یک مقایسه ساده با اردیبهشت سال گذشته؛
خوراکی‌ها بدون تحریم هم نجومی شدند/ سوء‌مدیریت چگونه قیمت مواد غذایی را پرواز داد؟ / آیا قاچاق عامل افزایش قیمت این محصولات است؟ +جدول
يکشنبه ۱۲ خرداد ۱۳۹۸ ساعت ۱۱:۴۵
کد مطلب: 688842
بر این اساس، پیاز با ٣٠٦ درصد افزایش قیمت، رب گوجه‌فرنگی با 246.6 درصد افزایش، سیب‌زمینی با 241.3 درصد افزایش، گوجه‌فرنگی با 186.8 درصد افزایش و سیب درختی زرد با 142.7 درصد افزایش قیمت، بیشترین تغییرات قیمتی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشته‌اند.
مضاف بر این، در اردیبهشت‌ماه سال جاری قند با 25.6 درصد، شکر با ۲۵ درصد و برنج ایرانی درجه یک با 5.18 درصد افزایش قیمت نسبت به فروردین‌ماه امسال مواجه بوده‌اند. در میان این اقلام، قیمت پیاز با 33.4 درصد، خیار با 18.1 درصد و مرغ ماشینی با 17.8 درصد نسبت به ماه قبل (فروردین‌ماه) روند کاهشی داشته‌اند.
آنچه کارشناسان اقتصادی از آن به‌عنوان دلایل افزایش قیمت کالاهای اساسی در بازار مطرح می‌کنند، کاهش عرضه و افزایش تقاضاست که موجب برهم‌خوردن نظم بازار و افزایش قیمت کالاها می‌شود. به‌عبارت دیگر، در شرایطی که تولید داخل با تقاضای موجود در بازار همخوانی نداشته باشد یا تولید داخل به‌صورت قاچاق از کشور خارج شود، عرضه کاهش و قیمت‌‌ها افزایش می‌یابد.
افزایش بی‌حد و اندازه قیمت برخی کالاهای اساسی که از سال گذشته تاکنون موجب کوچک‌تر شدن سفره خانوارها و خالی‌شدن سبد غذایی خانواده‌ها شده، اگرچه به گفته مسئولان تنظیم بازار و برخی فعالان اقتصادی، تابعی از تحریم‌ها و متاثر از افزایش نرخ ارز و نوسانات این بازار است، اما نگاهی به آمار تولید، صادرات و واردات این اقلام در کشور نشان می‌دهد تولیدات داخلی، تامین‌کننده نیاز داخلی و حتی مازاد بر نیاز داخل است.
پیاز؛ صدرنشین افزایش قیمت
براساس آمار به دست آمده از میزان تولید پیاز طی یکی دو سال اخیر، سالانه به‌طور میانگین دومیلیون و 300 هزار تن پیاز در کشور تولید می‌شود. این در حالی است که میزان مصرف پیاز در کشور به‌طور میانگین حدود دومیلیون و500 هزار تن برآورد شده است.
به‌عبارت دیگر، برای تامین پیاز مورد نیاز مصرف خانوارها 200 هزار تن کسری تولید در کشور وجود دارد. در این میان و تا پیش از اعلام ممنوعیت صادرات پیاز، سالانه بیش از 300 هزار تن پیاز تولید شده در کشور، به کشورهای خارجی صادر می‌شد که این میزان با احتساب کسری 200 هزار تنی پیاز برای مصرف داخل، رقمی معادل 500 هزار تن کسری پیاز در کشور به وجود می‌آورد.
در اواخر سال گذشته و به‌دنبال افزایش بیش از حد قاچاق پیاز از کشور که براساس اعلام منابع غیررسمی، بیش از 500 هزار تن پیاز از کشور به‌صورت قاچاق خارج شده است، بازار داخل را با کمبود شدید این محصول مواجه کرد و در نتیجه قیمت پیاز به‌یک‌باره بیش از 300 درصد افزایش یافت.
اگرچه ستاد تنظیم بازار برای کاهش قیمت پیاز، ممنوعیت صادرات این محصول را در فروردین‌ماه سال جاری اعلام کرد، اما قاچاق پیاز همچنان بازار کشور را با کسری این محصول مواجه کرده است. با وجود این و در ابتدای خردادماه جاری، وزارت صمت ممنوعیت صادرات پیاز را لغو کرد و صادرات این محصول دوباره از سر گرفته شد.
قاچاق یا صادرات گوجه‌فرنگی؟
در نیمه دوم سال گذشته، قیمت رب گوجه‌فرنگی ناگهان پنج‌برابر افزایش یافت. این افزایش قیمت در حالی رخ داد که مرزنشینان کشور از حجم بسیار زیاد قاچاق گوجه‌فرنگی از طریق مرزهای کشور و حمل غیرقانونی آن توسط کامیون به کشورهای هم‌مرز اطلاع دادند.
قاچاق بی‌رویه گوجه‌فرنگی در کنار صادرات این محصول، بازار کشور را با کمبود این ماده غذایی مواجه کرد و در نتیجه قیمت گوجه‌فرنگی و رب گوجه‌فرنگی به‌شدت افزایش یافت. براساس آمار به دست آمده، به‌طور میانگین سالانه پنج‌میلیون و 351 هزار تن گوجه‌فرنگی در کشور تولید می‌شود؛ از این میزان حدود 800 هزار تن برای تولید رب گوجه‌فرنگی توسط تولیدکنندگان خریداری، حدود چهارمیلیون تن نیز در بازار داخلی کشور عرضه و 550 هزار تن گوجه‌فرنگی از طریق صادرات از کشور خارج می‌شود. مضاف بر این و براساس آمارهای غیررسمی، بیش از 800 هزار تن گوجه‌فرنگی نیز از طریق قاچاق از مرزهای کشور به کشورهای همجوار برده می‌شود.
اما نکته قابل‌توجه اینکه سالانه حدود 130 هزار تن رب گوجه‌فرنگی تولیدشده در کشور از مبادی رسمی به کشورهای دیگر صادر و بیش از 300 هزار تن نیز به‌صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود. برآورد میزان تولید و مصرف گوجه‌فرنگی و رب گوجه‌فرنگی و بررسی میزان صادرات و قاچاق این محصولات به‌خوبی گویای این نکته است که گرانی این اقلام، اولا به‌واسطه صادرات بی‌حساب و کتاب این محصولات و ثانیا قاچاق این کالاهاست.
البته وزارت صنعت برای کنترل بازار گوجه‌فرنگی دستور ممنوعیت صادرات این محصول را داد اما برخلاف انتظار، قیمت این محصول کاهش چشمگیری در بازار نداشت. بدیهی است به‌واسطه عدم کاهش قیمت گوجه‌فرنگی، تولید رب‌گوجه فرنگی نیز هزینه‌های سنگینی را بر تولیدکننده تحمیل می‌کند و در نتیجه قیمت این کالا افزایش خواهد داشت.
افزایش 241 درصدی قیمت سیب‌زمینی؟!
تولید سالانه سیب‌زمینی در کشور براساس آمار وزارت جهاد کشاورزی، بیش از پنج‌میلیون تن و میزان مصرف این محصول در کشور حدود چهارمیلیون و 500 هزار تن برآورد شده است. سازمان توسعه تجارت، صادرات این محصول را 500 هزار تن در سال عنوان کرده است.
جمع‌بندی این اعداد نشان می‌دهد تولید سیب‌زمینی در کشور علاوه‌بر تامین نیاز داخل، قابلیت صادرات و ارزآوری را برای کشور دارد. بنابراین قیمت سیب‌زمینی که براساس آمار مرکز آمار در اردیبهشت‌ماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته 241 درصد افزایش قیمت داشته، این شبهه را ایجاد می‌کند که افزایش قاچاق این محصول، بازار داخل را با کسری سیب‌زمینی و در نتیجه افزایش قیمت مواجه کرده است.
در ابتدای سال جاری، صادرات سیب‌زمینی به‌همراه پیاز به خارج از کشور ممنوع شد تا قیمت این محصول در بازار روند کاهشی خود را آغاز کند. با وجود این و به‌رغم کاهش نامحسوس قیمت سیب‌زمینی، وزیر صمت با لغو ممنوعیت صادرات این محصول بار دیگر مجوز صادرات سیب‌زمینی را صادر کرد.
مازاد تولید سیب درختی چه می‌شود؟
در فهرست منتشرشده از سوی مرکز آمار، سیب درختی نیز در میان دیگر محصولات غذایی در اردیبهشت‌ماه سال جاری با رشد قیمت 142 درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته مواجه شده است. سیب درختی ازجمله محصولاتی است که به گفته کارشناسان تغذیه، سرانه مصرف آن در کشور بسیار پایین بوده و نیاز است با اتخاذ سیاست‌هایی از سوی مسئولان بهداشتی کشور، سهم این میوه در سبد غذایی خانوارها افزایش یابد.
آمارها نشان می‌دهد سالانه به‌طور میانگین حدود سه‌میلیون و 400 هزار تن سیب درختی از مجموع باغات کشور تولید می‌شود که از این میزان حدود دومیلیون تن در کشور مصرف می‌شود. ارزیابی آمار نشان می‌دهد سالانه 450 هزار تن سیب نیز از کشور صادر می‌شود. جمع‌بندی این آمار این سوال را در ذهن مطرح می‌کند که با وجود مازاد تولید سیب درختی در کشور، دلیل افزایش قیمت این محصول چیست؟ آیا قاچاق می‌‌تواند یکی از دلایل افزایش قیمت این محصول باشد؟
مضاف بر این، در اردیبهشت‌ماه سال جاری قند با 25.6 درصد، شکر با ۲۵ درصد و برنج ایرانی درجه یک با 5.18 درصد افزایش قیمت نسبت به فروردین‌ماه امسال مواجه بوده‌اند. در میان این اقلام، قیمت پیاز با 33.4 درصد، خیار با 18.1 درصد و مرغ ماشینی با 17.8 درصد نسبت به ماه قبل (فروردین‌ماه) روند کاهشی داشته‌اند.
آنچه کارشناسان اقتصادی از آن به‌عنوان دلایل افزایش قیمت کالاهای اساسی در بازار مطرح می‌کنند، کاهش عرضه و افزایش تقاضاست که موجب برهم‌خوردن نظم بازار و افزایش قیمت کالاها می‌شود. به‌عبارت دیگر، در شرایطی که تولید داخل با تقاضای موجود در بازار همخوانی نداشته باشد یا تولید داخل به‌صورت قاچاق از کشور خارج شود، عرضه کاهش و قیمت‌‌ها افزایش می‌یابد.
افزایش بی‌حد و اندازه قیمت برخی کالاهای اساسی که از سال گذشته تاکنون موجب کوچک‌تر شدن سفره خانوارها و خالی‌شدن سبد غذایی خانواده‌ها شده، اگرچه به گفته مسئولان تنظیم بازار و برخی فعالان اقتصادی، تابعی از تحریم‌ها و متاثر از افزایش نرخ ارز و نوسانات این بازار است، اما نگاهی به آمار تولید، صادرات و واردات این اقلام در کشور نشان می‌دهد تولیدات داخلی، تامین‌کننده نیاز داخلی و حتی مازاد بر نیاز داخل است.
پیاز؛ صدرنشین افزایش قیمت
براساس آمار به دست آمده از میزان تولید پیاز طی یکی دو سال اخیر، سالانه به‌طور میانگین دومیلیون و 300 هزار تن پیاز در کشور تولید می‌شود. این در حالی است که میزان مصرف پیاز در کشور به‌طور میانگین حدود دومیلیون و500 هزار تن برآورد شده است.
به‌عبارت دیگر، برای تامین پیاز مورد نیاز مصرف خانوارها 200 هزار تن کسری تولید در کشور وجود دارد. در این میان و تا پیش از اعلام ممنوعیت صادرات پیاز، سالانه بیش از 300 هزار تن پیاز تولید شده در کشور، به کشورهای خارجی صادر می‌شد که این میزان با احتساب کسری 200 هزار تنی پیاز برای مصرف داخل، رقمی معادل 500 هزار تن کسری پیاز در کشور به وجود می‌آورد.
در اواخر سال گذشته و به‌دنبال افزایش بیش از حد قاچاق پیاز از کشور که براساس اعلام منابع غیررسمی، بیش از 500 هزار تن پیاز از کشور به‌صورت قاچاق خارج شده است، بازار داخل را با کمبود شدید این محصول مواجه کرد و در نتیجه قیمت پیاز به‌یک‌باره بیش از 300 درصد افزایش یافت.
اگرچه ستاد تنظیم بازار برای کاهش قیمت پیاز، ممنوعیت صادرات این محصول را در فروردین‌ماه سال جاری اعلام کرد، اما قاچاق پیاز همچنان بازار کشور را با کسری این محصول مواجه کرده است. با وجود این و در ابتدای خردادماه جاری، وزارت صمت ممنوعیت صادرات پیاز را لغو کرد و صادرات این محصول دوباره از سر گرفته شد.
قاچاق یا صادرات گوجه‌فرنگی؟
در نیمه دوم سال گذشته، قیمت رب گوجه‌فرنگی ناگهان پنج‌برابر افزایش یافت. این افزایش قیمت در حالی رخ داد که مرزنشینان کشور از حجم بسیار زیاد قاچاق گوجه‌فرنگی از طریق مرزهای کشور و حمل غیرقانونی آن توسط کامیون به کشورهای هم‌مرز اطلاع دادند.
قاچاق بی‌رویه گوجه‌فرنگی در کنار صادرات این محصول، بازار کشور را با کمبود این ماده غذایی مواجه کرد و در نتیجه قیمت گوجه‌فرنگی و رب گوجه‌فرنگی به‌شدت افزایش یافت. براساس آمار به دست آمده، به‌طور میانگین سالانه پنج‌میلیون و 351 هزار تن گوجه‌فرنگی در کشور تولید می‌شود؛ از این میزان حدود 800 هزار تن برای تولید رب گوجه‌فرنگی توسط تولیدکنندگان خریداری، حدود چهارمیلیون تن نیز در بازار داخلی کشور عرضه و 550 هزار تن گوجه‌فرنگی از طریق صادرات از کشور خارج می‌شود. مضاف بر این و براساس آمارهای غیررسمی، بیش از 800 هزار تن گوجه‌فرنگی نیز از طریق قاچاق از مرزهای کشور به کشورهای همجوار برده می‌شود.
اما نکته قابل‌توجه اینکه سالانه حدود 130 هزار تن رب گوجه‌فرنگی تولیدشده در کشور از مبادی رسمی به کشورهای دیگر صادر و بیش از 300 هزار تن نیز به‌صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود. برآورد میزان تولید و مصرف گوجه‌فرنگی و رب گوجه‌فرنگی و بررسی میزان صادرات و قاچاق این محصولات به‌خوبی گویای این نکته است که گرانی این اقلام، اولا به‌واسطه صادرات بی‌حساب و کتاب این محصولات و ثانیا قاچاق این کالاهاست.
البته وزارت صنعت برای کنترل بازار گوجه‌فرنگی دستور ممنوعیت صادرات این محصول را داد اما برخلاف انتظار، قیمت این محصول کاهش چشمگیری در بازار نداشت. بدیهی است به‌واسطه عدم کاهش قیمت گوجه‌فرنگی، تولید رب‌گوجه فرنگی نیز هزینه‌های سنگینی را بر تولیدکننده تحمیل می‌کند و در نتیجه قیمت این کالا افزایش خواهد داشت.
افزایش 241 درصدی قیمت سیب‌زمینی؟!
تولید سالانه سیب‌زمینی در کشور براساس آمار وزارت جهاد کشاورزی، بیش از پنج‌میلیون تن و میزان مصرف این محصول در کشور حدود چهارمیلیون و 500 هزار تن برآورد شده است. سازمان توسعه تجارت، صادرات این محصول را 500 هزار تن در سال عنوان کرده است.
جمع‌بندی این اعداد نشان می‌دهد تولید سیب‌زمینی در کشور علاوه‌بر تامین نیاز داخل، قابلیت صادرات و ارزآوری را برای کشور دارد. بنابراین قیمت سیب‌زمینی که براساس آمار مرکز آمار در اردیبهشت‌ماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته 241 درصد افزایش قیمت داشته، این شبهه را ایجاد می‌کند که افزایش قاچاق این محصول، بازار داخل را با کسری سیب‌زمینی و در نتیجه افزایش قیمت مواجه کرده است.
در ابتدای سال جاری، صادرات سیب‌زمینی به‌همراه پیاز به خارج از کشور ممنوع شد تا قیمت این محصول در بازار روند کاهشی خود را آغاز کند. با وجود این و به‌رغم کاهش نامحسوس قیمت سیب‌زمینی، وزیر صمت با لغو ممنوعیت صادرات این محصول بار دیگر مجوز صادرات سیب‌زمینی را صادر کرد.
مازاد تولید سیب درختی چه می‌شود؟
در فهرست منتشرشده از سوی مرکز آمار، سیب درختی نیز در میان دیگر محصولات غذایی در اردیبهشت‌ماه سال جاری با رشد قیمت 142 درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته مواجه شده است. سیب درختی ازجمله محصولاتی است که به گفته کارشناسان تغذیه، سرانه مصرف آن در کشور بسیار پایین بوده و نیاز است با اتخاذ سیاست‌هایی از سوی مسئولان بهداشتی کشور، سهم این میوه در سبد غذایی خانوارها افزایش یابد.
آمارها نشان می‌دهد سالانه به‌طور میانگین حدود سه‌میلیون و 400 هزار تن سیب درختی از مجموع باغات کشور تولید می‌شود که از این میزان حدود دومیلیون تن در کشور مصرف می‌شود. ارزیابی آمار نشان می‌دهد سالانه 450 هزار تن سیب نیز از کشور صادر می‌شود. جمع‌بندی این آمار این سوال را در ذهن مطرح می‌کند که با وجود مازاد تولید سیب درختی در کشور، دلیل افزایش قیمت این محصول چیست؟ آیا قاچاق می‌‌تواند یکی از دلایل افزایش قیمت این محصول باشد؟
