سورپرایز تکراری عراقچی؛ «ادامه بررسی‌ها و تلاش‌ها»/ مذاکرات فرسایشی شده است؟

نگروه سیاسی جهان نيوز: کار نشست هسته‌ای در وین مطابق با آخرین اظهارات رئیس‌هیئت ایرانی همچنان در «بحث و بررسی و ادامه تلاش‌ها» می‌گذرد. شاید لازم باشد که هیئت ایرانی هرچه سریع‌تر به افکار عمومی اعلام کند که هم‌اینک «دقیقاً در چه نقطه‌ای» قرار دارد، در غیر این صورت زمینه‌های فرسایشی شدن آن پیش می‌آید.

به گزارش جوان، دکتر عباس عراقچی نیز در هر اظهارنظری یکی دوبار به مسئله «فرسایش» اشاره می‌کند که واضح است واکنشی به نگرانی‌های داخلی در عبور از سیاست «فرسایشی نشدن» است، اما این اظهارنظر‌ها چه بسا به نفع ایران و تیم ایرانی تمام نشود. آخرین اظهار نظر او دیشب و پس از پایان جلسه کمیسیون برجام در وین و قبل از بازگشت به پایتخت‌ها این بود که همه دارند تلاش می‌کنند و «آخرین وضعیت رایزنی‌های کارگروه‌های کارشناسی را در حوزه‌های لغو تحریم، هسته‌ای و ترتیبات اجرایی مورد بحث و بررسی قرار دادند» و با تاکید بر اینکه نباید فرسایشی شویم: «طرف‌ها توافق دارند که در دور آینده گفتگو‌ها باید کار با سرعت و جدیت بیشتری ادامه پیدا کند».

گویا این گزاره خود دولتی‌ها فراموش شده است که «بازگشت امریکا به برجام نیازی به مذاکره ندارد» که دکتر عراقچی حالا کند شدن روند مذاکره را به خاطر ورود به مرحله نگارش می‌داند! مگر قرار است توافق جدیدی انجام شود و برجام مرده است؟! با این حال حتی اگر به اقوال برخی منابع مطلع هم که حاکی است مذاکرات در بن‌بست برخی تحریم‌های اصلی گیر افتاده است، توجه نکنیم، همین که دکتر عراقچی هر بار چیزی برای سورپرایز مخاطبان خود جز تاکید بر «ادامه تلاش‌ها» ندارد، گواهی بر آن است که باید گزاره‌های برخی نمایندگان مجلس و نیز برخی منابع مطلع درباره رکود نسبی در این مذاکرات را با اهمیت تلقی کرد.

اگر امریکایی‌ها تلاش کنند مذاکرات را تا «زمان‌های قابل بهره‌برداری» معطل نگه دارند و در آن زمان‌های خاص، نظام را بین پذیرفتن سناریوی امریکا یا پذیرفتن نارضایتی‌ها از به سرانجام نرسیدن مذاکرات، رها کنند، تیم مذاکره‌کننده ایرانی را مثل گذشته دور زده‌اند.

کلی سخن گفتن تیم مذاکره‌کننده آن هم در حالی که اروپایی‌ها ساکتند و روس‌ها نیز خیلی امیدوار نیستند، مشکلی را حل نمی‌کند، آنچنانکه میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات وین بعد از پایان جلسه دیروز گفت: «انتظار نداریم در آینده نزدیک مذاکرات درباره احیای برجام به موفقیت برسد. مذاکرات انجام شده در وین با پیشرفت ثابتی همراه بوده است.»

شاید بازگشت به پایتخت‌ها در روز جاری بهترین فرصت برای شفاف‌سازی روند مذاکرات با رسانه‌ها باشد تا جلوی هرگونه دور خوردن تیم گرفته شود، کاملا شفاف و جزء به جزء نه «ادامه تلاش‌ها و بحث‌وبررسی‌ها»!

دور سوم از مذاکرات وین که سه شنبه قبل شروع شده بود، دیروز عصر مجدداً قطع شد و هیئت‌های مذاکره‌کننده به پایتخت برگشتند. بازگشت به پایتخت‌ها در مذاکرات، اغلب اوقات برای کسب تکلیف درباره مسائلی است که درباره آن‌ها اجازه توافق وجود ندارد. روز جمعه اغلب طرف‌های مذاکره در وین چشم‌انداز مذاکرات را مثبت ارزیابی کردند، ولی دیروز مشاور امنیت ملی امریکا گفت که هنوز معلوم نیست مذاکرات جاری در وین به توافق میان طرف‌ها در خصوص برجام منجر شود.

سیدعباس عراقچی، رئیس تیم مذاکره‌کننده ایرانی صبح دیروز در نشستی دوجانبه با میخاییل اولیانوف به تبادل نظر با نماینده روسیه پرداخت، نشستی که به گفته منابع حاضر در وین، اندکی هم طولانی شد. بعد از این نشست هم، بازماندگان در برجام (روسیه، چین، انگلیس، فرانسه و آلمان) بدون حضور ایران، با هیئت امریکایی به ریاست رابرت مالی گفت‌وگوی غیر رسمی انجام دادند. از محتوای نشست‌هایی که دیروز به طور جداگانه برگزار شده، گزارشی به بیرون درز نکرده، ولی بعد از این نشست‌های جداگانه، عصر دیروز هم یک نشست جمعی در چارچوب کمیسیون مشترک برجام با حضور هیئت‌های ایران و ۱+۴ (آلمان، فرانسه، روسیه، چین و انگلیس) برگزار و هیئت‌های شرکت کننده مجدداً به پایتخت‌های‌شان برگشتند. نشست عصر دیروز (شنبه) به منظور بررسی و جمع‌بندی نتیجه کارگروه‌های کارشناسی سه‌گانه هسته‌ای، تحریمی و ترتیبات اجرایی در سطح رؤسای هیئت‌ها برگزار شد و آنگونه که میخاییل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات گفته، اعضای ۱+۴ و ایران، نتایج بینابینی مذاکرات را جمع‌بندی کرده‌اند و بعد از جمع‌بندی، مجدداً به پایتخت‌ها برگشتند. از زمان شروع مذاکرات حضوری وین در چاچوب کمیسیون مشترک در وین از روز ۱۷ فروردین ماه ۱۴۰۰، این سومین بار است که هیئت‌های حاضر برای رایزنی با پایتخت‌ها وین را ترک می‌کنند. به طور معمول، بازگشت به پایتخت‌ها، یا در وضعیتی اتفاق می‌افتد که هیئت‌های شرکت‌کننده به پیشرفت قابل‌توجهی می‌رسند و برای ورود به مرحله بعدی نیاز به کسب اجازه از پایتخت‌ها دارند یا اینکه در روند مذاکرات به مسائلی برخورد می‌کنند که باز هم برای آن‌ها نیاز به هماهنگی با پایتخت‌ها وجود دارد.

روز‌های پنج شنبه و جمعه اکثر طرف‌های مذاکره‌کننده، از پیشرفت مذاکرات در وین خبر دادند. «ند‌پرایس»، سخنگوی وزارت خارجه امریکا شامگاه پنج شنبه گفت که در گفتگو‌های در حال انجام در وین درباره برجام پیشرفت حاصل شده و محمدجواد ظریف، وزیر خارجه هم در حالی که هنوز عمان را ترک نکرده بود از «نشانه‌های مثبت در هر دو مسیر (وین و منطقه)» خبر داد. با این حال، «جیک سالیون»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید جمعه شب گفت که معلوم نیست مذاکرات جاری در وین برای احیای برجام به توافق منجر شود. سالیوان که در نشست آسپن صحبت می‌کرد، گفت: «آن‌ها در مذاکرات هسته‌ای در وین در نوعی وضعیت نامشخص قرار دارند. هنوز معلوم نیست که آیا این مذاکرات طی هفته‌های آینده به توافق ختم شود.» سالیوان البته این را هم گفت که تهران در مذاکرات جدی است، ولی تأکید کرد مذاکرات غیرمستقیم، کارایی کمتری دارند: «نمی‌توانم در مقطع فعلی درباره ماهیت مذاکرات صحبت کنم، چون گفتگو‌ها در وضعیت مبهمی قرار دارند.»

برآورد هیئت امنیتی اسرائیلی که از دو روز قبل موازی با برگزاری مذاکرات وین، برای اثر‌گذاری بر مذاکرات به واشنگتن سفر کرده این است که «دولت جو بایدن بازگشت فوری به توافق اصلاح شده را قطعی کرده» است. «عاموس هرئل» تحلیلگر امور نظامی روزنامه هاآرتص با اشاره به سفر آویو کوخاوی، رئیس ستاد ارتش رژیم اشغالگر، یوسی کوهن، رئیس موساد و تمیر هایمن، رئیس دایره اطلاعات نظامی اسرائیل به واشنگتن نوشته که به نظر می‌رسد این هیئت «تأثیر عملی بسیار کمی داشته است». به نوشته هاآرتص، ارزیابی‌های سازمان امنیتی این است که «دولت جوبایدن بازگشت فوری به توافق اصلاح شده را قطعی کرده» و به خاطر همین، «اسرائیل برای تهیه لیستی از دیگر درخواست‌های امنیتی از امریکایی‌ها پس از امضای توافقنامه آماده می‌شود». هرئل به نقل از منابع سیاسی گفته که هیئت اسرائیلی در واشنگتن در این گفتگو‌ها به بهبود توان مازاد نیروی هوایی و در رأس آن، توان هجومی در منطقه سوم، یعنی دور از مرز‌های فلسطین اشغالی پرداخته است. هرئل ادامه داد: «بر اساس گفته‌های این منابع، در صورت شکست این توافق و مشخص شدن اینکه ایران آن را نقض کرده و به سمت تولید سلاح هسته‌ای پیش رفته است، این امر به مثابه بیمه تأمین امنیت اسرائیل است.»