دوره تولیت پیشین آستان قدس، با توجه به برطرف شدن نیازهای توسعه فیزیکی حرم، حق التولیه در قالب معاونت محرومیت زدایی و بر اساس حکم ابلاغی رهبر انقلاب، صرف محرومین شد.

به گزارش جهان نیوز، ایمان شمسایی نوشت: از برکات انقلاب اسلامی آنچه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، کارآمدی ایدئولوژی اسلامی و شیعی در اداره جامعه است. احکام اجتماعی و اقتصادی اسلام، توجه به حوزه‌های فردی و اجتماعی را گاهی فراتر از اعمال، تکالیف، مناسک دینی و فردی می‌داند. توجه به رویکردهای اجتماعی و نیازهای فردی در زندگی روزمره، بخش قابل توجهی از سیستم مدیریتی در نظام اسلامی است که جلوه‌های آن را در نهادهای انقلاب می‌توان یافت.

از جمله این مجموعه‌ها می‌توان به آستان قدس رضوی به عنوان بزرگترین نهاد موقوفاتی جهان اسلام اشاره کرد. این مجموعه عظیم، در قبل و بعد از انقلاب تفاوت‌های عمده‌ای به خود دیده که مهمترین آن، تبدیل آستان قدس از یک حرم و بارگاه به نهادی فرهنگی و اجتماعی است که نشر معارف اهل بیت علیهم السلام را علاوه بر اداره حرم مطهر، در دستور کار دارد.

ایجاد مراکز متعدد فرهنگی، اجتماعی، درمانی و اقتصادی در کنار توسعه کمی حرم مطهر، ضمن استفاده بهینه از موقوفه و ارتقای درآمدهای آن، مسیری روشن برای هزینه عایدی‌های این موقوفات فراهم کرد تا در راستای تسهیل زیارت و گسترش فرهنگ اهل بیت علیهم السلام به کار گرفته شود.

این رویه مبارک به همت والای تولیت فقید آستان قدس رضوی مرحوم آیت الله واعظ طبسی پیگیری و به طور شایسته به آن اهتمام ورزیده شد و در سال ۱۳۹۴ با ارتحال این مرد بزرگ و انتصاب آیت الله رئیسی بر این مسئولیت، علاوه بر پیگیری امور جاری ذکر شده، مأموریت‌های جدیدی نیز پیش روی مجموعه قرار گرفت که از میان آن، توجه به ضعفا و نیازمندان و گسترش فعالیت‌های فرهنگی را می‌توان نام برد. این موارد، در حکم انتصاب آیت الله رئیسی از سوی رهبر معظم انقلاب مورد تاکید قرار گرفت و منشور هفتگانه آستان قدس رضوی تدوین شد.

اکنون پس از پایان دوره مسئولیت آیت الله رئیسی در آستان قدس و مسئولیت بزرگ اداره عدالتخانه نظام اسلامی که از سوی رهبر معظم انقلاب به وی محول شد، انتقادهایی از سوی برخی فعالان سیاسی و فرهنگی نسبت به سیاست‌ها و عملکرد آن دوره مانند سطحی نگری و نمایشی بودن کارها، توقف فعالیت‌های عمرانی، کارهای انتخاباتی و سیاسی کاری، بالا رفتن توقع مردم در امور معیشتی از آستان قدس و تعطیل شدن شورای فرهنگی مطرح شد که این نوشته سعی دارد آن‌ها را به بحث بگذارد.

نخست باید تعریفی از کار سطحی و عمیق ارائه کرد. برای تعریف این دو عبارت، باید نتایج کار را سنجید و اثربخشی فعالیت‌های انجام شده، خود قضاوت صحیحی از عمقی و سطحی بودن آن در پیش روی مخاطب قرار می‌دهد. رشد ۳۰ درصدی نذورات مردمی در شرایط خاص اقتصادی که این روزها شاهدش هستیم، افزایش رقبات وقفی از ۵ رقبه به ۸۲رقبه، افزایش ۵ برابری فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی در مجموعه آستان قدس را می‌توان نتیجه اقدام سطحی دانست یا عمیق؟

پرواضح است اعتقاد مردم شریف و مؤمن به ذوات مقدس معصومین علیهم السلام، نشأت گرفته از حکومت‌ها نیست و به طور مثال اعتقاد مردم به پیامبر رحمت و ائمه بقیع علیهم السلام ارتباطی با گردانندگان آن بقاع متبرکه ندارد اما مگر غیر از این است که مردم به درستی آگاهند وجوهات نقدی و رقبه ایشان در اختیار متولیان اداره بقاع قرار می‌گیرد؟ پس اگر با این رشد چشمگیر نذر و وقف در آستان قدس روبرو ایم، به سبب اعتماد روزافزون مردم و مشاهده اقدامات و استفاده صحیح از مالشان است که طبیعتاً جلب اعتماد مردم، کار عمقی و ریشه‌ای می‌طلبد تا سطحی و زودگذر.

همچنین مجموعه حرم مطهر به اذعان کارشناسان، از رشد کمی برخوردار شده و می‌بایست کارهای نیمه تمام را تمام کرد. رواق حضرت زهرا علیها سلام از جمله کارهای نیمه تمام دوران گذشته بود که به پایان رسید. احداث میهمانسرای غدیر نیز از دیگر اقدامات عمرانی در حرم مطهر است. همچنین احداث سرویس‌های بهداشتی مورد نیاز زائران در بست‌های حرم مطهر. از حرم که بگذریم، احداث دو زائر شهر در شهر مشهد برای اسکان زائران را می‌توان از اقدامات چشمگیر حوزه عمرانی در این ۳ سال قلمداد کرد.

حضور آیت الله رئیسی در انتخابات دوازدهم ریاست جمهوری بزرگترین ثمره اش مشارکت بالای مردم و شکل گیری یک رقابت جدی در سبد رأی جمهوری اسلامی بود. وی موافقان و مخالفان زیادی داشت که خود به خود میزان رأی هر دو جناح را بالا برد و خواسته رهبر معظم انقلاب در واریز شدن رأی بیشتر به صندوق انتخابات نظام را محقق کرد. در دوره‌های گذشته هم شاهد سیاسی شدن آستان (با تعریف منتقدان از سیاسی کاری) در انتخابات بوده ایم که نمونه واضح آن اعلام کاندیداتوری حجت الاسلام ناطق نوری برای انتخابات سال ۷۶ بود که در تالار آئینه (ولایت) یعنی محل استقرار تولیت فقید آستان توسط دبیرکل فقید جامعه روحانیت مبارز انجام شد و در فیلم انتخاباتی ناطق نوری از سیمای جمهوری اسلامی پخش شد. حضور تولیت فقید آستان قدس در انتخابات‌های مجلس خبرگان و مدیران آستان قدس در انتخابات‌های مجلس و شورای شهر را نیز می‌توان در این میان ذکر کرد. اما همانگونه که در آن سال‌ها سعی بر مصون ماندن آستان قدس از سیاسی کاری شد، در دوره اخیر نیز آیت الله رئیسی همواره تاکید کرد تا اجزای آستان قدس به انتخابات ورود نکنند و افراد شاخصی چون قائم مقام، رئیس دفتر تولیت، معاونان و مدیران، عضو ستاد ایشان نبودند.

اما گاهی انقلابی گری و دفاع از دستاوردهای نظام اسلامی از سوی برخی با برچسب سیاسی کاری، نشانه گذاری می‌شود. از دیدگاه عده‌ای که نشأت گرفته از گفتمان دوران طاغوت است، امام رضا علیه السلام صرفاً امامی مهربان و بزرگوار هستند که برای شفای مریض و باز شدن گره باید به محضرشان رسید. در حالی که به فرموده رهبر معظم انقلاب، این امام همام، مجاهدی خستگی ناپذیر بودند که ابعاد سیاسی و انقلابی زندگی و سیره شأن پررنگ‌تر از وجوه اخلاقی شأن است. مواجهه حضرت با دستگاه ظلم عباسی و روشنگری و بصیرت ایشان نهایتاً منجر به شهادتشان شد و متأسفانه برخی متدینین، این وجه از زندگی حضرت را با تساهل عبور می‌کنند و ظلم ستیزی و انقلابی گری را مساوی سیاسی کاری می‌دانند.

منتقدان می‌گویند بر اثر سیاست‌های آقای رئیسی، توقع مادی مردم از آستان قدس بالا رفت! پرسش اینجاست اگر امام معصوم علیه السلام در جمع ما به شکل عادی و محسوس بودند، جز این بود که مردم برای خواسته‌های مادی خود نیز به ایشان مراجعه می‌کردند؟ مفهوم ملجا و پناهگاه بودن امام برای شیعیان، کجاست؟ تنها در اجابت دعاها و رفع گرفتاری‌ها؟ منتقدان به درستی قواعد شرعی نذورات را می‌دانند. اینکه وقف خاص، صرفاً در امر مورد اشاره واقف باید هزینه شود و در وقف عام، مبلغی به عنوان حق التولیه در اختیار تولیت است. حال این مبلغ از سوی تولیت فقید آستان قدس برای توسعه حرم استفاده شده و در دوره تولیت پیشین آستان قدس، با توجه به برطرف شدن نیازهای توسعه فیزیکی حرم، در قالب معاونت محرومیت زدایی و بر اساس حکم ابلاغی رهبر انقلاب، صرف محرومین شد. غیر از فعالیت‌های حوزه محرومیت زدایی، رونق تولید در بخش‌های اقتصادی آستان قدس با لحاظ کردن قشر ضعیف و کم درآمد مورد توجه قرار گرفت تا هم کارگری بیکار نشود و هم خط تولید جدید احداث شود که از میان آن می‌توان به گسترش تولید محصولات نان رضوی در سایر استان‌های کشور اشاره کرد.

توجه به امور فرهنگی از بدو انقلاب اسلامی و با همت تولیت فقید با تشکیل شورای فرهنگی و مؤسسات مختلف علمی، پژوهشی و فرهنگی سرلوحه اقدامات آستان قدس قرار گرفت و در دوره سه ساله آیت الله رئیسی، این مؤسسات و اقدامات، سامان گرفت. پیش از این یک شورا در خصوص همه مسائل از چاپ و نشر و روزنامه و کتاب گرفته تا تربیت بدنی و دانشگاه و مؤسسات پژوهشی و سینما و موسیقی نظر می‌داد و اکنون با تأسیس معاونت علمی برای نظارت و ساماندهی بخش‌های علمی چون دانشگاه علوم اسلامی رضوی، دانشگاه امام رضا، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، بیمارستان تخصصی رضوی، دارالشفا و… سازمان فرهنگی برای ساماندهی ۱۰ مؤسسه فرهنگی با هیأت امنا و هیأت مدیره هایتخصصی، مرکز رسانه برای ساماندهی فعالیت‌های رسانه‌ای آستان قدس، تجربه موفق تأسیس سازمان اقتصادی برای ساماندهی مؤسسات اقتصادی، در دیگر بخش‌های آستان قدس نیز عملیاتی شده است.