به دنبال حرف و حدیث هایی که در مورد فیلمنامه «یوسف پیامبر» و ماجرای سرقت ادبی از نویسندگان دیگر آن شنیده شد تا ماجرای محکومیت سلحشور و ... ، تصمیم گرفتیم از تمام آنچه در این مدت بر یوسف و کارگردانش و رقیبان مدعی آن گذشته گزارشی تهیه کنیم.
خواندن این گزارش را به شما پیشنهاد می کنیم:
*** پخش مجموعه تلويزيوني «يوسف پيامبر» از تلويزيون كه به پايان رسيد، فرجا... سلحشور، نويسنده، كارگردان و تهيهكننده اين مجموعه به دادسرا فراخوانده و قرار تعقيب براي او صادر شد.
دادخواستي كه عليه وي تنظيم شده بود، به دليل شكايت شخصي به نام «سيدشهابالدين طاهري» مبني بر استفاده غيرمجاز از كتاب فيلمنامه يوسف صديق او بود. طاهري مدعي بود كه سلحشور در سريال خود از فيلمنامه او سرقت كرده است. دادرسي انجام شد و نتيجه بررسي بازپرس مبني بر عدم استفاده سلحشور از كتاب مذكور بود و در نهايت براي سلحشور قرار منع تعقيب صادر شد. اما طاهري دوباره شكايت خود را پيگيري و به اين حكم بازپرسي اعتراض كرد تا پرونده يوسف به دادسراي رسيدگي به جرايم كاركنان دولت و رسانهها ارجاع داده شد. قاضي حسينيان، سرپرست شعبه 1083 اين دادسرا، دستور تشكيل هيئت سه نفرهاي به سرپرستي عباس بابويهي را در تاريخ 24/5/88 صادر كرد. و اين هيئت از تاريخ 14/7/88 الي 25/12/88 به مدت 170 روز مسأله را بررسي و نظر كارشناسي خود را اعلام كردند. دادگاه پس از بررسي نظر هيئت كارشناسي؛ رأي خود را به شرح ذيل اعلام كرده است: «اول: باتوجه به قدمت سه سال و نيم ايده، چهارچوب داستاني و قصه فيلمنامه اعلامي از طرف شاكي در مهرماه 1377 بر ايده چهارچوب داستاني و قصه فيلمنامه مشتكيعنه نامبرده فرجا... سحلشور به ميزان 15 درصد از آثار تهيه و ارائه شده شاكي استفاده غيرمجاز كرده كه ارزش مادي اين بخش از استفاده غيرمجاز معادل يك سوم از قيمت قرارداد تحقيق و نگارش فيلمنامه متهم با صدا و سيما است.
دوم: مشتكيعنه (فرجا... سلحشور) از تاريخ 5/9/79 لغايت پايان سال 82 بهميزان 20 درصد از نسخه فيلمنامه دستي و چاپ و ارائه شده به صدا و سيما را كه از طريق رييس وقت صدا و سيما و اشخاص ديگر سازمان دراختيار وي قرار گرفته است، پس از انعقاد و انجام قرارداد تحقيق و نگارش فيلمنامه سريال مورد استفاده غيرمجاز قرار داده و ارزش مادي آن معادل 20 درصد از قيمت قرارداد تحقيق و نگارش فيلمنامه منعقده بين مشتكيعنه و صدا و سيما در موضوع ساخت سريال است.
سوم: متهم به ميزان 20 درصد در ساخت تصويري، صوتي و بياني سريال يوسفپيامبر از سال 83 به بعد از متن دو جلد كتاب فيلمنامه شاكي استفاده غيرمجاز كرده است؛ بهطوري كه ساختار با شكل و محتواي فيلمنامه مكتوب شاكي با فيلم ساخته شده هر دو در يك جهت از اهداف زيباييشناسانه سازمان يافتهاند و سيستمي مشترك از نشانهها و تعبيرات را تشكيل داده و دربردارند تا حدي كه باوجود برخي منابع تحقيقي متمايز، مجموعه نمايشي حضرت يوسف از صور گوناگون به مفهوم اقتباس از كتاب فيلمنامه منتشر شده توسط شاكي بسيار نزديك شده است، چنانكه سريال در استفاده از برخي ايدههاي مشترك با متن فيلمنامه شاكي از پيكره كلي آن استفاده برده است و مراحل چهارگانه كنش شامل (پيدايش، بيان، ظهور و ايجاد) در توليد اثر نمايشي مذكور از داستان حضرت يوسف (عليهالسلام) بهصورت محسوس و ناغافل براساس فيلمنامه كتاب شاكي هدايت و به ثمر رسيده است و ميزان تقصير متهم در استفاده از كتاب مذكور بهميزان حداقل 20 درصد بوده كه سهم مشاركت شاكي در توليد سريال ساخته شده مشتكيعنه به اين ميزان قابل تعيين و ارزيابي است و با عنايت بهساير قرائن و امارات موجود در پرونده بهنظر دادگاه اعتراض شاكي وارد تشخيص و سرقت هنري و استفاده غيرمجاز و غيرقانوني از اثر شاكي به شرح مذكور توسط متهم صورت گرفته است. لذا ضمن نقض قرار منع تعقيب صادره و جلب به دادرسي، پرونده جهت انجام اقدامات قانوني به دادسرا اعاده ميشود و رأي صادره قطعي است.»
پس از اينكه موضوع استفاده از فيلمنامه طاهري توسط سلحشور براي دادسراي امور رسيدگي به جرايم كاركنان دولت و رسانهها پذيرفته شد، فرجا... سلحشور در گفتوگو با خبرگزاريها با اعلام اينكه حكم صادر شده را قبول ندارد، اظهار داشت كه درباره اين حكم فرجامخواهي ميكند و منتظر برگزاري دادگاه و ارائه فرصتي براي مدارك خود است.
سلحشور در پاسخ به اين سئوال كه آيا با گفتگو امكان حل اين مشكل و بسته شدن اين پرونده وجود دارد يا خير، گفته بود كه ديگر نميتوان با گفتگو مصالحه كرد؛ زيرا در اين پرونده صحبت از آبروي من بهميان آمده است و بايد آن را به سرانجام رساند.
* سلحشور به 3 سال زندان و پرداخت 15ميليارد ريال محكوم شد
فرجا... سلحشور نويسنده و كارگردان يوسف پيامبر در پي اثبات سرقت فيلمنامه اين مجموعه در دادگاه دوم كه براساس شكايت شهابالدين طاهري شكل گرفته بود، به 3 سال زندان و مبلغ يك ميليارد و 500 ميليون تومان جريمه نقدي محكوم شد. اين را عباس بابويهي، رئيس هيئت كارشناسي پرونده شكايت شهابالدين طاهري عليه فرجا... سلحشور، درخصوص حكم قاضي شعبه 1083 به خبرنگار خبرگزاري شهر گفته است.
وي در ادامه اشاره ميكند كه براساس حكم محكوميت در سرقت فيلمنامه يوسفپيامبر، فرجا... سلحشور كارگردان اين مجموعه به 70درصد مجازات كيفري محكوم شد كه شامل 3 سال زندان است. ايشان همچنين به ميزان 20 درصد از آثار تهيه و ارائه شده شاكي استفاده غيرمجاز كرده كه ارزش مادي اين بخش از استفاده غيرمجاز معادل يك سوم از قيمت قرارداد تحقيق و نگارش فيلمنامه متهم با صدا و سيما است. بدينترتيب سلحشور محكوم به پرداخت مبلغ يك ميليارد و 500 ميليون تومان جريمه شده است.
واكنش سلحشور نويسنده و كارگردان مجموعه تلويزيوني يوسفپيامبر در واكنش به سخنان رئيس هيئت كارشناسي پرونده شكايت طاهري، در گفتگو با همان خبرگزاري گفت: «تاكنون هيچ رأيي از سوي دادگاه احراز و اثبات نشده و جلسات اين دادگاه ادامه دارد و هنوز كسي محكوم هم نشده است و متأسفانه اين صحبتها شايعاتي است كه عباس بابويهي، رياست هيئت كارشناسي پرونده درباره شكايت شهابالدين طاهري (نويسنده كتاب - فيلمنامه دوجلدي يوسف صديق) درست كردهاند.»
سلحشور همچنين توضيح داد كه: «بابويهي هيچ سندي براي اثبات اظهارات خود ندارد، پس چطور ميشود به حرفهاي ايشان اعتماد و بسنده كرد؟ آنها حتي يك سند هم دال بر تقلب بنده ارائه نكردند و من صحبتهاي بابويهي و طاهري را چند تهمت قلمداد ميكنم.»بعد از سخنان سلحشور، طاهري با همان خبرگزاري گفتگو كرده و بر قطعي بودن حكم دادگاه خودش اصرار ميورزد.
توضيح رئيس هيئت كارشناسي پس از واكنش و اعتراض سلحشور، عباس بابويهي متني را در اختيار خبرگزاري شهر گذاشت كه بيانگر مفاد قانوني حكم صادره از سوي دادگاه عليه اين كارگردان تلويزيون بود. بابويهي متن منتشر شده گفتگوي گذشته خود مبني بر حكم دادگاه عليه سلحشور را داراي نكاتي اشتباه دانسته و با توضيحاتي آن را تكذيب كرد. او توضيح داد: «عبارت «دادگاه دوم» درخصوص محاكمه آقاي سلحشور، عبارت غلطي است كه از سوي اينجانب گفته نشده، مطابق قانون با صدور كيفرخواست از سوي بازپرسي، دادگاه بدوي تشكيل و محاكمه براي رسيدگي به كيفرخواست صورت ميگيرد. بنابراين بديهي است مجازاتهاي ذكر شده در خبر قبل مقوم نشده است و آنچه دادگاههاي بعدي نهايي كنند، تقويم مجازاتهاست. پس اين مطلب نيز با استنباط غلط در خبر مربوطه آمده است.»
او در ادامه توضيح داده است كه «اصولاً كارشناسان قضايي فقط به اعلام تقصير متهم و ميزان آن، پس از رسيدگي و بررسي شواهد و گفتوگو با طرفين و ملاحظه اسناد و مدارك ارايه شده از سوي طرفين دعوا، اقدام ميكنند و به ذكر ميزان مجازاتها نميپردازند. لذا نقل قول مصرح صورت گرفته نيز صحيح نيست.
توضيح آنکه: اينجانب صرفا به تشريح موادي از قانون حمايت از حقوق مؤلفين، مصنفين و هنرمندان در موضوع مجازاتهاي سارقين آثار پديد آورده ديگران و در جهت تشهيذ ذهن خبرنگار محترم با مصداق از احكام صادره پرداختم.»
توضيحات خبرگزاري شهر در پي انتشار خبر محكوميت و تعيين جزا براي سلحشور در خبرگزاري شهر، بسياري از رسانههاي مكتوب و غيرمكتوب داخلي و خارجي اين خبر را با آب و تاب منعكس كردند. سلحشور عليه بابويهي و خبرگزاري شهر شكايت كرد؛ هر چند اين رسانه كوشيد اشتباه خود يا بابويهي را جبران كند، اما اين آبرويي بود كه از سلحشور رفته بود.
حامد رضايي، سرپرست خبرگزاري شهر در گفتگو با «پنجره» و در توضيح درج اين خبر در رسانه خود گفت: «موضوع سرقت ادبي يا عدم آن يكي از سوژههايي بود كه براي خبرگزاري شهر و مخاطبان ما جذابيت بالايي داشت و ما بدون هيچ پيشداوري و بدون هرگونه عنادي با هر يك از طرفين، اين موضوع را دنبال كرديم.»
رضايي در توضيح اينكه چه كسي اولين ارتباط را در مورد خبر محكوميت فرجا... سلحشور برقرار كرده است، گفت: «خانم صبا شادور كه از خبرنگاران سرويس فرهنگي ما هستند، به دليل علاقمندي به اين سوژه با آقاي بابويهي در تماس بوده و بعد از دادرسي هم اين خبر را از ايشان گرفته است.»
رضايي توضيح داد كه آقاي بابويهي در مرحله دوم، متن مكتوبي را به خبرگزاري فرستاد كه به نظر او حرفهاي گذشتهاش را تكذيب نكرد و فقط عنوان آن تكذيبيه بود. وي توضيح داد كه خبرگزاري شهر نيز همه حرفهاي آقاي سلحشور را منعكس كرده و اينكه سلحشور گفته است خبرگزاريها پاسخهايش را منعكس نميكنند، درست نيست و خبرگزاري شهر بهنوبه خود، تمام پاسخهاي سلحشور را در صفحه اول خود منتشر كرده است.
سرپرست خبرگزاري شهر در مورد شكايت فرجا... سلحشور از وي توضيح داد: «شكايت آقاي سلحشور معلوم نبود كه دقيقاً از چه شخصي است و يك شكايت كلي بود؛ لذا كسي به نمايندگي از خبرگزاري شهر در دادگاه حضور پيدا نكرد.»
رضايي از سرنوشت پرونده خبرگزاري شهر و شكايت سلحشور از اين خبرگزاري اظهار بياطلاعي كرد. رضايي در مورد شايعه اخراج خبرنگاري كه خبر كذب محكوميت سلحشور را تنظيم كرده بود گفت كه وي بههيچ وجه اخراج نشده و همچنان مشغول به كار خود است.
جنبه تبليغاتي عباس بابويهي كه از طرف قاضي حسينيان، بهعنوان سرپرست هيئت كارشناسان براي بررسي موضوع شكايت طاهري انتخاب شد، خود از جمله فيلمسازان سينماي ايران است و در اين پرونده كاري را برعهده گرفته است كه بايد براساس عدالت و بدون جانبداري از يكي از طرفين دعوا به اعلام نظر بپردازد. اما بابويهي پس از اعلام نظر خود مبني بر متقلب بودن سلحشور و رسانهاي كردن آن به شرحي كه ذكر شد، در مصاحبهاي با پايگاه تحليلي خبري 598، در تاريخ شانزدهم خردادماه، نظرهاي جالب توجهي درباره سلحشور داد.
بابويهي در اين مصاحبه گفت: «در مورد قابليتهاي ايشان (سلحشور) هم نظر بنده اين است كه اصلاً ايشان قابليتهاي مطرح شده را ندارد. نظر من اين است كه اصلاً ايشان فعاليتي در سينما ندارند و آقاي سلحشور در سينما و تلويزيون محلي از اعراب ندارند.»
او در پاسخ به سئوال خبرنگار مبني بر اينكه فكر نميكنيد نوع ادبيات شما كمي تند و غرضورزانه بهنظر ميرسد؟ گفت: «نه من با ادله فني اين كلمات را ميگويم، آنچه ايشان ساختهاند فقط جنبه تبليغاتي دارد و نه وجهه هنري.»
ما نيز براي روشنتر شدن اين موضوع با عباس بابويهي تماس گرفتيم تا توضيحات او را بشنويم كه او انجام مصاحبه را تنها بهشرط در اختيار داشتن فايل صوتي و نه كتبي گفتوگوي پنجره با فرجا... سلحشور مشروط كرد كه البته اين كار غيرقانوني و غيراخلاقي است؛ بدينترتيب از آنجا كه فايل گفتوگو با سلحشور در اختيار بابويهي قرار نگرفت، او هم حاضر به مصاحبه نشد و هيچ توضيحي هم به ما نداد.
يوسف در انتظار پس از گذشت پنج ماه، هنوز نقطه پايان بر اين پرونده فيلم نامه يوسف پيامبر گذاشته نشده است. اين پرونده همچنان در انتظار برگزاري دادگاه نهايي است تا فرجا... سلحشور و سيدشهابالدين طاهري مدارك خود را ارائه كنند و حكم صادر شده در هيئت پنج نفرهاي مورد بررسي قرار گيرد.