خطوط انحرافی رسانه‌های غربی پس از لوزان و یک توصیه به تیم هسته‌ای ایران
شنبه ۲۹ فروردين ۱۳۹۴ ساعت ۱۲:۳۹
کد مطلب: 417900
همانطور که رییس تیم مذاکره کننده ایرانی به خوبی درک کرده بود اقدامی جدی در سطح رسانه ها نه تنها پس از قرائت بیانیه مطبوعاتی بلکه پیش از آن در قالب گمانه زنی و تحلیل در رسانه های اروپایی و آمریکایی شروع شده بود.
پوشش خبری مذاکرات هسته ای و رویدادهای مرتبط با آن در دوهفته گذشته را می توان در دو محور کلی تحلیل کرد. «برجسته سازی» بخش هایی از اظهار نظرها و بند های بیانیه برای تضعیف جایگاه ایران در افکار عمومی و «عرفی سازی» پیام های طرف های غربی برای متقاعد کردن مخاطبان؛ که می توان آن ها را به روشنی در پیگیری خط خبری مذاکرات توسط این رسانه ها مشاهده کرد.
جای گذاری تیترهای «سو»دار
مرور گزارش لحظه به لحظه بی بی سی از روز نهایی مذاکرات و خبرهای پس از آن نشان می دهد که در این گزارش ها اصرار زیادی بر غیرقابل اعتماد بودن ایران و جلوگیری از ساخت بمب اتمی وجود دارد. خبر سخنرانی باراک اوباما و گفتگوهای جان کری با تیترهایی نزدیک به همین مفاهیم توسط بی بی سی گزارش شدند. برجسته سازی این دو موضوع و کم رنگ جلوه دادن دیگر بخش های مذاکرات و موضوعات مورد توافق، شاید نتواند برای مخاطب چگونه اندیشیدن را مشخص کند اما تا حد زیادی در اینکه او باید به چه چیز فکر کند اثرگذار است.
این رویکرد نه تنها در روز پایانی مذاکرات بلکه در روزهای دیگر نیز وجود دارد. بی بی سی با تیتر انتخابی برای سخنان مقام معظم رهبری درباره توافق لوزان و همچنین صحبت های حسن روحانی و قرار دادن آن در کنار نقل قولی که از امام جمعه تهران کار می کند بر غیر قابل اعتماد بودن ایران تاکید دارد.
«روحانی امضای توافق را به لغو تحریم ها در روز اجرای توافق مشروط کرد»، «آیت‌الله خامنه‌ای درباره بیانیه لوزان: اینکه به بنده و دیگران تبریک می‌گویند، بی‌معنی است» و «احمد خاتمی: در توافق هسته‌ای ساخت سلاح متوقف نمی‌شود، فقط بمب اتم نمی‌سازیم» تیترهایی هستند که به دنبال برجسته سازی این باورند که ایران در صورت توافق نیز غیر قابل اعتماد است؛ این همان گزاره ای است که پیش از این نیز در گفته های سران آمریکایی برای توجیه اقدامات خود علیه ایران و گسترش نفوذ در غرب آسیا بسیار مورد استفاده بود.
سخن گفتن از تعهدات ایران و اولویت بخشی به این سطرها از بیانیه لوزان یکی دیگر از محورهای مورد توجه در رسانه های بین المللی بود. نیویورک تایمز و واشنگتن پست در مقاله های جداگانه ای به این موضوعات اشاره کردند. دیوید ایگنیشس ستون‌نویس سرشناس روزنامه واشنگتن پست ۱۹ فروردین در آغاز مقاله ای با عنوان «توافق اتمی با ایران در مسیر ظریفی قرار گرفته است»؛ می نویسد: «اگر چه باراک اوباما طی روزهای گذشته، به هدفی که در سال ۲۰۰۹ مبنی بر تعامل با ایران بر پایه منافع و احترام متقابل دست یافته است، اما حالا وی باید نگران گام هایی باشد که باید برای محقق کردن توافق جامع اتمی با ایران بردارد».
او در ادامه به برخی نگرانی ها در بیانیه لوزان درباره تعهدات ایران اشاره می کند.
نیویورک تایمز نیز یک روز پیش از آن هرچند تلویحا درباره توافق خوب ایران و ۱+۵ می نویسد اما این نکته را یادآوری می کند که «با دور نگه داشتن ایران از پنهان‌کاری اتمی و با محدود کردن صنعت اتمی آن امید می‌رود که سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران به آرامی تغییر کند و این کشور به سوی ورود به جامعه جهانی سوق یابد».
وال استریت ژورنال هم در مطلبی از کسینجر و شولتز، وزاری خارجه پیشین آمریکا با تاکید بر «سرکشی علنی ایران در برابر قطعنامه‌های شورای امنیت» همین اولویت را مدنظر قرار می دهد.
هرچند نمی توان انعکاس تعهدات طرف های غربی را در این رسانه ها نادیده گرفت اما آنچه در خط خبری مذاکرات هسته ای برجسته سازی می شود سخن گفتن از تعهدات ایران و غیر قابل اعتماد بودن این کشور است. به نظر می رسد این رسانه ها به خوبی دریافته اند که این شیوه پوشش خبری می تواند هزینه شکست احتمالی مذاکرات را بر طرف ایرانی تحمیل کند در حالی که تا کنون گزارش های رسمی آژانس بین المللی انرژی اتمی تصدیق می کند که جمهوری اسلامی ایران به تعهدات خود عمل کرده است. کمی بررسی نشان خواهد داد که این ادعا درباره رفتار طرف غربی صادق نیست.
تلاش برای باورپذیری موضع غربی
۲۰ فروردین بود که نتایج یک نظرسنجی توسط شبکه تلویزیونی ان بی سی منتشر شد. گزارش رسانه های آمریکایی از این نظر سنجی نشان می داد که «اکثر مردم آمریکا به این که ایران یک توافق جامع و نهایی، به منظور مهار برنامه هسته‌ای و خودداری از تولید سلاح هسته‌ای را رعایت خواهد کرد، بی اعتماد هستند.»
این تلاش برای «عرفی سازی» ادعای طرح شده از سوی سران آمریکایی و اروپایی از سوی دیگر رسانه ها نیز مورد توجه قرار گرفت و بازتاب پیدا کرد. ترویج این پنداشت كه مواضع کشورهای غربی بیانگر درك و هنجارهای عمومی و حس مشترك مردم است، افکار عمومی را برای همراهی با این ادعاها بیشتر متقاعد خواهد کرد.
مردمی خواندن این رویكرد خاص تلاش دیگری بود که در رسانه های غربی در این مدت پیگیری می شد. علاوه بر این نظر سنجی در گزارش های مختلف نشریه های آمریکایی در این مدت صحبت های بسیاری از «نگرانی های منتقدین» و اولویت دادن به اظهارات «گروه های سیاسی» و نهادهای دموکراتیک آمریکایی مانند «کنگره» شده است که در جهت تقویت عرفی سازی مواضع طرف غربی تحلیل می شود.
بی تردید رسانه ها تاثیرات بی بدیلی در حوزه افکار عمومی دارند و به نظر می رسد تیم آمریکایی به خوبی از این ابزار بهره مند است، آن چه در این میان برای مذاکره کنندگان ایرانی یک نیاز فوری تلقی می شود تدبیر لازم برای مواجهه مناسب با این راهبردهای رسانه است؛ چیزی بیش از کارکردهای یک صفحه شخصی در شبکه های اجتماعی.
