردد ـ نظیر حساب پس انداز سکه در بانک رفاه، اعطای ۱ میلیون تومان به نوزادان، قیمت گذاری های متعدد ارز، طرح اولیه پیش فروش سکه و ... از این قبیل است. 

۲۰. موازی کاری در دولت خصوصا در سیاست خارجی: رهبر حکیم انقلاب اسلامی در دیدار شهریور ۸۹ با هیات دولت در این باره فرمودند: «در دولت نبايد كارهاى موازى انجام بگيرد. كار موازى چند عيب دارد: اولاً هزينه‌ى انسانى زيادى بيجا مصرف ميشود، ثانياً هزينه‌ى مالى زيادى مصرف ميشود، ثالثاً تناقض در تصميم‌گيرى‌ها به وجود مى‌آيد و رابعاً از همه بالاتر، مسئوليت لوث ميشود.» اما متاسفانه موازی کاری در دولت بارها دیده شد و خصوصا در سیاست خارجی ـ از نصب نمایندگان ویژه تا فعالیتهای به اسم دبیرخانه جنبش عدم تعهد ـ به صورت ویژه انجام گرفته و می گیرد. 

۲۱. ارتباط ضعیف با نخبگان: مقام معظم رهبری در دیدار شهریور ۸۶ با هیات دولت چنین تذکر دادند: «مسئله‌ى تعامل با نخبگان (را) من مكرراً هم به شماها گفته‌ام و هم با آقاى رئيس‌جمهور مكرر صحبت شده... از نخبگان استفاده كنيد. نخبگان كشور زيادند و در اين جمع و جمعهاى مرتبط با اين جمع هم منحصر نمى‌شوند. ما انصافاً آدمهاى نخبه در كشور كم نداريم؛ در دانشگاهها هستند، در محيطهاى كارى و تحقيقاتى هستند. گاهى كه انسان با افراد نخبه برخورد مى‌كند، مى‌فهمد كه همه هم آماده و مشتاقند و دلشان مى‌خواهد كمك كنند؛ جويا و خواهان اينها باشيد. البته اين بايد در عمل نشان داده بشود تا نخبگان بيايند و خودشان را عرضه كنند كه يك مسئله‌ى مهمى است.» اما با تاسف باید گفت علیرغم شعارهای داده شده تاکنون، ارتباط دولت احمدی نژاد با نخبگان جامعه بسیار ضعیف بوده است و تنها به همان جمع هایی محدود شده است که از نظر رهبری منحصر در آنها نیست. 

۲۲. ضعف سعه صدر و نقدپذیری: رهبر معظم انقلاب اسلامی در سومین دیدار خود با دولت نهم در این باره چنین توصیه فرمودند: «از انتقاد هم اصلاً عصبانى نشويد... مطلقاً حالت عصبانيت و بى‌تابى نبايد به شما دست بدهد. شما از همان انتقاد ـ ولو غيرخيرخواهانه باشد ـ استقبال كنيد؛ چون گاهى در انتقادهاى خصمانه هم حقايقى وجود دارد كه انتقاد كننده از روى خيرخواهى نمى‌گويد، اما انتقادش واقعى است؛ چه برسد آن كسانى كه از روى خيرخواهى از شما انتقاد مى‌كنند.» 

متاسفانه کارنامه احمدی نژاد در این باره ضعیف است. تجربه ثابت کرده که او از انتقاد با سعه صدر استقبال نکرده است. منتقد درون دولت بدون کمترین ملاحظه ای برکنار شده و منتقدین خارج از دولت نیز با برخورد تند او و دوستانش مواجه شده اند. 

۲۳. ضعف بودجه تحقیقات: شهریور ۸۶ در دیدار هیات دولت با رهبر معظم انقلاب اسلامی، ایشان نسبت به ضعف بودجه تحقیقات کشور شدیدا گلایه فرمودند: «بودجه‌ى تحقيقات هم حقيقتاً يكى از آن نقاط ضعف ماست. من گاهى كه با دانشگاهيها و اساتيد و مسؤولين بخشهاى علمى كشور مواجه مى‌شوم، اين مسأله‌ى بودجه تحقيقات را مطرح مى‌كنند. سه، چهار سال است كه مرتب به ما گفته‌اند بناست به سه درصد بودجه برسد؛ اما حالا مثلاً با شش دهم درصد يا هفت دهم درصد داريم پيش مى‌رويم و كار مى‌كنيم! واقعاً خيلى كم است. همه‌اش وعده مى‌دهند آقا بهتر خواهد شد و نمى‌دانم چه خواهد شد؛ اثرى هم ديده نمى‌شود. بودجه‌ى تحقيقات را حقيقتاً زياد كنيد؛ به جاهاى ديگر فشار بياوريد، ولى اين را پيش ببريد.» 

۲۴. عدم نظارت صحیح بر زيرمجموعه: رهبر حکیم انقلاب شهریور ۸۷ در دیدار با هیات دولت نسبت به این مساله چنین فرمودند: «نظارت بر زيرمجموعه هم خيلى مهم است... اگر چنانچه شما غفلت كرديد، ممكن است در همان بخشى كه غفلت كرده‌ايد نابسامانى انجام بگيرد. مجموعه‌هاى انسانى مثل ماشين نيستند كه انسان يك دكمه‌اى را بزند و اين ماشين به خودى خود شروع كند به كار كردن. مجموعه‌هاى انسانى مجموعه‌هايى از اراده‌ها، فكرها، نظرها، سليقه‌ها و خواهشهاى نفسانى صحيح و غلط هستند. خب، اين چيزى را كه شما تصميم گرفتيد، تدبير كرديد و بناست در مجموعه‌ى شما انجام بگيرد، ممكن است يكجا با يك مانعى از همين خواهشها و فكرها و سليقه‌ها و اراده‌هاى گوناگون برخورد بكند و متوقف بشود... خب، بايد اين مانع را برطرف كنيد. اين نميشود مگر با نظارت... خود آقاى رئيس‌جمهور هم همين جور. البته نظارت رئيس‌جمهور نسبت به وزرا، با استقلال وزرا در كارشان نبايد تنافى پيدا كند. چون وزرا مسئوليت قانونى دارند و از مجلس رأى اعتماد گرفته‌اند و بايد استقلال داشته باشند.» 

متاسفانه آقای رئیس جمهور در این باره دچار افراط و تفریط شد. از یک سو کابینه را خط قرمز و مبرا از نظارت و برخورد با تخلف اعلام کرد، اما از سوی دیگر با هر کس در زیرمجموعه اش از وزیر گرفته (مانند وزاری خارجه، ارشاد، اطلاعات و بهداشت سابق) تا سطوح پائین تر با کمترین انتقاد و اختلاف تندترین برخوردها را صورت داده است. 

نکته1 - نقاط امتیاز در 8 مورد نخست و نقاط ضعف ۹ مورد اول این فهرست را‍‍ رهبر معظم انقلاب اسلامی در آخرین دیدار با اعضای هیات دولت در شهریورماه ۹۱ بیان داشتند و از آن جهت مهم است که جمع بندی نظرات رهبری درباره دولت در آخرین دیدار دولت احمدی نژاد با ایشان در آن بیان شده است.
نکته2 - در این ارزیابی تلاش شده تا با انصاف به ویژگی های مثبت و منفی توجه شود، نظرات تکمیلی خوانندگان مورد استقبال خواهد بود.