خودکفایی شعار انقلاب بود؛ بی خیال!!!
سه شنبه ۲۹ مهر ۱۳۹۳ ساعت ۰۸:۴۶
کد مطلب: 387007
برگزارکنندگان در این نشست به مسائلی چون چیستی ابعاد اجتماعی و فرهنگی بحران آب،مسئولیت اجتماعی علوم اجتماعی در قبال مدیریت منابع آب و بحران آب، راهکارهایی برای اجتماعی کردن مسئلة آب، بسیج افکار عمومی، و تأثیرگذاری بر سیاست‌گذاری مدیریت منابع آب پرداختند.
احمد محسنی،مدرس دانشگاه در رشته ترویج کشاورزی با اشاره به عبور از مرحله در مخاطره بودن وضعیت آّب و رسیدن به مرحله بحران،از لزوم باور دولت و مردم به بحرانی بودن اوضاع سخن گفت. او در این خصوص افزود :” شاید دولت در گفتمان خود به بحران اشاره کند اما در عمل شاهد چنین مساله ای نیستیم. تنها شهرهای حوزه کویر هستند که شاید به طور ملموس با قضیه بحران روبه رو اند.”
به اعتقاد وی، اعلام بحران در همه مناطق کشور، باعث کاهش حساسیت مردم نسبت به این امر می شود. همچنین نوع تبلیغاتی که از مصرف آب کشاورزی در کشور می شود، مردم را نسبت به صرفه جویی در مصرف آب شرب، سست می کند.
این کارشناس کشاورزی معتقد است :” وضعیت بحرانی آب شرب، بسیار‌جدی تر از آب کشاروزی ست. برنامه توسعه ملل متحد (UNDP) اعلام کرده است اگر وضعیت مصرف آب در ایران ۱۰ تا ۱۵ سال آینده با همین روال پیش رود ۴۰ میلیون نفر از مردم باید ایران را ترک کنند.”
مخاطرات کشوری، اقتصادی سیاسی و نهادی، مخاطراتی هستند که محسنی به آنها اشاره کرده است. او می گوید :” مشکل آب در زاینده رود،مخاطره کشوری ست که باعث ایجاد تنش قومیتی شده،مهاجرت ها و دسترسی عده ای به آب از مخاطرات سیاسی اقتصادی ست و قدرتمند نبودن دولت در اجرای قوانین در حوزه آب و کشاورزی مخاطره نهادی ست. قدرتی که دولت حتی در بستن یک چاه غیرمجاز ندارد و این همان ضعیف بودن نیروی انسانی و افراد کم توان برای انجام کارهای مهم در کشور را نشان می دهد.”
مخاطرات خارجی چون تغییر اقلیم و مشکلات پیرامون رودهای مرزی همانند مشکلاتی که در دجله و فرات در ترکیه به عنوان بالادست و عراق در پایین دست،مشکلات دیگری هستند که این کارشناس به آنها اشاره کرده است. او می گوید :” دولت در حال حاضر،به جز طرح و برنامه چیزی برای ارائه ندارد. برنامه عملیاتی ندارد، توان ندارد، پول هم ندارد.”
محمدحسین کریمی پور عضو اتاق بازرگانی دیگر مهمان این میزگرد بود که با برشمردن میزان آب تجدیدپذیر در کشور می گوید :”هر بوم یا حوضه آبی یک توان تولید آب تجدیدپذیر شیرین سالیانه دارد. بر اساس مطالعات ۱۳۵۳،ایران ۱۳۷ میلیارد متر مکعب آب به طور سالانه داشت که امروز وزیر نیرو این عدد را ۱۲۰ میلیارد مترمکعب اعلام کرده است و حتی برخی از ۹۵ میلیارد متر مکعب هم سخن گفته اند. بر اساس مطالعات بین المللی ملتها نباید بیش از ۴۰ درصد آب تجدید پذیر را استفاده کنند. گذر از این عدد منجر به بروز بحران های طبیعی خواهد شد و زایش آب کاهش می یابد. با حساب سرانگشتی انسان ایرانی می تواند در کشاورزی صنعت وشرب جمعا ۵۰ میلیارد مترمکعب آب راسالانه استفاده کند، خبر بد این است که ما بیش از ۱۰۰ میلیارد متر مکعب برای مصرف داریم. باید مصرف آب را در حالت سالم به ۵۰ میلیارد متر مکعب برسانیم. و این یعنی کاهش ۵۰ درصدی کاهش آنچه در حال حاضر مصرف می کنیم.”
او با مقایسه مصرف آب ایران با کشورهای دیگر در حوزه های مختلف گفت :” مصرف آب کشاورزی ایران به طور معنی داری بالاست. در دنیا ۷۰ درصد آب برای کشاورزی مصرف می شود، ۲۲ درصد تولید غیر کشاورزی که به معدن و خدمات برمی گردد و ۸ درصد آب شرب. این اعداد در کشور ما متفاوت اند. ۹۰درصد کشاورزی، ۴ درصد صنعت و ۶درصد آب شرب. در تهران و شهرهای بزرگ مصرف آب بالای استاندارد داریم اما در شهرهایی چون زابل،دسترسی به آب قابل مصرف و بهداشتی کمتر از میانگین جهانی ست. با این حساب می توان فهمید که چرا طرح های صنعتی ما قفل شده اند چون تخصیص آب به آنها محقق نمی شود. اگر می خواهیم ایران را نجات دهیم باید مصرف آب کشاورزی را نصف کنیم.”
به گفته این کارشناس اقتصادی،خودکفایی شعاری که از اول انقلاب دادیم،شدنی نیست نباید پیگیری اش کنیم در کشوری خشک وبیابانی چون ایران امکان تحقق ندارد. بحران آب فقط به ما تعلق ندارد. ۵ درصد جهان در خاورمیانه زندگی می کنند که فقط یک درصد آب دنیا را در اختیار دارند این یعنی سهم هر خاورمیانه ای یک پنجم آب دنیاست. جنگ آینده در خاورمیانه جنگ بر سر آب خواهد بود.
رئیس بررسی‌های اجتماعی شرکت مهندسین مشاور مهاب‌قدس،دیگر کارشناس این میزگرد بود،کاوه معصومی،تبدیل کشاورزی به امری مقدس در سالهای بعد از انقلاب را فاکتوری موثر در تخصیص دادن به کشاورزی دانست. او در این خصوص می گوید :” ۲ دهه کشاورزی را دولت به امر مقدس تبدیل کرد کسی جرات نمی کرد. حتی در زمان دکتر کلانتری هم نمی توانستند به کشاورزان آب ندهند.”
لزوم تبدیل شدن مساله آب به مساله ای که مردم از آن سخن گویند، امری ست که از نگاه این کارشناس آب،باید ایجاد شود، مباحثی چون محیط زیست و حتی مساله هسته ای از مباحثی اند که به موضوعی برای گفت و گو میان مردم تبدیل شده اند. او همچنین در خصوص اینکه حساب و کتابی از میزان زیان اجتماعی از بحران آب در دست نیست،معتقد است :” هیچ حساب و کتابی از زیان بی آبی نداریم. کسی به ضررهای اجتماعی بی آبی فکر نکرده است. چه کسی جواب تولید غذای جمعیت روبه رشد کشور را می دهد؟ با کمک عالمان علوم اجتماعی با این پیش فرض که اراده و خواستی در مزیت استیصال وجود دارد که برای اولین بار به جریان سازی برسیم که در تاریخ کشور ما سابقه نداشته است، به گفت و گوی ملی درباره آب برسیم، مثل گفت و گوهایی که در باب سیاست، آزادی، محیط زیست و رسانه ایجاد شده است. در واقع باید بدعت گفت و گوی ملی درباره آب را سازمان دهیم.”
پژوهشگر آب و عضو اندیشکده تدبیر آب ایران، اما در خصوص باور و اجماعی که سه رکن اصلی جامعه یعنی دولت،بخش خصوصی و جوامع مدنی باید به آن برسند سخن گفت، عباسقلی جهانی، معتقد است این باور هنوز شکل نگرفته است و تا وقتی این اجماع به طور عملی و واقعی خودش را نشان ندهد، برداشتن گام های موثر امکان پذیر نیست.
او با محاسبه میزان دریافت کالری روزانه هر انسان در جامعه ایرانی،و میزان مصرف آب برای رسیدن به مواد غذایی مورد نیاز،نیاز جامعه را ۱۶۵ میلیارد مترمکعب آب تنها برای تامین غذا دانست که با توجه به بخش کوچکی از کشاورزی که به شکل دیم انجام می شود، می توان این عدد را به صد میلیارد متر مکعب رساند، عددی که باعث می شود به منابع طبیعی،به آب های زیرزمینی فشار وارد شود تا این عدد محقق شود.
او با دسته بندی کشورها به چهارگروه،ایران را در میان گروهی که سرمایه اجتماعی پایین و سرمایه آبی پایین دارد،درنظر گرفت و تاکید کرد :” برای داشتن سرمایه آبی بالا کاری از دست ما ساخته نیست که اقلیم کشور تعیین کننده است،اما می توانیم خودمان را در گروهی که سرمایه اجتماعی بالا و سرمایه آّبی پایین دارد قراردهیم و این مهم جز با مشارکت مردم و آگاهی رساندن و آموزش به آنها توسط سمن ها میسر نمی شود. در این خصوص کاری از دست دولت برنمی آید.”
هادی خانیکی،رییس انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات، اما رسانه ها را در این خصوص دارای تاثیرگذاری بیشتر از بقیه دانست و گفت :” رسانه ها در خصوص میراث فرهنگی توانستند وارد شوند و خودشان بحث محافظت را تقویت ببخشند. در خصوص بحث آب هم قطعا می توانند به جای تنها متهم پیدا کردن، وارد مباحث آموزشی تر شوند و راهکارهایی برای کاهش مصرف آب کشاورزی و همچنین شرب ارائه دهند.»
