ویدیوهای بیشتر در این زمینه را می توانید در سایت آپارات مشاهده کنید. مایعات روان‌کننده در خودروهای امروزی، 2 وظیفه‌ی مهم دارند. اول اینکه اصطکاک حاصل از برخورد قطعات را کاهش می‌دهند و دوم، خاصیت تمیزکنندگی دارند. با گردش مایع در میان ادوات مختلف، ذرات گرد و خاک یا قطعات ریز فلزی به جا مانده در طول زمان، تمیز خواهند شد. اگر شما خوش‌شانس باشید؛ ذرات جمع‌آوری شده توسط سیستم خنک‌کاری، به منبع اصلی مایع ( روغن یا آب ) می‌رسند و پس از ته‌نشینی، به داخل سیستم کاری قطعات فنی، باز نمی‌گردند. به همین دلیل، بعضی سرویس‌کاران حرفه‌ای از دستگاه‌های مکانیزه برای تعویض روغن گیربکس استفاده می‌کنند تا قبل از ورود روغن جدید، اثری از ذرات معلق در میان قطعات، باقی نماند.
تعویض به موقع روغن‌ها و دیگر مایعات سیال، تاثیر زیادی بر افزایش طول عمر خودرو دارد. برای مدل‌های مجهز به گیربکس اتوماتیک، تعویض روغن جعبه‌دنده پس از مسافت 50 هزار کیلومتر یا 30 ماه، انجام می‌شود؛ البته بهتر است سرویس هر خودرو مطابق دستورالعمل شرکت سازنده انجام شود. روغن گیربکس اتوماتیک ( به اختصار ATF )، زمانی که بوی سوختگی با تغییر رنگ به حالت تیرگی داشته باشد، نیاز به تعویض دارد.
راهنمای تعویض روغن گیربکس و فیلترها
بسیاری از افرادی که خود، اقدام به تعویض روغن گیربکس می‌کنند، نسبت به تخلیه‌ی کامل روغن قدیمی، غفلت دارند. بسیاری از مخازن روغن گیربکس در خودروهای مختلف، دارای خروجی مخصوص برای تخلیه نیستند و این موضوع منجر به زحمت اضافی برای شما خواهد بود؛ چرا که مجبور به جدا کردن مخزن از خودرو خواهید بود. حتی در مدل‌هایی که دارای خروجی مستقل برای تخلیه هستند هم، باز کردن مخزن برای تعویض فیلتر، ضروری است.
توجه داشته باشید که تعویض روغن گیربکس، معمولا با کثیف کردن محیط همراه خواهد بود. از سویی دیگر، انجام این عمل توسط شما، منجر به صرفه‌جویی در هزینه سرویس و زمان خواهد شد؛ ضمن اینکه با استفاده از روغن جدید، عمر مفید گیربکس خودرو افزایش پیدا می‌کند.
درک این موضوع که چه زمانی روغن گیربکس نیاز به تعویض دارد، چندان سخت نیست. شما می توانید با مراجعه به یک تعمیرگاه تخصصی گیربکس اتوماتیک از این موضوع مطلع شوید یا این شرایط می‌تواند با ظهور یکی از 4 نشانه‌ای که در ادامه می‌آوریم، مشخص شود:
- لغزش دنده‌ها( تعویض دنده‌ها با صدای ناهنجار )
سختی در تعویض دنده‌ها
شنیده شدن صدای نویز از گیربکس
عوض نشدن دنده برای شروع حرکت به جلو یا عقب
اگر با صبر و حوصله راهنمای تعویض روغن گیربکس را مطالعه کنید، در دراز مدت به نفع شما خواهد بود. فراموش نکنید، به پکیج لوازم برای فیلتر روغن گیربکس هم احتیاج دارید. در این بسته علاوه بر فیلتر، معمولا واشر، رینگ آب‌بندی ( O-Ring ) و چند قطعه‌ی مورد نیاز دیگر، وجود دارد.
1- روغن گیربکس در دمای کار موتور، به خوبی جاری می‌شود. پس بهتر است استارت بزنید تا پس از چند دقیقه، روغن گرم شود. بعد از مدت لازم، پیشرانه را خاموش کنید و خودرو را با استفاده از جک مناسب، بالا ببرید تا دسترسی به مخزن گیربکس، فراهم شود. علاوه بر 2 ظرف 4 لیتری خالی برای جمع‌آوری روغن گیربکس، روی زمین از روزنامه باطله یا مقوای کارتن برای جلوگیری از نشت روغن و حفظ نظافت محیط استفاده کنید. توجه داشته باشید که بعضی نواحی زیر موتور، شامل لوله‌های اگزوز، ممکن است داغ باشند. با فراهم شدن شرایط، می‌توانید پیچ‌های زیر مخزن گیربکس را از یک طرف، باز کنید.
2- با خروج روغن، به تدریح شروع به شل کردن پیچ‌های زیر مخزن کنید. وقتی تمامی پیچ‌ها خارج شدند، به آرامی پوشش پایینی را از مخزن جدا کنید. توجه داشته باشید در این قسمت هم، مقداری روغن باقی مانده است. اگر این بخش به راحتی جدا نشد، با احتیاط از پیچ‌گوشتی برای بریدن رینگ آب‌بندی، استفاده کنید.
3- محل مربوط به آب‌بندی، روی دریچه‌ی زیر مخزن و پوشش متصل به گیربکس را به خوبی تمیز کنید. داخل مخزن را بررسی کنید تا اثری از ذرات زاید فلزی یا آثار صدمه به دیگر قطعات، وجود نداشته باشد. بهتر است این محل را با حلال مناسب، تمیز کنید.
4- فیلتر قبلی و واشر آب‌بندی قدیمی را جدا کنید. توجه داشته باشید که مقداری روغن، داخل فیلتر باقی مانده است.
5- فیلتر روغن گیربکس جدید را، نصب کنید. رینگ آب‌بندی ( او رینگ ) باید به خوبی در جای مناسب، قرار گیرد.
6- واشر جدید را همراه با مقداری گیریس، به حاشیه‌ی دریچه ( بخشی پایینی مخزن شبیه به ماهی‌تابه که از زیر خودرو جدا کرده‌اید ) متصل کنید. توجه داشته باشید که نباید از چسب یا مواد آب‌بندی استفاده شود.
7- به دفترچه‌ی راهنمای خودرو مراجعه کنید تا از نیاز به مواد اضافی، مثل چسب آب‌بندی برای پیچ‌های مخزن روغن گیربکس، مطلع شوید.
8- پیچ‌های زیر مخزن را ببندید. برای سفت کردن آنها، از آچار مناسب همراه با تورک‌متر ( گشتاور سنج ) استفاده کنید. معمولا عدد 12 پوند بر فوت ( معادل 16 نیوتن‌متر ) برای میزان سفت‌شدن پیچ‌های این قسمت، مناسب است.
9- خودرو را پایین بیاورید و روغن مناسب داخل مخزن گیربکس، بریزید.
10- بعد از اتمام مراحل بالا، استارت بزنید و کمی صبر کنید تا پیشرانه گرم شود. سپس موتور را خاموش کنید تا بررسی دقیقی از زیر خودرو و احتمال نشتی روغن داشته باشید. اگر مشکلی مشاهده نشد، خودرو را روشن کنید و بعد از بالا رفتن درجه حرارت تا حد مجاز، با تمامی دنده‌ها رانندگی کنید. در نهایت، به محل پارک خودرو باز گردید و ساعاتی پس از خاموش ماندن پیشرانه، نشتی روغن در قسمت‌های مختلف را، بررسی کنید.
منبع: تعمیرگاه مجاز تارک خودرو