۵ متهم کم آبی خوزستان را بیشتر بشناسید

یکی از مهم ترین دلایل خشکسالی در بیشتر نقاط کشور کاهش بارندگی در سال های اخیر از جمله امسال بوده است. در همین زمینه معاون امور آب و آبفای وزیر نیرو چند وقت پیش در برنامه گفت و گوی ویژه خبری با اشاره به این که وضع بارندگی کشور نسبت به سال‌های پیش خوب نیست، گفت: «نسبت به سال گذشته، حدود ۵۴ درصد و نسبت به متوسط ۵۲ سال گذشته حدود ۴۰ درصد، کاهش بارندگی داریم.» مدیرعامل آبفای خوزستان هم روز شنبه اعلام کرد که حجم ذخایر پشت سدها نیز 50 درصد کاهش داشته و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد احتمالا تا آبان بارشی نداریم و برای بارش‌های بعد از آبان هم اطلاعات مثبتی در دست نیست و به همین دلیل حجم پشت سدها کنترل شده و با برنامه خارج می‌شود. 

یکی دیگر از عوامل خشکسالی، ایجاد ساخت بی رویه  و جانمایی غلط سد اعلام شده است. کارشناسان آب نیز این موضوع را تایید می‌کنند و تاثیر سدسازی‌هایی در مکان های اشتباه روی رودخانه‌های استان را از عوامل بروز خشکسالی در این استان می‌دانند.  مثلا بخش نیسان با 25 روستا، حدود 10 هزار نفر جمعیت دارد و رودخانه‌های کرخه و نیسان  در منتها‌الیه مصب هورالعظیم از این بخش می‌گذرند. شمال خوزستان نیز در محاصره سدهای بزرگ است، بخش دهدز در شهرستان ایذه با 100 روستا در فاصله پنج کیلومتری در میان سدهای کارون 3 و کارون 4 قرار دارد؛ این بخش که همیشه با مشکل آب مواجه بوده، با آمدن خشکسالی اکنون در شرایط دشوارتری قرار دارد. پروفسور کردوانی هم  در گفت و گویی با آرمان ملی، ایجاد بی‌رویه سدها را یکی از عوامل نابودی آب‌های کشور اعلام کرده است.

شهروندان خوزستانی معتقدند اجرای طرح‌های انتقال آب سبب کم شدن آب کارون و نرسیدن آن به پایین دست و هورالعظیم می‌شود.  دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست خوزستان چندی پیش به ایسنا گفته بود که در خوزستان چند طرح انتقال آب در جریان است: «هم اکنون طرح کوهرنگ ۳ در حال اجراست. تونل یک و 2 بهشت آباد نیز سال‌هاست که در حال انتقال آب به رودخانه زاینده‌رود و اصفهان هستند. طرح خراسان به مقصد یزد و کرمان نیز در دستور کار دولت بوده است که امیدواریم اجرا نشود.» یوسفی نماینده اهواز هم در گفت و گو با خراسان گفت: «وقتی مجوزهای انتقال آب از سرشاخه‌های منابع آبی استان را صادر و 25 شرکت فولادی در فلات مرکزی و مناطق کویری کشور افتتاح می‌کنند، رسیدن به وضعیت امروز چندان عجیب نیست.»

کشت محصولات پرهزینه و آب‌بری مانند نیشکر و برنج یکی دیگر از مسائلی است که کارون را دچار خطر جدی کرده است. بررسی ها نشان می دهد به طور متوسط برای هر هکتار ۳۵ هزار متر مکعب، آب مصرف می‌شود.  استاندار خوزستان هم در تازه‌ترین اظهار نظرش به ایرنا گفته: «متاسفانه شلتوک کاران استان آب‌های تخصیص یافته به بخش شرب استان را مصرف می‌کنند و اجازه نمی‌دهند که آب به پایین دست برسد.»

همان طور که تا کنون خوانده اید مجموعه عواملی در خشکسالی خوزستان نقش داشته اند اما نباید از ضعف مدیریت در خوزستان هم غافل شد. در بسیاری از استان های کشورمان مانند، خراسان جنوبی، یزد، اصفهان، سمنان، کرمان و... میزان بارندگی به مراتب کمتر از خوزستان بوده اما با وجود این که این استان‌ها از منابع عظیم آب هم به دور بوده اند و دچار وضعیت خشکسالی بدتری هستند، مشکل آب شرب به این میزان ندارند.  این استان در مسائل دیگر مانند گاز هم دچار مشکل است که به نظر می رسدبه دلیل ضعف مدیریت داخلی درگیر چنین مشکل‌هایی شده است.

در کنار این ها باید به مقصران دیگری که در خشک شدن تالاب هور العظیم نقش داشته اند هم اشاره کرد. برخی کارشناسان معتقدند خشک شدن سریع این تالاب به دلیل تقسیم آن به چند حوضچه برای اکتشاف نفت بوده است. در این میان، وزارت نفت مدعی است که بررسی و مقایسه تصاویر ماهواره‌ای مربوط به تالاب هورالعظیم در سال‌های 1970، 1990 و 2000 میلادی نشان می‌دهد که بیشترین ضربه بر پیکر این تالاب ناشی از اجرای برنامه‌های سدسازی در دو کشور ترکیه و عراق بوده است.

در کوتاه مدت راهی به جز تخصیص حقابه به پایین دست وجود ندارد و در کنار رسیدگی به آب تک تک روستاهای پایین دست باید به کیفیت آب هم رسیدگی شود. به کشاورزان خسارت پرداخت و برای تامین آب دامداران هم برنامه ریزی شود. اما در بلند مدت باید مانند برخی استان ها، آب شیرین کن در این استان قرار داد و همچنین آمایش سرزمینی انجام و صنایع آب بر به استان های ساحلی منتقل شود تا نیازی نباشد آب کارون به استان های کویری که صنایع آب بر دارند، منتقل شود.

خوزستان جان ایران است و غیور مردانش مدافعانی هستند که هشت سال جلوی دشمن تا دندان مسلح سینه سپر کردند تا گزندی به ایران نرسد. خوزستان امروز فقط تشنه نیست بلکه به خاطر سوء مدیریت در این سال ها با مشکلات دیگری همچون بیکاری و... هم دست و پنجه نرم می کند و بهتر است مسئولان به جای وعده های دروغین و شعار درمانی همچون گذشته، به فکر درمان ریشه ای مشکلات مردمان دوست داشتنی این استان باشند.