گروه جامعه جهان نیوز - امیر حمزه نژاد: نظم اجتماعی موضوع بسیار مهمی است که از دو مقوله قانون و مسئولیت اجتماعی وام می گیرد. نظم اجتماعی نه تنها باعث ایجاد محیطی امن و راحت تر برای شهروندان می شود بلکه رعایت آن باعث ایجاد عدالت اجتماعی در حوزه شهری و حمل و نقل و مسائل شهروندی می شود. در این خصوص در کشورمان به مسئله نظم اجتماعی خصوصا درباره زنان و مردان توجه ویژه ای انجام شده است. یکی از نکات ویژه این امر اختصاص محیطی مخصوص زنان در کالبد شهری و همچنین وسایل حمل و نقل عمومی است. اتوبوس ها نیمی و حتی در برخی از مواقع که قسمت جلویی اتوبوس به زنان اختصاص داده شده است بیش از نیمی از این وسیله حمل و نقل به زنان اختصاص داده شده است.

همچنین در مترو نیز 3 واگن به صورت یک و نیم واگن در ابتدا و انتهای هر قطار مترو به بانوان اختصاص داده شده است که این امر باعث راحتی بیشتر مسافران زن شده است. درواقع با توجه به اینکه جنس و فیزیک زنان ظریف است و در رفت و آمدهای شهری با توجه به انبوه جمعیت آسیب پذیری آنان بیشتر است اختصاص واگن و محیطی برای حمل و نقل عمومی زنان باعث شده آنان از لحاظ امنیت روانی و فیزیکی و ... راحتر باشند. موضوعی که در کشورهای مختلف خصوصا کشورهای غربی که مدعی آزادی هستند کمتر این موضوع و این امتیاز اجتماعی دیده می شود.

اما همانطور که گفتیم قانون در کنار مسئولیت اجتماعی باعث ایجاد نظم اجتماعی می شود. در این حوزه متاسفانه شاهد آن هستیم شهروندان و بخصوص برخی از بانوان در این حوزه رعایت لازم را نمی کنند. حضور زنان در واگن های دیگر بلامانع است اما با توجه به اینکه برای بانوان واگن و محیطی اختصاصی در وسایل حمل و نقل عمومی در نظر گرفته شده است این موضوع  بیشتر نادیده گرفتن چنین امتیازی است.

هر چند که حضور زنان در محیطی که مردان نیز در آن حضور دارند نه تنها از لحاظ شرعی درست نیست بلکه باعت معذب شدن هم آنها و هم آقایان می شود. در برخی از مواقع نیز شاهد گلایه هایی در این حوزه از هر دو سمت آقایان و خانم ها هستیم. البته این اتفاقی غریب نیست اما این روزها به نوعی دیده می شود که این مسئله که اخلالی در نظم اجتماعی است بیشتر از سوی خانم ها به بهانه‌های فمنیستی و آزادی و اینکه آنها از حضور در واگن دیگر منع نشده اند، تکرار می شود.

به تازگی حضور آقایان در واگن های ویژه بانوان در مترو هم حتی دیده می شود. عده ای از آقایان بدون هیچ مانعی وارد حریم واگن بانوان شده و آرامش مسافران خانم را از بین می برند.

البته این موضوع کم رنگ شدن خطوط قرمز و بی توجهی به قوانین محصور به مترو نبوده و در خطوط اتوبوسرانی شهری هم علی رغم آنکه حضور بانوان در قسمت آقایان هیچ گاه باب نبوده اما طی سال های اخیر شاهد حضور بانوان در قسمت مردانه و رخداد اختلاط و همنشینی در این موضوع هستیم.

آنچه این روزها مشاهده می شود کمرنگ شدن برخی از قوانین اجتماعی شهری است. این درحالی که همواره تذکرات هم داده می شود اما برخی به بهانه های مختلف سعی می کنند که این قوانین را نادیده بگیرند. درواقع بهانه تراشی های فردی سبب اخلال جمعی می شود که در این حوزه باید فرهنگ سازی لازم انجام گیرد. از سوی دیگر کم رنگ شدن افرادی که رعایت این قوانین را به افراد خاطی تذکر می دهند و باعث نگاه داشتن نظم اجتماعی می شود نیز یکی از علت های چنین رفتاری است.

به طور مثال حضور ماموران مترو باعث نظم عمومی در این فضای شلوغ می شدن نامنظم شده است.  یا مثلا پیشترها رسم بود که هر خط تاکسی یا اتوبوسی یک رئیس خط داشت که باعث ایجاد نظم و مسئولیت رانندگان تاکسی می شد و مردم اگر مشکلی داشتند به آن فرد مراجعه می کردند و او نیز حساسیت زیادی نسبت به گلایه مردم داشت. درست است که فرهنگ اجتماعی در این زمینه رشد کرده است اما این نافی اختصاص افرادی برای ایجاد نظم در این زمینه نیست. 

خصوصا بانوان در این حوزه حساسیت های زیادی دارند که در درجه اول خود بایستی به آن توجه و رعایت کنند و سپس از دیگران بخواهند که آنها نیز در این عرصه رعایت کنند. با توجه به اینکه فضای بیماری کرونا هم خصوصا در فضای حمل و نقل عمومی که افراد برخورد بیشتری با هم دارند و در برخی از موارد رعایت فاصله اجتماعی به جهت انبوه جمعیت کمتر امکان دارد، بانوان در این عرصه بیشتر بایستی نظم اجتماعی را رعایت کنند. استفاده از فضای اختصاصی بانوان در این عرصه می تواند هم به فضای بهبود و جلوگیری از بیماری کرونا و هم رعایت و احترام بیشتر به بانوان کمک کند.

از سوی دیگر مسئولان ذی ربط نیز بایستی به این نکته اشاره کنند که اختصاص مواردی برای بانوان برای رعایت حال و راحتی آنهاست که در بسیاری از کشورهای دنیا حتی نظیر چنین مواردی یافت نمی شود و زنان با مشکلات زیادی در این حوزه روبرو هستند و شهر بیشتر مردانه است و آنها نیز باید در فضای مردانه رفت و آمد و به سختی گلیم خود را از آب بیرون بکشند. این محیط های اختصاصی در درون خود یک معنای ویژه احترام اجتماعی به بانوان را نیز مستتر دارد که بانوان بایستی در این حوزه به این موضوع توجه ویژه داشته باشند. این درحالی است که در کشورمان با توجه به تکریم بانوان در این حوزه هم توجه لازم صورت گرفته است و هم اینکه این موارد در حال گسترش است. اما بانوان بایستی از این امتیازی که به آنان داده استفاده کنند تا باعث گسترش چنین فضایی که به نفع آنهاست، بشوند.

بدیهی است که مسئولیت اصلی اجرای کامل این قوانین با مسئولان شهری است اما ستاد امر به معروف هم می تواند در این موضوع مهم نقش خود را ایفا کند. دولت تدبیر و امید هم که بر حقوق شهروندی تبلیغات ویژه ای داشته، خوب است که در این موضوع تا حدی عیار این ادعا را مشخص کند.