چهارشنبه ۵ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 24 Apr 2024
 
۰
۲۱
مدیریت فرهنگی از مهاجرانی تا مشائی؛

بازگشت تسامح و تساهل فرهنگی اینبار در دولت اصولگرا!

شنبه ۱۶ مرداد ۱۳۸۹ ساعت ۰۷:۱۶
کد مطلب: 128047
این اظهارات نشان دهنده این است که ما با نوع جدیدی از معضل در دستگاه سیاست سازی و اجرایی دولت روبروییم. اعتقادات انحرافی ترجمه شده از متون فلسفی قرن 17 و 18 غرب که در دوران اوج خود در ایران با انتشار کتاب های عبدالکریم سروش تبلور یافت و سپس مبنای عمل سیاسی در دوران اصلاحات قرار گرفت و به مبنایی برای ترویج "عدم لزوم برداشت واحد از دین" تبدیل شد و مبنای فکری حرکات سیاسی علیه نظام مبتنی بر اسلام قرار گرفت، اكنون در حال نفوذ در برخی مدیران فرهنگی کشور است.
بازگشت تسامح و تساهل فرهنگی اینبار در دولت اصولگرا!
سرویس فرهنگی جهان - حجة الاسلام سيد محمد‌رضا آقامیری: 
این روزها سخن از ابتذال فرهنگی در جامعه بیش از پیش به گوش می رسد. بحث چرایی و چگونگی این ابتذال نقل منابر، نمازهای جمعه، خانواده ها، برخی نهادهای فرهنگی و ... است. پدیده هایی مثل بدحجابی و بی حجابی، رشد خرده فرهنگهای کجرو در جامعه، ابتذال در سینما و موسیقی، بازگشت برخی عناصر فرهنگی و هنری رژیم طاغوت همه نشانه هایی از معضل عمیق فرهنگی امروز جامعه ماست. اگرچه عده ای اعتقاد دارند این تحولات فرهنگی پدیده ای طبیعی در عصر جهانی شدن است اما در مقابل عده ای با تحلیل وضعیت فعلی بر این باورندكه ما به نوعی در عرصه فرهنگ با جنگ نرم کنترل شده از سوی جریان های نظام سلطه روبروییم.

این نگاه بر این باور است که متاسفانه در جبهه خودی در حوزه جنگ نرم، ما طی این سالها با مشکلات نظری و برنامه ریزی روبرو بوده ایم به گونه ای که در عمل، در برخی مواقع، نظام کلان مدیریت فرهنگی کشور دربرابر جنگ نرم غرب و تهاجم فرهنگی همه جانبه آن، واکنش مناسبی نداشته و حتی زمینه فعالیت آنرا فراهم ساخته است. یکی از مهمترین این برهه ها، دوران وزارت آقای عطاالله مهاجرانی در سالهای اول دولت اصلاحات بود.

از تساهل در شریعت تا تساهل فرهنگی:
تئوری فرهنگی این مسؤول وقت، بر پایه تفسیر به رأیی از یک حدیث بود. مهاجرانی با تفسیر حدیث نبوی" بُعثت بالحنیفةِ السمحة السهلة" دین اسلام را دین تساهل و تسامح می خواند؛ اما منظور عملی مهاجرانی پیدا کردن زمینه ای دینی برای توجیه اصل تساهل (Tolerance) که ریشه در سنت سیاسی فلسفی لیبرالیزم دارد، بود. تساهل که مفهومش توسط فیلسوف نامدار لیبرال "جان لاک" بسط و نشر یافت از ارزش‌های مهم لیبرالیسم سیاسی است و به خصوصیت اخلاقی گفته می‌شود که بیانگر طرز برخورد با تمایلات، اعتقادات، عقاید و رفتار با دیگران است.  

این نگرش که بر نفی ادعای انحصاری حقانیت و رستگاری هر نظام ارزشی و هر دینی مبتنی است هیچ یک از نظام‌های ارزشی ومعرفتی را حق نمی‌داند و به نوعی نسبی گرایی مطلق در ارزش و معرفت معتقد است و به همین دلیل حاکمیت هر دین و نظام ارزشی را تنها به خواست و اراده‌ی فرد یا جامعه وا می‌گذارد و خواستار بردباری تمام افراد و گروهها نسبت به یکدیگر بر این مبنا است. بر خلاف تفسیر نادرست آقای مهاجرانی، در اسلام مبانی تساهل و تسامح یعنی بشری بودن و نسبیت ارزش‌ها و معرفت با بینش‌های دینی سازگار نیست و در بینش دینی، خاستگاه ارزش‌ها خداوند است نه انسان، و این ارزش‌ها از اطلاق و پشتوانه معرفتی یقینی برخوردار است و از سوی دیگر، اسلام، تساهل و تسامح در مورد هر دینی و پیروان آنها را نمی‌پذیرد و در مقابل کفر و الحاد موضعی آشتی ناپذیر دارد.

بر مبنای نظریه تساهل، این وزیر با فراموش کردن وظایف وزارت فرهنگ در ارشاد اسلامی، زمینه حضور تمامی فعالان ضد جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی را در حوزه فرهنگ و هنر فراهم ساخت و جریان روشنفکری سکولار وغربگرا، میداندار عرصه فرهنگ و هنر کشور شدند. آسانگیری در شرایط و ضوابط شرعی در تولید محصولات فرهنگی و هنری، اعطای مجوزهای بی شمار به بسیاری از محصولات ضد تفکر مکتبی اسلام به نام تساهل از مشخصات این دوران بود. حلقه کیان که متشکل از نظریه پردازان حول و حوش دکتر عبدالکریم سروش بودند با بسط نظریات قبض وبسط تئوریک شریعت، بسط صراطهای مستقیم، عملاً بر طبل شخصی بودن تجربه دینی، تکثر دینی و نسبی بودن تفاسیر از دین می کوفتند و در عمل، مبانی نظری جبهه انقلاب را مورد هجمه قرار می دادند.

از ویژگی های منفی این دوران، نفی مقوله تهاجم فرهنگی از سوی تئوری پردازان تساهل بود. درحالی که رهبر معظم انقلاب بارها از وجود تهاجم فرهنگی و «فرهنگ وارداتی غرب» و درعین حال از عدم پذیرش برخی مسئولان، سخن به میان آوردند، مهاجرانی برخلاف هشدارهای رهبری، صریحاً وجود هر نوع توطئه فرهنگی علیه نظام جمهوری اسلامی را نفی و آن را محصول نوعی «توهم» می دانست که این نگاه، بارها از سوی رهبری معظم، تخطئه و مورد انتقاد شدید قرار گرفت. 

نهایتا با مخالفت مراجع تقلید، علمای عظام و رهبر معظم انقلاب، مهاجرانی برکنار شد و وزیر بعدی که دارای تفاوت های بسیار در مشرب با وی بود انتخاب شد. اما تاثیرات سوء این دوران آن قدر بود که جبرانش به درازا بکشد.

در دولت اصولگرا چه کسی سکاندار فرهنگ است؟
اگر چه عده ای بر این باور بودند که دولت اصولگرای نهم و دهم بازگشتی به ارزشهای اصیل انقلاب اسلامی است و طرحی نو در حوزه فرهنگ و هنر در خواهد انداخت، اما واقعیت های عرصه فرهنگ مؤید فضای متفاوتی است. اگرچه در دولت نهم دکتر احمدی نژاد، آقای صفار هرندی از کیهان به میدان بهارستان فراخوانده شد و سکان کشتی فرهنگ را در دست گرفت اما از سوی دیگر، آقای اسفندیار رحیم مشائی با پست ریاست سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، قطب دوم فرهنگی دولت نهم را ایجاد کرد. این دو مجموعه در دولت نهم سمفونی ناسازگار فرهنگی را نواختند. سیاستها و برنامه های این دو نهاد فرهنگی، متضاد و گاهی متناقض بود؛ اما در دولت دهم با رفتن آقای "صفار" آقای مشائی فضای بهتری برای حضور فرهنگی یافت. اگرچه آقای مشائی در سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران در دوران آقای احمدی نژاد حضور داشت، اما افکار عمومی از عملکرد فرهنگی او در آن زمان و نقش وی در ایجاد و راه اندازی بسیاری از جریانهای فرهنگی، بی اطلاع است. 

آقای مشائی که در دولت نهم، با ماجرای حمل قرآن با دف، مصاحبه درباره اختیاری بودن حجاب، شایعاتی مبنی بر حضور در مراسم به دور از شأن در ترکیه، دوستی با مردم اسراییل(!)، الحاق سازمان حج و زیارت به سازمان گردشگری با مخالفت های علما و متدینین روبرو شد، از رسیدن به معاونت اول ریاست جمهوری با نظر رهبری بازماند.

مقام معظم رهبری در نامه ای خطاب به آقای احمدی نژاد چنین مرقوم فرمودند:
" باسمه تعالی

جناب آقای دكتر احمدی نژاد، ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران

با سلام و تحیت

انتصاب جناب آقای اسفندیار رحیم مشایی به معاونت رئیس جمهور بر خلاف مصلحت جنابعالی و دولت و موجب اختلاف و سرخوردگی میان علاقه مندان به شما است.

لازم است انتصاب مزبور ملغی و كان لم یكن اعلام گردد.

سیدعلی خامنه‌ای
27 /4/ 88"

اما با نظر رییس جمهور محترم، ایشان به ریاست کمیسیون فرهنگی دولت به جای وزیر مربوطه رسید و در واقع مغز متفکر سیاست فرهنگی دولت دهم شد. رییس دفتر رییس جمهور که همواره با اظهار نظرهایش در حوزه دین، خبر ساز میشد، در ابتدای دولت دهم با سخنان خود درباره مدیریت پیامبران مجددا خبر ساز شد. البته در مقابل، مي توان این چهره را دارای نقاط مثبتی در فعالیت ها و برنامه های خود دانست كه اگر ديدگاه هايش در خصوص توجه به فرهنگ مهدوی، فرهنگ و تمدن ایران، جلب ایرانیان خارج از کشور به نظام و کشور داراي شذوذات انديشه اي و عملي نبود، مي شد به عنوان نقاط مثبت و قابل ذکر فعالیت های وی به شمار آيد.
 
ماجراهای این چهره سیاسی فرهنگی، با مواضع رییس جمهور اصولگرا درباره حجاب به اوج رسید. ریاست محترم جمهور درباره مقابله با بدحجابی در مصاحبه تلویزیونی خود مواضعی اتخاذ کرد که از سوی برخی فعالان سیاسی اصولگرا به آقای مشائی منتسب شد.

اما نکته قابل طرح درباره نگاه فرهنگی جناب آقای مشائی، مبانی نظری نگاه ایشان است. بر پایه برنامه ها و جهت گیری های ایشان و همفکرانشان در دولت دهم، می توان لایه های ذیل را در نگاه فرهنگی ایشان رصد کرد:

1- تساهل فرهنگی و هنری: فرهنگ در دولت دهم اگرچه در حوزه مطبوعات نگاه بسته تری دارد اما در حوزه سینما و فیلمهای سینمایی دارای رویکرد بازی است. اعطای مجوز به فیلمهای به ظاهر شاد و کمدی و در عمل سطح پایین و نزدیک به فیلم فارسی، نشان دهنده این است که اگرچه روشنفکری سکولار دوران مهاجرانی از سینما رخت بر بسته، اما مشکل از جایی دیگر در سینمای ایران باز تولید شده است. مساله مشابه درباره خوانندگان لس آنجلسی وجود دارد که برخی اخبار حاکی از نقش مستقیم ایشان در بازگشت آنان به ایران است. اگرچه اخبار در این باره متناقض و متفاوت است اما نفس حضور این افراد در کشور سؤالی است که به راحتی نمی توان آن را پاسخ داد و از آن گذشت.

2-نگاه نسبی گرایانه و قرائت مدارانه از دین: نظر بنده به عنوان یک روحانی این است که مشکل اصلی سیاستگذاری های فرهنگی دولت اصولگرای دهم، نفوذ و نشت اندیشه های پلورالیزم معرفتی و دینی به سیاست سازان این دولت است. تساهل فرهنگی و تکثرگرایی دینی، دو جلوه از یک اندیشه واحد هستند. به نظر می رسد بیست سال بعد از انتشار کتاب قبض و بسط تئوریک عبدالکریم سروش، رییس دفتر دولت اسلامی در آخرین اظهاراتش بر همان مبانی پای فشرده است.

خبرگزاری فارس در خبری اعلام کرد: آقای مشائی در جمع ایرانیان خارج از کشور با بیان اینكه برخی‌ها از من خرده می‌گیرند كه چرا نمی‌گویی مكتب اسلام و می‌گویی مكتب ایران، گفت: از مكتب اسلام دریافت‌های متنوعی وجود دارد اما دریافت ما از حقیقت ایران و حقیقت اسلام، مكتب ایران است و ما باید از این به بعد مكتب ایران را به دنیا معرفی كنیم!!

این بیان نمایانگر این است که این مقام مسؤول به صورت علنی بر تکثر قرائت از دین اذعان و نوعی از آن را به علت ملیت دارای رجحان می داند!!

منتقدان بارها به رییس دفتر رییس جمهور هشدار داده بودند که در مواردی که تخصص ندارد وارد نشود.

این اظهارات نشان دهنده این است که ما با نوع جدیدی از معضل در دستگاه سیاست سازی و اجرایی دولت روبروییم. اعتقادات انحرافی ترجمه شده از متون فلسفی قرن 17 و 18 غرب که در دوران اوج خود در ایران با انتشار کتاب های عبدالکریم سروش تبلور یافت و سپس مبنای عمل سیاسی در دوران اصلاحات قرار گرفت و به مبنایی برای ترویج "عدم لزوم برداشت واحد از دین" تبدیل شد و مبنای فکری حرکات سیاسی علیه نظام مبتنی بر اسلام قرار گرفت، اكنون در حال نفوذ در برخی مدیران فرهنگی کشور است.

سخن آخر:

مقام معظم رهبری در دیداری با مسؤولین کشور در دولت نهم با نگاهی مثبت، خطاب به دولت اصولگرا و مقایسه آن با برخی جریانها در دولتهای قبل فرمودند: "روند غرب‏باورى و غرب‏زدگى را كه متأسفانه داشت در بدنه‏ى مجموعه‏هاى دولتى نفوذ می كرد، متوقف كردید؛ این چیز مهمى است. حالا یك عده‏اى در جامعه، ممكن است به هر دلیلى شیفته‏ى یك تمدنى یا یك كشورى باشند؛ اما این وقتى به بدنه‏ى مدیران انقلاب و مجموعه‏هاى انقلاب نفوذ میكند، چیز خیلى خطرناكى مى‏شود. این دیده می شد؛ خب، جلویش گرفته شد.....گرایش‏هاى سكولاریستى - كه متأسفانه، باز داشت در بدنه‏ى مجموعه‏ى مدیران كشور نفوذ مى‏كرد - جلویش گرفته شد."

امیدواریم با تدبیر ریاست محترم جمهور و تمام دلسوزان نظام، همیشه این نقطه مثبت و برجسته در کارنامه دولت دهم نیز باقی بماند. ان شاء الله 


نام شما

آدرس ايميل شما
برای ارتقای فرهنگ نقد و انتقاد و کمک به پیشرفت فرهنگ و اخلاق جامعه، تلاش کنیم به جای توهین و تمسخر دیگران، نظرات و استدلال هایمان را در رد یا قبول مطالب عنوان کنیم.
نظر شما *


Iran, Islamic Republic of
..............وگرنه سیاست های فرهنگی همان سیاست خردادی است
Iran, Islamic Republic of
واقعا مشائی با طرح چنین مسائلی بدنبال چه جریانی است؟
Iran, Islamic Republic of
با سلام الحق که درست نوشتید اما تا کی باید دست روی دست گذاشت ونگاه کرد ومنتظر اقدام رییس جمهور محترم بود رفتار ومنش امام را با شاگرد خویش منتظری به آقای احمدی نژاد یادآوری می نمایم که با آن همه علاقه وی را عزل نمود کشورداری تعارف بردار نیست وگرنه روزی می رسد که آب رفته را نمی توان به جوی بازگرداند.
Iran, Islamic Republic of
جهان نیوز باور کن آدم حسابی فرهنگی این دولت باز خود مهندس مشائی هست
Iran, Islamic Republic of
درست است که اقای مشایی اشتباهات فاحشی انجام داده اند ولی گذاردن نام ایشاندر کنار مهاجرانی واقعا بی انصافی است.......مشکات
Iran, Islamic Republic of
به نظر من سیاسته ای فرهنگی این دولت از دولتهای سابق هم بدتر است.چون در این دولت تلاش نی شود این ابتذال فرهنگی مشروع معرفی شود.حضرات با اسم دین از این سیاست های فرهنگی حمایت می کنند
Iran, Islamic Republic of
مطلب خوبی بود.من هم با یکی از این نظر دهنده ها موافقم.مشکل فرهنگی این دولت به مراتب خطرناک تر از دولت گذشته است.این دولت ابتذال و اباحه گری را در قالب برنامه و سیاست ارزشی دنبال می کند.باز در دولت سابق همه می گفتند که چون مسوول خودش مشکل دار است این سیاست ها را دنبال می کند.البته نادرست هم نمی گفتند.مهاجرانی خودش انحراف داشت و انحراف را هم گسترش می داد،اما این دولت می گوید من اصولگرا هستم و همین روش ها را پیش می برد
Iran, Islamic Republic of
قوه قضائیه پس چیکار میکنه؟
Iran, Islamic Republic of
به نظر من اگر این بار رئیس جمهور از سخنان مشائی اعلام برائت نکرد باید همه مطالبات بچه حزب اللهی ها از رئیس جمهور صورت گیرد.سکوت رئیس جمهور به معنای همراهی با مشائی است.بی معنی است که رئیس جمهور از مشائی حمایت کند و بعد ما مشائی را مقصر بدانیم.
Iran, Islamic Republic of
به نظر من ضرر اینگونه کارهای قرهنگی در دولت اصولگرا که داعیه اصولگرایی دارد بسیار بیشتر از دولت اصلاحات است که حداقل از این نوع داعیه های اسلامی نداشت.
Iran, Islamic Republic of
من معتقدم که همانطور که رهبری فرمودند دولت با اینگونه کارها باعث سرخوردگی طرفدارانش می شود
Iran, Islamic Republic of
ما که از آینده خبر نداریم ولی واقعا آدم می ترسد بعد از اینکه دولت دهم تمام شد بشنویم که مشایی.......
Iran, Islamic Republic of
مشکل این دولت این است که تلاش می کند هر کاری که انجام می دهد یک وجهه دینی به آن دهد و آن را با اسلام توجیه کند.
Iran, Islamic Republic of
واقعا آدم نمی داند با این نوع سیاست گذاری جدید در این دولت چه کار کنیم .واقعا با این کارهای دولت ...........
Iran, Islamic Republic of
اگر این دولت مشایی و رحیمی را نداشت دهان خیلی ها بسته می ماند.
Iran, Islamic Republic of
ما فکر می کردیم اعضاء این دولت اهل قدرت نیستند و برای رضای خدا کار می کنند .اما حالا متوجه شدیم تمام این کارهای غیر فرهنگی که انجام می دهند بای جلب توجه عده ای محدود است که در دوره بعد باز هم به این حزب رای دهند ونمی دانند که همین کسانی که............
Iran, Islamic Republic of
جلوی مشایی را بگیرید . موضع هسته هواداران احمدی نژاد در مقابل مردم عادی بسیار تضعیف شده . وقتی حاج حسین شریعتمداری او را مشکوک خواند و مطالبی درباره مشایی گفت من آن را اشتباه دانستم و خارج از انصاف دیدم اما حالا می فهمم درست گفته . مشایی مگر نمی بیند که با هر حرف بی ربطی که می زند یک تیر به احمدی نژاد می خورد پس چرا اصرار دارد ادامه دهد ؟ آنهم در حالی که طرفداران احمدی نژاد دل خوشی از حرف های مشایی ندارند . به واسطه کارهای مشایی اگر 1 هوادار به احمدی نژاد افزوده شود 3 تا از هواداران ریزش می کنند .
سلام جهان...
این مشایی ستیزی تا به کجا؟
بهتره یه نظرسنجی غیرمغرضانه بذاری ببینی چقدر ایشون طرفدار دارن...!
می دونم نظرم رو تایید نمی کنی ولی بازم بهت می گم در ظاهر دین موندی! شما به عنوان یه رسانه مسیولین!.....
Iran, Islamic Republic of
پاشنه آشیل دولت دهم رحیم مشائی است. کسی که دوست دارد حرف خوب بزند اما خوب حرف نمی زند. می ترسم تنها گزینه ی مطرح رایحه خوش برای ریاست جمهوری بعدی مشایی باشد.
امیدوارم رئیس جمهوری کمی ... را کنار گذاشته و بیش از پیش پند پذیر علما باشد که پشتوانه ی ایشان تا امروز ایشان بوده اند . امیدوارم جریان مصدق و کاشانی دوباره تکرار نشود.
Iran, Islamic Republic of
ما كه با همه چيز مشكل داريم بهتر نيست يك فكري براي خودمان بكنيم؟
Iran, Islamic Republic of
زنده باد اسلام طالبانی!!!!!
شما اینجور دوست دارید!!!!!