ظلم به دهک‌های پایین جامعه در تخصیص یارانه انرژی/ آیا قیمت حامل‌های انرژی باید به یکباره آزاد شود؟
مالک شریعتی
دوشنبه ۷ مرداد ۱۳۹۸ ساعت ۱۵:۳۰
کد مطلب: 696172
اگر خانوارهای جامعه ۸۰ میلیون نفری کشور را در ده گروه یا همان دهک‌های معروف مصرفی تقسیم کنیم ـ به‌طوری‌که افراد دهک اول فقیرترین و دهک دهم ثروتمندترین باشند ـ بر اساس تحلیل آمار مراکز رسمی کشور، میزان بهره‌مندی دهک‌های جامعه از این یارانه انرژی ۳۰ میلیارد دلاری در سال، به این صورت است که دهک اول با ۲,۵% کمترین و دهک دهم با ۲۶.۵% بیشترین بهره را از یارانه انرژی می‌برد؛ یعنی عملاً ثروتمندترین افراد جامعه (با ۸ میلیارد دلار)، نزدیک به ۱۱ برابر بیشتر از فقیرترین قشر مردم (با ۷۵۰ میلیون دلار) از توزیع یارانه انرژی بهره می‌برند؛ درحالی‌که بر اساس مفهوم «یارانه» دقیقاً باید برعکس این عمل شود و یارانه بیشتر به افراد نیازمندتر تخصیص یابد.
حال ببینیم سهم انرژی در سبد هزینه دهک‌های مختلف خانوارهای ایرانی، چگونه است؟ یک خانواده ثروتمند به دلیل هزینه‌های لوکس در تجهیزات مسکن، خودرو، خوراک، پوشاک و ... سهم کمتری از هزینه‌های سالانه خود را صرف یارانه انرژی می‌کند و این سهم در خانواده‌های کم‌درآمد برعکس است. به‌طوری‌که سهم انرژی در سبد هزینه‌های دهک نخست و کم برخوردار جامعه با حدود ۹% تقریباً ۲,۵ برابر بیشتر از سهم ۳.۵ درصدی سهم انرژی در سبد هزینه‌های یک خانوار در دهک دهم مرفه ارزیابی می‌شود. به‌عنوان‌مثال از کل هزینه‌های ۱۰ میلیون تومانی یک فرد ثروتمند جامعه در سال، فقط ۳۵۰ هزار تومان آن (۳.۵%) سهم انرژی است ولی از کل هزینه‌های یک‌میلیون تومانی یک فرد فقیر کشور در سال، رقم قابل‌توجه ۹۰ هزار تومان آن (۹%) سهم انرژی است.
یک خانواده فقیر ۱۱ برابر کمتر از یک خانواده ثروتمند از یارانه انرژی توزیعی دولت استفاده می‌کند
درنتیجه آنچه بیان شد، یک خانواده فقیر ۱۱ برابر کمتر از یک خانواده ثروتمند از یارانه انرژی توزیعی دولت استفاده می‌کند، درحالی‌که نیاز او به این بخش از یارانه توزیع‌شده، ۲,۵ برابر آن خانواده مرفه و برخوردار است. نتایج این مقایسه‌ها به ما نشان می‌دهد که حتی اگر از روز نخست هیچ یارانه‌ای در بخش انرژی کشور توزیع نمی‌شد و قیمت‌ها به‌صورت آزاد و تمام‌شده محاسبه میشد، اوضاع فاصله طبقاتی میان دهک‌های جامعه را هرگز مانند امروز تجربه نمی‌کردیم.
آیا اکنون باید قیمت حامل‌های انرژی را به‌یک‌باره آزاد کنیم؟
هرگز! این اقدام به‌مثابه شکستن ناگهانی سدی است که فهمیدیم در محل اشتباه ساخته‌شده است و شکستن آن میلیاردها مترمکعب آب را سیل‌آسا بر سر ساکنان مناطق پایین‌دست خود فروخواهد ریخت و چه‌بسا دیگر اثری از آن‌ها باقی نماند.
راه‌حل چیست؟
لازم است به‌تدریج هرم نادرست شکل‌گرفته در بخش یارانه انرژی کشور درست شود و به حالت منطقی خود بازگردد، به‌طوری‌که مجموعه‌ای از سیاست‌های اصلاح قیمتی، اصلاح مالیاتی و طرح‌های حمایتی از دهک‌های پایین جامعه هم‌زمان اما کاملاً با برنامه و تدریجی اجرا شود تا پس از چند سال، فشار از روی این فنر بسیار فشرده به‌تدریج برداشته شود و مانع از انفجارهای اجتماعی شود و اقتصاد کشور هم از مزایای انباشت آن آب پشت سد بهره‌مند شود و درعین‌حال هم طبقات فرودست جامعه نیز دچار آسیب نشوند. بدین منظور برای هریک از بخش‌های برخوردار از یارانه انرژی کشور، نظیر برق، گاز، بنزین، گازوئیل و حتی آب مصرفی، باید نسخه مربوط به آن بخش را جداگانه اما در یک بسته یکپارچه طراحی و اجرا نمود.
یک خانواده فقیر ۱۱ برابر کمتر از یک خانواده ثروتمند از یارانه انرژی توزیعی دولت استفاده می‌کند
درنتیجه آنچه بیان شد، یک خانواده فقیر ۱۱ برابر کمتر از یک خانواده ثروتمند از یارانه انرژی توزیعی دولت استفاده می‌کند، درحالی‌که نیاز او به این بخش از یارانه توزیع‌شده، ۲,۵ برابر آن خانواده مرفه و برخوردار است. نتایج این مقایسه‌ها به ما نشان می‌دهد که حتی اگر از روز نخست هیچ یارانه‌ای در بخش انرژی کشور توزیع نمی‌شد و قیمت‌ها به‌صورت آزاد و تمام‌شده محاسبه میشد، اوضاع فاصله طبقاتی میان دهک‌های جامعه را هرگز مانند امروز تجربه نمی‌کردیم.
آیا اکنون باید قیمت حامل‌های انرژی را به‌یک‌باره آزاد کنیم؟
هرگز! این اقدام به‌مثابه شکستن ناگهانی سدی است که فهمیدیم در محل اشتباه ساخته‌شده است و شکستن آن میلیاردها مترمکعب آب را سیل‌آسا بر سر ساکنان مناطق پایین‌دست خود فروخواهد ریخت و چه‌بسا دیگر اثری از آن‌ها باقی نماند.
راه‌حل چیست؟
لازم است به‌تدریج هرم نادرست شکل‌گرفته در بخش یارانه انرژی کشور درست شود و به حالت منطقی خود بازگردد، به‌طوری‌که مجموعه‌ای از سیاست‌های اصلاح قیمتی، اصلاح مالیاتی و طرح‌های حمایتی از دهک‌های پایین جامعه هم‌زمان اما کاملاً با برنامه و تدریجی اجرا شود تا پس از چند سال، فشار از روی این فنر بسیار فشرده به‌تدریج برداشته شود و مانع از انفجارهای اجتماعی شود و اقتصاد کشور هم از مزایای انباشت آن آب پشت سد بهره‌مند شود و درعین‌حال هم طبقات فرودست جامعه نیز دچار آسیب نشوند. بدین منظور برای هریک از بخش‌های برخوردار از یارانه انرژی کشور، نظیر برق، گاز، بنزین، گازوئیل و حتی آب مصرفی، باید نسخه مربوط به آن بخش را جداگانه اما در یک بسته یکپارچه طراحی و اجرا نمود.
ب
۶۳
جناب دهک های پایین هم خدایی دارند. همیشه همین بوده وخواهد بود تا..............؟
پس از تحلیل اولیه خوب وضعیت یارانه انرژی در کشور (که البته تحلیل جدیدی نیست)بدترین پاسخ برای مشکل مطرح شده بیان گردید: هرگز!!!
تشبیه یارانه ها به آب پشت سد و نابود کردن ساکنان پایین سد نیز بدترین تشبیه برای یارانه ها بود.
یارانه ها را می توان به ابرهای باران زایی تشبیه کرد که می شود مسیرشان را تغییر داده و بارش آن ها را نصیب سرزمین هایی نمود که سال ها نیازمند چنان بارانی بودند .
تشبیه یارانه ها به آب پشت سد و نابود کردن ساکنان پایین سد نیز بدترین تشبیه برای یارانه ها بود.
یارانه ها را می توان به ابرهای باران زایی تشبیه کرد که می شود مسیرشان را تغییر داده و بارش آن ها را نصیب سرزمین هایی نمود که سال ها نیازمند چنان بارانی بودند .
