سال 1380 همراه بود با دادگاه شهرام جزايري تنها مجرم بزرگ دستگير شده درخصوص فساد اقتصادي در ايران كه دستگيري و دادگاه او ماجراهاي خاص خود را به همراه داشت. اما چرا بعد از جزايري كسي ديگر در اين حد و اندازه دستگير نشد؟ آيا ميتوان دليل اينكه طي 9 سال گذشته پروندهاي در اندازههاي شهرام جزايري در دادگاه بررسي نشده را به حساب عدم وجود چنين افرادي در سيستم اقتصادي گذاشت؟ به نظر ميرسد با توجه به فرمان هشت مادهاي مقام معظم رهبري، سران سه قوه بايد به اين سئوال پاسخ دهند.
اما خطاب فرمان هشت مادهاي مقام معظم رهبري، در نهايت به تشكيل ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادي با عضويت سران سه قوه انجاميد كه هر از چند گاهي جلساتي در اين خصوص برگزار ميكنند. اين درحالي است كه با گذشت 9 سال از فرمان هشت مادهاي، اين ستاد، هيچ روند مشخصي براي اطلاعرساني درخصوص عملكرد خود ارائه نداده است. البته هرچند در سال 1386 بعد از گذشت شش سال، كميتهاي متشكل از معاون اول رييسجمهور، معاون اول رييس قوه قضاييه و نايبرييس اول مجلس تشكيل شده تا آييننامه نحوه اطلاعرساني عملكرد ستاد را تهيه و ارايه دهند اما در مقام عمل اين كميته حتي نتوانست، سايتي جهت اطلاعرساني از تلاش سران سه قوه در راه مبارزه با مفاسد اقتصادي راهاندازي كند. در ذيل به بررسي برخي جلسات برگزار شده طي 9 سال اخير ميپردازيم.
سال 1380 ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادي در پي صدور فرمان هشت ماده اي مقام معظم رهبري در ارديبهشت ماه 1380 در دو سطح سران سه قوه و دبيرخانه ستاد متشكل از وزير اقتصاد و دارايي، وزير اطلاعات، وزير بازرگاني، نمايندگان مجلس شوراي اسلامي، معاون اجتماعي قوه قضاييه، رييس ديوان محاسبات كشور، رييس سازمان بازرسي كل كشور و رييس كل دادگستري استان تهران شكل گرفت. بر اساس فرمان رهبر معظم انقلاب اين ستاد وظيفه بررسي راهكارهاي مقابله با مفاسد اقتصادي و شناسايي رانتخواران و سوءاستفادهكنندگان از بيت المال را بر عهده داشت. پس از تشكيل اين ستاد جلسات سران سه قوه در همين راستا در ابتدا به صورت دوهفتگي و سپس بهصورت ماهانه و نهايتا دوماه يكبار تشكيل شد، اما اخبار رسمي آن كمتر به اطلاع مردم رسيد. جلسه سيام بهمن ماه سال 1380 سران، يكي از اولين جلسههاي رسمي و رسانهاي سران سه قوه بود كه با حضور اعضاي ستاد هماهنگي مقابله با مفاسد اقتصادي، برگزار شد. روند اين جلسه خيلي معمولي و حول موضوع داغ آن زمان يعني، شهرام جزايري بود. در اين جلسه رييس كل دادگستري ا ستان تهران، گزارشي از روند دادگاه شهرام جزايري ارايه داد و روساي سه قوه بر شفاف بودن دادرسي و قانونمداري برخورد قضايي و قانوني با مفسدان اقتصادي در هر مقام و موقعيت تأكيد كردند. در نهايت هم مقرر شد براي تسريع در ترخيص كالا و سهولت در انجام صادرات و واردات ضمن نظارت دقيق، از تشريفات كاسته شده و ايستگاههاي غيرضروري تقليل يابند.
سال 1381 جلسه بعدي سران سه قوه بعد از گذشت حدود 9 ماه از آخرين جلسه، در تاريخ دوم مهر 1381 در حالي برگزار شد كه مصوبات آن كلي و بدون جهتگيري و برنامهريزي مشخص بود. لزوم تقويت نهادهاي نظارتي و مراقبتي در فرآيند تصميمات اقتصادي كشور به منظور جلوگيري از رانت خواري و سوءاستفاده از قدرت و نيز مسدود كردن گلوگاهها براي از بين بردن زمينههاي فساد اقتصادي و اصلاح قوانين و مقررات مبارزه با مفاسد اقتصادي از جمله مصوبات اين جلسه بود. در نهايت نيز حيطه وظايف ستاد، قلمرو مفاسد اقتصادي در زمينه پيشگيري، اصلاح قوانين و سيستم ها، تصحيح مقررات و رسيدگي قضايي با توجه به تجربهاي يكساله مورد ارزيابي قرار گرفت و مقرر شد، ستاد بررسي هر عمل و يا اقدامي كه به اقتصاد كشور ضربه مي زند را در دستور كار خود قرار دهد و از ايجاد گلوگاهها و بسترهاي فسادزا جلوگيري كند. سال 1382 ويژگي جلسه سران سه قوه در سيام مهر 1382 كه آن را از دو جلسه قبلي متمايز ميكرد، اين بود كه جلسه بيشتر به تقدير و تشكر خاتمي رييسجمهور وقت از ستاد گذشت. البته وزير اطلاعات وقت، گزارشي از چگونگي ناامن كردن فضا براي خلافكاران و برخورد با باندهاي قاچاق سوخت و سالمسازي گردش سوخت در كشور ارائه داد و سران سه قوه در گپي دوستانه بخش يارانههاي دولتي را منشأ فسادهاي اقتصادي توصيف و مقرر كردند، يارانه در برنامه و سيستم جديد هدفمند شود و اقشار ضعيف جامعه مورد توجه خاص قرار گيرند. از آن تاريخ به بعد، كليه فعاليتهاي اين كميته در دو سطح سران سه قوه و دبيرخانه ستاد به صورت اعلام نشده، عملا تعطيل شد و حتي دبير اطلاعرساني ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادي در پاسخ به سئوالي درباره اقدامات اين ستاد با انتقاد از سئوالكننده از وي و رسانهها خواست به توقعات مردم در بحث مبارزه با مفاسد اقتصادي دامن نزنند. رييس قوه قضاييه نيز با مثبت ارزيابي كردن فعاليت ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادي گفته بود: اين ستاد با حضور سران سه قوه و نمايندگان آنها تشكيل شده و تاكنون نتايج مثبتي داشته است، اما اساس كار ستاد بر اين بود كه جنجالآفرين نشود تا زيانها به حداقل برسد.
سال 1383 جلسه اول: جلسه بعدي سران سه قوه براي مبارزه با مفاسد اقتصادي در نوبت 28بهمن 1383، پس از 14 ماه وقفه برگزار شد. در اين جلسه كه در دفتر رييس قوه قضاييه برگزار شد، تنها خبرنگار خبر سيما و يك رسانه دولتي براي تهيه گزارش حضور داشتند. همچنين وزراي اقتصاد و دارايي، اطلاعات، بازرگاني، نمايندگان مجلس شوراي اسلامي، معاون اجتماعي قوه قضاييه، رييس ديوان محاسبات كشور، رييس سازمان بازرسي كل كشور و رييس كل دادگستري استان تهران نيز در اين جلسه حاضر بودند. از نتايج اين جلسه خبر دقيقي به بيرون گزارش نشد. جلسه دوم: جلسه بعدي سال 1383 سران سه قوه براي مبارزه با مفاسد اقتصادي 28 بهمن 1383، برگزار شد. اين جلسه فقط به بررسي راههاي مبارزه با مفاسد اقتصادي و ارائه گزارشي از عملكرد ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادي گذشت. در اين جلسه سران سه قوه با توجه به تصميماتي كه قبلا گرفته و راه كارهايي كه معين كرده بودند، مأموريت هايي بر عهده گرفتند. همچنين رييس وقت مجلس از «هماهنگي خوب و مناسب بين سران سه قوه براي مبارزه با مفاسد اقتصادي» خبر داد و وعده كرد «ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادي در جلسه خود پيرامون نحوه دقيق و مناسب اطلاعرساني در مورد مبارزه با مفاسد اقتصادي تصميمگيري خواهد كرد.» اما بايد گفت از نتايج اين جلسه آن بود كه با گذشت سه سال، بنا شد از اين پس به صورت مرتب با رسانههاي همگاني جلسه گذاشته شود و ستاد گزارش كار را به رسانهها ارايه كند و البته بعد از گذشت چهار جلسه سخنگويي ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادي مشخص شد و اين سمت به عبدالرضا ايزدپناه رسيد.
سال 1384 اين سال را بايد نقطه عطفي در 9 سال مبارزه با مفاسد اقتصادي دانست؛ چراكه سران سه قوه موفق به برگزاري سه جلسه درخصوص مبارزه با مفاسد اقتصادي شدند. جلسه اول: چهاردهم ارديبهشت 1384 سران سه قوه در سالگرد اين فرمان دور هم گرد آمدند تا بر مبارزه اي جدي با مفاسد اقتصادي تأكيد و روند رسيدگي و فعاليت ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادي را مثبت ارزيابي كنند! خاتمي در اين جلسه گفت كه اين ستاد در خيلي از موارد، قبل از اينكه پرونده قضايي تبديل به جرم سياسي شود، مفسده را شناخته و جلوي آن را گرفته است كه اگر فعاليتهاي ستاد و بخشهاي مختلف نبود، شايد امروز شاهد سوء استفادههاي زيادي مي شديم. او گفت كه قوه قضاييه هم در بحث مبارزه با مفاسد پروندههاي زيادي داشته است، ولي در اين پروندهها بنا بر اين بود كه آبروي افراد حفظ شود، مگر اين كه به جايي برسد كه اظهار آن در جامعه مؤثر باشد. وي روند مبارزه با مفاسد را روند درستي خواند و بيان داشت: «در حال حاضر اين روند مقبولتر شده و سر و صداها كم تر شده است. بنابراين اگر توقع اين باشد كه يكشبه همه مسائل حل شود، ممكن نيست.» وي در مورد دليل تأخير در برگزاري جلسات سران سه قوه، تعطيلات عيد و بيماري خود را بهانه آورد. البته بعد از گذشت چهار سال از فرمان هشت مادهاي در اين جلسه بنا شد، سران سه قوه گزارشي از روند فعاليت هاي ستاد تهيه و به مقام معظم رهبري ارائه كنند و وعده دادند تا دو هفته ديگر دوباره گردهم آيند. در هر صورت، گزارش مبارزه با مفاسد اقتصادي سران سه قوه 17 مرداد همان سال تقديم مقام معظم رهبري شد، اما از مفاد گزارش هرگز مطلبي منتشر نشد. جلسه دوم: وعده دو هفتهاي سران سه قوه براي برگزاري جلسه دوماه و دو هفته بعد در تاريخ 29 تير 1384، تحقق نيافت. از طرفي خاتمي كه براي آخرين بار به عنوان عضو ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادي در جلسه حضور يافته بود، با بيان اينكه «مديران من شريف و خدمتگزار هستند» دولتش را از هرگونه فساد اقتصادي مبرا دانست و البته هاشمي شاهرودي، رييس وقت قوه قضاييه هم با بيان اينكه «دولت خاتمي گامهاي مثبتي براي مبارزه با مفاسد اقتصادي برداشت» بر سخنان خاتمي صحه گذاشت. تا جلسه ششم سران سه قوه درخصوص مبارزه با مفاسد اقتصادي بهخوبي و خوشي و شادكامي به پايان برسد. البته در پايان جلسه، حداد عادل هم از آمادگي مجلس براي رفع نقايص قوانيني كه منشاء فساد اقتصادي هستند خبر داد. جلسه سوم: جلسه بعدي در همان سال 1384 با حضور محمود احمدينژاد رييسجمهور تازه انتخاب شده، سيد محمود هاشمي شاهرودي رييس قوه قضاييه و غلامعلي حداد عادل رييس مجلس شوراي اسلامي برگزار شد. سران سه قوه در اين جلسه، بر ادامه فعاليت منسجم اين ستاد و نيز محول شدن مسئوليت اجرايي ستاد به معاون اول رييسجمهور تأكيد كردند. البته با توجه به شعارهاي احمدينژاد درخصوص مبارزه بيامان با مفاسد اقتصادي، همگي منتظر تحولي اساسي در عملكرد ستاد بودند. اما در پايان جلسه، سران سه قوه 15 دقيقه با مطبوعات خوشوبش كرده و در نهايت احمدينژاد قول داد كه از اين به بعد كمتر صحبت و بيشتر عمل كند. وي همچنين مژده برگزاري منظم جلسات ستاد را (البته بدون حضور خبرنگاران) داد: «در موقع لازم خودمان اعلام ميكنيم. ديگر به خبرنگاران زحمت نميدهيم.»
سال 1386 همزمان با ششمين سالروز صدور فرمان هشت مادهاي و در دهم ارديبهشت 1386 جلسه سران قوا براي مبارزه با مفاسد اقتصادي در دفتر رييس جمهور برگزار شد. در اين جلسه كه علاوهبر رؤساي قواي سه گانه، معاون اول رييسجمهور، نايب رييس اول مجلس و معاون اول قوه قضاييه و همچنين نمايندگان سه قوه در ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادي حضور داشتند، دكتر پرويز داودي، معاون اول رييس جمهور و رييس شوراي هماهنگي مبارزه با مفاسد اقتصادي، گزارشي از عملكرد اين ستاد را از آغاز به كار دولت نهم تاكنون، ارائه كرد. اين جلسه سه مصوبه داشت. اول اينكه با توجه به عملكرد خوب ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادي و لزوم آگاهي مردم از آن به منظور جبران ضعف در اطلاعرساني از عملكرد اين ستاد كه موجب برخي شائبهها در خصوص عزم سه قوه براي اجراي فرمان مقام معظم رهبري شده است، كميتهاي متشكل از معاونان اول رييسجمهور و رييس قوه قضاييه و نايب رييس اول مجلس آييننامه نحوه اطلاعرساني از عملكرد ستاد را تهيه و ارايه دهند. دوم اينكه جلسه ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادي هر سه ماه يكبار با حضور سران سه قوه تشكيل شود. و سومين مصوبه بر ضرورت تعيين شاخصهاي ارزيابي و نيز فرهنگسازي در جامعه و افكار عمومي تأكيد كردند. رييسي معاون اول قوه قضاييه در پاسخ به سئوالي كه به تأخير در برگزاري جلسات ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادي اشاره داشت، در آذرماه سال گذشته گفته است: «ستاد رسيدگي به مفاسد اقتصادي زير نظر معاون اول رييس جمهور، با حضور نمايندگان سه قوه تشكيل مي شود و اگر كار به محدوده اي رسيد، جلسات سران سه قوه هم تشكيل خواهد شد.» به گفته وي، گاهي سران سه قوه هم تشكيل جلسه مي دهند، اما اعلام نمي شود! از آخرين جلسه سران سه قوه درخصوص مبارزه با مفاسد اقتصادي مدتها ميگذرد. در اين جلسات لااقل سهبار بهطور رسمي بر اطلاعرساني از عملكرد ستاد تأكيد شده است، اما تاكنون هيچ گزارش مدون و رسمي از عملكرد اين ستاد ارائه نشده است. بدين ترتيب بهنظر ميرسد ستاد حتي به مصوبات خود نيز عمل نميكند.
این فرمان هم مثل هزار تا فرمان دیگه رویزمین می ماند.اینها همه در حد شعر به این فرمان نگاه می کنند.من نمی دونم مردم تا کی باید از دست اصولگرا و غیر اصولگرا خون دل بخورند