شورای امنیت و اعضای آن باید در قبال عملکرد خود، به جامعه جهانی پاسخگو شوند

به گزارش جهان نيوز، مجید تخت‌روانچی که عصر دوشنبه در نشست مربوط به اصلاحات شورای امنیت که در هفتاد و چهارمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد برگزار  شد، این مطلب را بیان کرد و افزود: مسئولیت اولیه حفظ صلح و امنیت بین‌المللی به‌عهده این شورا نهاده شده است اما با نگاهی گذرا به کارایی فعلی و گذشته شورا درباره این مسئولیت، با هر سنجشی انتظاراتمان از این شورا برآورده نمی‌شود. این اقدامات با تأکیدات منشور ملل متحد سازگار نبوده و دموکراتیک، شفاف، پاسخگو و بر اساس قوانین نبوده است.

نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد اضافه کرد: در موضوعات زیادی، این شورا بدون اقدام یا بی‌اثر و در موضوعات خاص بسیار باقدرت بوده و همچنین از سوی برخی اعضای دائمی آن به‌طور جدی استثمار شده است.

تخت‌روانچی با تصریح به اینکه در نتیجه این عملکرد، شورای امنیت با بحران مشروعیت و اعتبار مواجه شده است، اظهار کرد: تنها استاندارد طلایی برای ارزیابی عملکرد و کارایی این شورا، اصول عدالت و قانون بین‌المللی است که منشور به آن صراحت دارد.

وی تأکید کرد: استفاده از این معیارها، به‌عنوان مثال در ارزیابی عملکرد شورا در مورد اوضاع منطقه ما، به‌وضوح نشان می‌دهد که تقریباً در همه موارد، از قدیمی‌ترین بحران منطقه ما یعنی اشغال غیرقانونی و نامشروع فلسطین و بخش‌هایی از سوریه و لبنان، تجاوز صدام علیه ایران و تجاوز آمریکا علیه عراق تا ادامه محاصره غیرانسانی نوار غزه و ایجاد بدترین بحران بشری جهان در یمن، "عدالت" و "قانون" اصلی‌ترین عناصر مفقوده هستند.

نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد تصریح کرد: بنابراین، برای اطمینان از عدالت و حاکمیت قانون و حفظ و ترویج چندجانبه‌گرایی، اصلاحات شورا نه‌فقط یک گزینه‌ است و نه یک گزینه اختیاری؛ بلکه تنها راه‌حل است.

تخت‌روانچی یادآور شد: با وجود این، هیچ یک از پنج موضوع اصلی یعنی مقولات عضویت، حق وتو، نمایندگی منطقه‌ای، اندازه بزرگی و روش‌های کار شورا که به هم پیوسته‌اند و باید در یک بسته مورد بحث قرار گیرند، باید کم‌اهمیت‌تر از سایر موارد در نظر گرفته شوند.

وی ادامه داد: در حالی که کشورهای توسعه‌یافته باید بیشتر منصفانه در شورا حضور یابند، اصلاحات آن صرفاً با بزرگتر شدن کاهش نمی‌یابد. برای ما، بزرگ شدن شورا به خودی خود به‌معنای هدف نیست بلکه ابزاری برای رسیدن به هدف است.

نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد با بیان اینکه "بزرگتر شدن شورا تنها زمانی مفید خواهد بود که بتواند هدف نهایی ما را در اصلاح شورا محقق سازد"، گفت: یعنی تکامل آن به‌صورت یک نهاد واقعاً دموکراتیک، شفاف، کارآمد، مؤثر و از همه مهم‌تر مبتنی بر قانون و پاسخگو انجام شود.

تخت‌روانچی افزود: اگر کارایی یک شورای گسترش‌یافته معادل کارایی فعلی با تعداد اعضای فعلی باشد، چرا باید درگیر چنین اقدامی شویم؟ ما نمی‌خواهیم گسترش شورا را رد کنیم اما این موضوع فقط باید یکی از اهداف متعدد و نه تنها هدف ما باشد.

وی تأکید کرد: در هر صورت، ترکیب یک شورای گسترش‌یافته باید از نظر جغرافیایی و جغرافیای سیاسی متعادل باشد. اکنون، از نظر ژئوپولیتیکی، شورا بیشتر در سیطره کشورهای غربی است که سه عضو آنها حق وتو دارند و از لحاظ جغرافیایی، در حالی که کشورهای اروپای غربی بیش از حد نماینده دارند، مناطق اصلی تعداد کمی نماینده دارند و از نظر قدرت وتو یا حقوق و امتیازات عضویت دائمی، حق کمتری دارند.

نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد خاطرنشان کرد: به همین ترتیب، تا به امروز، یک‌سوم اعضای سازمان ملل هرگز فرصتی برای عضو شدن در شورای امنیت را نیافته‌اند، در حالی که 20 کشور وجود داشته‌اند که هر یک بین 10 تا 22 سال در این شورا خدمت کرده‌اند.

تخت‌روانچی بر لزوم اصلاح این عدم تناسب و بی‌عدالتی تأکید کرد و گفت: باید فرصت کشورهایی که بیشتر در این شورا بوده‌اند، کمتر شود و برای آن دسته از کشورهایی که هرگز در این شورا نبوده یا کمتر بوده‌اند، مزایایی در نظر گرفته شود. این امر در تأمین فرصت‌های برابر برای همه کشورها و همچنین جلوگیری از تسلط یک گروه خاص منطقه‌ای یا ژئوپولیتیک بر شورا ضروری است.

وی ادامه داد: در نتیجه اصلاحات شورا، باید اطمینان حاصل شود که اعضای آن نه براساس منافع ملی خودشان بلکه براساس منافع مشترک کل اعضای سازمان ملل تصمیم می‌گیرند، به همین ترتیب، ما نباید از موضوعات مهمی همچون روش‌های کار شورا غافل شویم زیرا فقط با افزایش تعداد اعضا، نمی‌توان به آنها رسیدگی کرد.

سفیر ایران در سازمان ملل متحد اضافه کرد: در این زمینه، شفافیت و همچنین پیروی دقیق از منشور و پاسخگویی کارایی شورا و اعضای آن، بسیار مهم است. در موارد خاص، متأسفانه شورا تصمیماتی با انگیزه سیاسی گرفته که پیامدهای منفی جدی در درازمدت بر یک ملت و توسعه اقتصادی و اجتماعی آن داشته است، بر این اساس، اصلاح روش‌های کاری آن مانع از تصمیم‌گیری در این زمینه می‌شود.

تخت‌روانچی اظهار کرد: همچنین باید از توجه شورا به شرایطی که تهدیدی برای صلح و امنیت بین‌المللی نیست یا مسائل مربوط به امور داخلی کشورها جلوگیری کرد، دخالتی که در منشور ملل متحد به‌صراحت ممنوع شده است.

وی با تأکید به اینکه شورا همچنین باید از افزایش افراطی و شتاب‌زده استفاده از فصل هفتم منشور جلوگیری کند؛ تصریح کرد: این شورا در شرایطی مجازات تحریم را در جایی اعمال کرده است که حتی ضرورت نداشت، در نتیجه، حقوق حاکمیت یک ملت به‌طور جدی نقض شده است. فصل هفتم باید به‌عنوان آخرین راه‌حل و آن هم در صورت ضرورت، استفاده شود.

سفیر ایران در سازمان ملل متحد بر لزوم پاسخگویی شورای امنیت به همه اعضای سازمان ملل متحد و ارائه گزارش سالانه به مجمع عمومی تأکید کرد و گفت: در این زمینه و به‌منظور ارتقای مشروعیت تصمیمات شورا، تکامل آن به‌عنوان یک ارگان مبتنی بر قانون و پاسخگو، باید در صدر تلاش‌های ما باشد.

تخت‌روانچی همچنین خواستار پرهیز ورود شورای امنیت به وظایف سایر نهادهای زیرمجموعه سازمان ملل متحد شد و اضافه کرد: با تکرار موضع دیرینه ما درباره حق وتو، تأکید می‌کنیم این مسئله به‌عنوان یکی از مسایل مهم باید در بررسی‌ها مد نظر قرار گیرد.

وی با بیان اینکه "اصلاح شورای امنیت باید با توجه به درس‌های آموخته‌شده و واقعیت‌های زمان ما انجام شود"، ادامه داد: اگر ما نتوانیم اطمینان حاصل کنیم که اعضای شورا در قبال عمل یا عدم اقدام در انجام وظایف خود پاسخگو هستند، در آینده به‌طور یقین با همان مشکلاتی مواجه خواهیم شد.

نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد بر پیگیری اصلاحات شورای امنیت بدون تأخیر یا شتاب‌زده، تأکید کرد و گفت: در حالی که توجه به همه نگرانی‌ها و دیدگاه‌های کشورها ضروری است، فشار برای شروع مذاکرات به‌روی یک متن، امری زودرس محسوب می‌شود.

تخت‌روانچی تصریح کرد: در این مرحله همه تصمیم‌ها باید به‌صورت اجماع تصویب شود. اگر می‌خواهیم جهان ما با قانون و نه قدرت اداره شود، پاسخگو کردن شورا و اعضای آن بسیار اهمیت دارد و البته این تنها با یک فرآیند دولت‌محور در مورد اصلاحات جامع و معنادار شورای امنیت امکان‌پذیر است.