كدام رسانه ها دروغ می گویند؟
دوشنبه ۱ ارديبهشت ۱۳۹۳ ساعت ۱۷:۰۳
کد مطلب: 356215
یكی از اصول اخلاقی مهم در همه جای دنیا كه فطرت بشری به آن حكم می كند، قبح دروغگویی و حسن صداقت است. اهمیت این اصل زمانی بیشتر می شود كه در رسانه ها و مطبوعات به عنوان صدای مردم یا طیفی از مردم مطرح شود؛ چراكه اعتبار یك رسانه به شهرتش در صداقت و انعكاس بدون دخل و تصرف حقایق است.
امروزه رسانه ها به عنوان یكی از مهم ترین عوامل فرهنگ ساز در جامعه محسوب می شوند که در صورت بی اخلاقی یا بداخلاقی در این موضوع ها این منش را به صورت مشهود و غیرمشهود به جامعه منتقل می کنند.
از این رو همه منابع خبری، ادعای صداقت و حق نمایی دارند و همیشه سعی می كنند شواهد صدقی برای خبر خود بیاورند، به خاطر همین، مصداق های دروغگویی در رسانه ها و مطبوعات امروز آشكار نیستند و تنها با دقت های خاص و ملاك هایی كه دین پیش روی ما گذاشته، انحراف و دروغ پردازی آنها روشن می شود.
به جرئت می‌توان گفت که تیترزنی، یكی از مهم ترین و اثرگذارترین تكنیك های جلب مخاطب در رسانه هاست؛ چراكه بیشتر مردم تنها به خواندن تیترهای اصلی یا فرعی اکتفا می کنند، بنابراین رسانه ها به هر قیمتی، سعی در جذاب تر کردن تیترهای خود دارند، اگرچه اینكه خیلی از مواقع اصول اخلاقی از جمله صداقت را زیر پا بگذارند.
به طور مثال گاهی هیچ رابطه منطقی و صادقی بین تیتر و متن وجود ندارد، گاهی خبری منحصر و محدود به چند نفر خاص است، اما به صورت كلی بیان می شود كه توهم شمول در ذهن مخاطب ایجاد شود، یا اینكه یک اتفاق موردی و خاص، به عنوان رویکردی دائمی و ثابت تلقی می شود.
گاهی به بهانه جلب توجه مخاطب، تیتر به گونه ای با ایهام انتخاب می شود كه مطلب خلاف واقعی را به ذهن مخاطب متبادر سازد كه همه این ها در واقع با نگاه شرعی، مصداق های دروغ هستند.
امیرالمؤمنین علی(ع) می فرمایند: «راستی، امانتداری است و دروغ، خیانت است.» در جای دیگر این باب شر، موجب تخریب ایمان بیان شده كه به یقین این گونه موضوع ها با گسترششان در جامعه بنیان های ایمان را از بین می برند؛ چنانچه در آیه 105 سوره شریفه نحل نیز بیان شده است؛ ایمان وجامعه ایمانی به هیچ وجه سازگاری با این رذیله اخلاقی ندارد.
در گام بعد باید دقیق تر و با ریشه یابی و آسیب شناسی از دیدگاه دین به موضوع ملاك دروغ در رسانه ها نگاه کرد. به طور مثال منبع خبر یكی از عناصر اساسی در خبر است و از دیدگاه دینی نقل یك خبر از منبعی ناموثق، مساوی است با دروغ پراكنی.
حضرت علی(ع) در این باره می فرمایند: «از غیر فرد موثق نقلی مكن؛ زیرا اگر چنین كنی كذاب خواهی بود.» و این در حالی است كه بسیاری از شنیده ها و شایعه ها درباره افراد در كمال دوری از اخلاق، نقل و قول محافل و رسانه ها شده و به آبروی مسلمانی كه حرمتش از خانه كعبه بالاتر است، چوب حراج زده می شود كه حضرت می فرماید: «برای دروغگو بودن، همین كافی است كه هرچه شنیدی نقل کنی.»
موضوع بعد هم که می توان به آن اشاره کرد، بازار داغ جهت گیری ها در نقل اخبار است كه سوء ظن گروه ها و جناح ها نسبت به هم باعث می شود از كاه، كوه بسازند و اخبار نامربوطی را برای تصویر سازی نادرست از طرف مقابل، بهانه کنند، در حالی كه همه می دانیم اصل درباره افراد، پاكی یا بی گناهی آنهاست و فقط با یقین به خلاف می شود این اصل را نقض کرد.
امام علی(ع) در این باره می فرمایند: «آنجا كه می شود، احتمال خیری درسخنی داد، گمان بد به كلمه ای كه از دهان شخصی خارج می شود، مبر.» و باز می فرمایند: «سوء ظن باعث تباهی امور و برانگیختن افراد به ناهنجاری ها و شرور است.» و پیامبر اکرم(ص) هم در این باره می فرمایند: «از روی سوءظن سخن گفتن، دروغ ترین سخن هاست.»
از این رو اگر به دنبال جامعه ای سالم و اسلامی هستیم، رسانه ها و مطبوعات و عناصر فرهنگ سازمان باید خوراك سالم و بدون آلودگی برای جامعه فراهم كنند و شكی نیست که پایبند بودن به اصول دقیق اخلاقی دین مبین اسلام در این شئون، راهگشاست.
