پشت پرده حضور قطر در ائتلاف ضد داعش

تحلیلی بر حضور یکی از بزرگترین حامیان داعش در ائتلاف علیه آن

به گزارش جهان به نقل از دیدبان، با تشکیل ائتلاف بین المللی برای مبارزه با «داعش»، «قطر» از اولین کشورها بود که به این ائتلاف پیوست. این رویه قطر به کلی در تضاد با اقدامات قبلی اش بود. قطر از سالیان گذشته حامی مالی و لجستیک گروه های تروریستی به شمار می آمد. از طالبان افغانستان تا گروه های تروریستی لیبی و بعدها گروه های تروریستی حاضر در جنگ سوریه، از این حمایت ها به خوبی بهره مند شده بودند. گروه داعش هم از این حمایت ها به خوبی بهره برده است. حال این سوال برای اکثر ناظران و رسانه های بین المللی به وجود آمده است که این چرخش سیاسی چگونه به وجود آمده است؟ آیا قطر و سایر حاضرین در ائتلاف علیه داعش که تا کنون حامی داعش بوده اند، واقعا رویکرد خود را تغییر داده اند یا این تغییر یک بازی سیاسی است؟

سابقه تروریستی قطر

بیشتر حمایت های مالی به گروه های تروریستی به شکل سازمان دهی شده با حمایت دولت این کشور به این گروه ها می رسد. دولت قطر در پوشش موسسات خیریه اقدام به جمع آوری کمک مالی برای گروه های ترورریستی می کند. در این راستا با نظارت مفتی های بزرگ وهابی قطر در سراسر این کشور برای گروه های تروریستی حاضر در جنگ سوریه مثل النصره و داعش بارها کمک جمع آوری شد. دولت قطر به این میزان هم اکتفا نکرده است و برخی از اعضای گروه های تروریستی را به استخدام رسمی خود درآورده است.

به چند مورد از این نمونه از تروریسم دولتی قطر اشاره می کنیم:

۱. نمونه بسیار برجسته از این استدلال این است که دولت قطر «سالم حسن خلیفه راشد الکوارى» از پشتیبانان اصلی مالی القاعده را در کشور خود به عنوان کارمند در وزارت کشور استخدام کرده بوده و این در حالی است که آمریکا وی را به صورت رسمی «تروریست» اعلام کرده بود.

این اطلاعات در حالی فاش می‌شود که دو هفته پیش «جو بایدن» معاون رئیس‌جمهور آمریکا سخنانی مهم درباره سیاست خارجی آمریکا در سوریه بیان کرد و طی این سخنرانی در جمع دانشجویان در «دانشگاه هاروارد» با نام بردن از برخی از کشورهای منطقه، از آنها به دلیل حمایت از گروه‌های تکفیری در عراق و سوریه انتقاد کرد. او کشورهای عربی مانند قطر و عربستان را علت ایجاد گروه های تروریستی خواند. این سخنان به سرعت به خبر اول بسیاری از رسانه‌های منطقه بدل شد.

الکواری زمانی ‌که در وزارت کشور قطر مشغول بوده است، صدها هزار دلار برای القاعده و گروه‌های وابسته به آن در مناطق مختلف خاورمیانه، پاکستان، افغانستان و شمال آفریقا فرستاده است. بر اساس اسناد رسمی وزارت خزانه‌داری آمریکا الکواری ۳۷ ساله از القاعده پشیتبانی مالی و لجستیکی داشته است و وی یکی از شاهراه‌های اصلی تغذیه انتقال کمک‌های مالی به گروه‌های تروریستی در خاورمیانه بوده است.

۲. تروریست دیگری که از این حمایت بهره برده است، «السبیعی» ۴۹ ساله است که در بانک مرکزی قطر کار می کند و در سال ۲۰۰۸ در فهرست افراد حامی گروه های تروریستی قرار گرفت و نیز متهم به دست داشتن در حمایت از گروه های تروریستی است. وی بعد از شش ماه در حالی از زندان آزاد می شود که از سوی ایالات متحده جزء فهرست افراد حامی تروریست قرار می گیرد و باید مورد پیگرد قانونی قرار بگیرند.

در گزارش وزارت خزانه داری امریکا همچنین آمده است که السبیعی با دو تن از تروریست های مشهور اردنی که شناسنامه های قطری دارند، ارتباط دارد. همچنین رابط «محمد یوسف عثمان عبدالسلام» در جابه جایی صدها هزار دلار به نفع القاعده در پاکستان است. عبدالسلام حامی مالی شبکه القاعده در عراق و جبهه النصره است. السبیعی همچنین با «عبدالمالک محمد یوسف عثمان عبدالسلام» معروف به «عمار قطری» که به گفته مسئولان آمریکایی ده ها هزار دلار در اختیار «محسن الفضلی»، رهبر «گروه خراسان» در شبکه القاعده سوریه قرار داده، ارتباط داشته است.

الفضلی متهم به استفاده از به کارگیری مواد انفجاری در خمیر دندان در یکی از پروازهای اروپا به آمریکا بود که در حملات اخیر آمریکا به شهر حلب علیه گروه های تروریستی کشته شد. حتی آمریکا هم که خود از حامیان داعش به شمار می رود، از رویه مالی قطر در حمایت از گروه های تروریستی انتقاد کرده است. حمایت های مالی قطر از روزنه های قوانین ضعیف مالی و پول شویی به این گروه ها می رسد. از این رو معاون وزیر خزانه داری آمریکا «کوهن» در روز جمعه ۲۵ مهر ماه، به این کشور سفر کرد. این سفر برای قطع راه های حمایت مالی قطر به گروه های تروریستی شکل گرفته بود.

ذکر این نکته هم خالی از لطف نیست که وزارت خارجه آمریکا، در آخرین گزارش سالانه تروریسم، به شکل محترمانه ای نظارت قطر، بر کمکهای مالی به سازمانهای خارجی را، "غیر همسو" با قانون ضد پولشویی این کشور و دارای "خللهای زیادی" توصیف کرد. به تعبیر یک مقام آمریکایی، رویه قطر در برخورد با این موضوع صرفا تصویب قانون است و تصور می کند همه چیز با قانون مصوبه حل می شود.

۳. بنابراین جای شگفتی نیست که وزارت خزانه داری آمریکا در دسامبر گذشته نام «عبدالرحمن النعیمی»، تاجر و مقام دانشگاهی قطری، را در فهرست تروریستها قرار داد. وزارت خزانه داری آمریکا متوجه شد که "النعیمی تقریبا مبلغ ششصد هزار دلار را از طریق نماینده القاعده در سوریه، ابوخالد السوری، برای القاعده فرستاده است و قصد داشته تا تقریبا پنجاه هزار دلار دیگر را نیز بفرستد". همچنین این وزارتخانه در گزارشی اعلام کرد که النعیمی برای القاعده عراق (موسوم به داعش)، القاعده منطقه عربی و الشباب در سومالی پول حواله کرده است. النعیمی متهم است که ماهیانه ۱.۲۵ میلیون پوند به شبکه القاعده عراق پول می فرستد.

این اطلاعات که تنها بخش کوچکی از حمایت های مالی قطر از گروه های تروریستی را نشان می دهد، به خوبی نشانگر رویه قطر در حمایت از تروریست های به ظاهر مسلمان است. از همین رو بیشتر رسانه های بین المللی به صداقت قطر در مبارزه با داعش مشکوک هستند.

روابطه حسنه قطر با گروه های تروریستی

یکی از مسائلی که در مورد قطر بسیار بحث برانگیز است توانایی این کشور در برقراری ارتباط با گروه های تروریستی و مذاکره با آنان است. قطر در موارد بسیاری نقشه واسطه در مذاکره برای آزادی سازی گروگان های کشورهای مختلف را بازی کرده است. قطر نشان داده است برخلاف بقیه کشورها و سازمان های بین المللی، رابطه بسیار دوستانه ای با گروه های تروریستی دارد و در مواردی می تواند این گروه ها را متقاعد به انجام کارهایی بکند. برای مثال در سپتامبر گذشته دولت قطر برای آزادی ۴۵ سرباز فیجی وابسته به سازمان ملل در بلندی های جولان با داعش و جبهه النصره میانجی گری کرد و توانست آنها را آزاد کند در حالی که پیش از آن تلاش های سازمان ملل در این زمینه راه به جایی نبردند.

این میانجی گری قطر نشانگر رابطه پشت پرده قطر با این گروه هاست. از جمله افراد دیگری که قطر در آزادی آنها از دست گروه های تروریستی نقش داشته است، «پیتر تئو کرتس»، شهروند آمریکایی است که جبهه النصره او را دو سال پیش به همراه ۱۳ راهبه دیگر در کلیسای رومی ارتدوکس ها به گروگان گرفته بود. ۱۳ راهبه بعد از سه ماه و نیم در ماه مارس گذشته آزاد شدند اما شهروند آمریکایی اخیرا با وساطت قطر آزاد شد.

در آزادی سربازان گروگان گرفته شده لبنانی در «عرسال» نیز لبنانی ها دست به دامن قطر شدند. چرا که تنها کشوری بود که می توانست میانجی گری با تروریست ها را بر عهده بگیرد و آنها را آزاد کند. عملا هم همین گونه شد، قطر میانجی گری کرد و دو سرباز لبنانی آزاد شدند. این اقدامات قطر تعجب بسیاری از کارشناسان و تحلیل گران را برانگیخته است. «خالد العطیه» وزیر امور خارجه قطر در توجیه این رابطه با گروه های تروریستی اینگونه بیان کرد که کشورش هیچ ما به ازایی به تروریست ها در قبال آزادی گروگان ها نداده است و اگر شانس آن در به موفقیت رساندن این مسئولیت بالا است به ارتباطات ارزشمندی باز می گردد که از آن برخوردار است و کشورهایی دیگر از آنها محرومند. وی همچنین گفت: «بار دیگر می گویم قطر بابت آزادی هیچ انسان یا نجات هیچ فردی پشیمان نیست و باز هم اگر بتوانیم جان کسی را نجات دهیم از این کار دریغ نمی کنیم».

گفته می شود در تمامی این میانجی گری ها تروریست ها پول مطالبه کرده اند و قطر به جای آن کشورها حاضر به پرداخت آن پول شده است و گروگان ها آزاد شده اند. مساله ای که مستقیما باعث تقویت جریان های تروریستی می شود. علاوه بر پرداخت پول، روابط پشت پرده قطر تاثیر به سزایی در این مساله داشته است. به نظر می رسد قطر در پی ارتقای جایگاه سیاسی و معرفی خود به عنوان یک کشور حامی صلح و ضد تروریسم است.

حضور صوری در ائتلاف علیه داعش

با شکل گیری این ائتلاف پیش بینی های زیادی نسبت به آینده این ائتلاف و عملکرد آن انجام گرفت. یکی از این پیش بینی ها این بود که این ائتلاف برای حفظ و کنترل داعش شکل گرفته است. مبارزه با داعش در نظر این گروه از تحلیل گران، بهانه ای است برای حضور گسترده آمریکا و هم پیمانانش در خاورمیانه. حمله های هوایی بی ثمر آمریکا به داعش این احتمال را تقویت کرد. رهبر معظم انقلاب هم پیش از این، قصد اصلی آمریکا را از این حمله ایجاد یک پاکستان جدید در منطقه عنوان کردند. به نظر می رسد آمریکا در پی ایجاد یک طالبان جدید در منطقه است. حضور قطر هم در این ائتلاف این فرضیه را تقویت می کند.

قطر در حمله به داعش نقش پشتیبانی را بر عهده دارد. پایگاه هوایی «العدید» قطر یکی از مهم ترین مراکز پشتیبانی حملات علیه داعش به شمار می رود. در این پایگاه ۸ هزار نفر پرسنل ارتش آمریکا و ۱۲۰ هواپیما حضور دارند و حملات کنونی ایالات متحده به عراق و سوریه از این پایگاه صورت می گیرد. البته علاوه بر موفقیت آمیز نبودن کلیت حملات هوایی آمریکا، اقدامات قطر هم تعجب برانگیز است.

بر اساس اطلاعات به دست آمده، هواپیماهای قطری تنها یک بار به پرواز در آمده اند که آن یک بار نیز موفقیت آمیز نبوده و به آشیانه بازگشته اند. در این پرواز وظیفه هواپیماهای قطری سوخت رسانی هوایی به جنگنده هایی بوده که در حال حمله به مواضع داعش بوده اند. این حملات ناموفق بر تردیدها در مورد این ائتلاف به خصوص نقش قطر، افزوده است. به نظر می رسد قطر هم قصد جدی برای مقابله با داعش را ندارد. اظهارات تند مقامات قطری هم برعلیه داعش بیشتر سرپوش گذاشتن بر سابقه شرم آور این کشور در حمایت از گروه های تروریستی به شمار می رود تا رویکرد جدی و صادقانه.

سخن آخر

دیدبان معتقد است با توجه عملکرد قطر در قبال گروه های تروریستی می توان گفت که قطر هم در راستای سیاست های آمریکا نقش بازی می کند. قطر در سالیان گذشته به دنبال تقویت گروه های تروریستی و صدور اندیشه وهابیت بوده است. به منظور اجرای این طرح قطر با کمک های مالی به گسترش تفکر وهابی و سلفی کمک بسیاری کرده است. گردآوری عناصر تکفیری، تجهیز نظامی آنان و حمایت رسانه ای از این جریان ها به کمک قطر تا کنون محقق شده است. در حال حاضر هم با به بن بست رسیدن داعش و مشخص شدن شکست این گروه تروریستی، قطر در کنار سایر حامیان داعش به فکر احیای آبروی از دست رفته خود و نجات داعش است. این کشورها برای رسیدن به این منظور، طرح آمریکایی ائتلاف بین المللی علیه داعش را در دستور کار خود قرار داده اند. این طرح علاوه بر توجیه حضور نظامی آمریکا در منطقه، از نابودی کامل داعش و به هدر رفتن هزینه کشورهای عربی و اروپایی جلوگیری می کند. اضافه بر اینکه این جنگ صوری با داعش به کمک رسانه های غربی، آبروی کشورهای مانند قطر را تاحدی احیا خواهد کرد.