در سال‌های اخیر موج جدید حضور دانشگاه‌های بین‌المللی، با استناد به اسناد بالادستی در سطحی نسبتاً گسترده به شکل قارچ‌گونه‌ای در حال شکل‌گیری است. سیاست‌گذاران آموزش عالی در مقاطع مختلف با اشاره به اهمیت این مسأله اعلام کردند که هدف بزرگ آموزش عالی ایران بین‌المللی کردن دانشگاه‌هاست.

تشکیل شوراها، سفرهای مدیران دانشگاه‌های ایرانی و خارجی، برگزاری نشست‌ها و همایش‌های مختلف و ارائه گزارش‌های مختلف از افزایش فعالیت‌های بین‌المللی، نشان‌دهنده تصمیم جدی و رسمی نظام آموزش عالی در جهت گسترش فعالیت‌های بین‌المللی آموزش عالی ایران است. از طریق بین‌الملل‌سازی آموزش عالی، می‌توان رتبه دانشگاه‌ها را در سیستم‌های رتبه‌بندی -که در دنیا توجه خاصی به آن می‌شود- ارتقا داد و همچنین توانمندی‌های علمی خود را به دنیا معرفی کرد. با تأسیس دانشگاه مشترک با کشورهای مختلف می‌توان تبادل استاد و دانشجو با کشورهای راهبردی، جذب دانشجوی غیر ایرانی، ایجاد فرصت مطالعاتی برای دانشجویان خارجی و تبادل دانشجو، بهره‌گیری از متخصصان مقیم خارج و انجام طرح‌های تحقیقاتی مشترک را انجام داد.

دانشگاه‌های بین‌المللی ایرانی در چند سال اخیر توانسته‌اند با جذب دانشجوهای خارجی در رشته‌های مختلف نظیر زبان و ادبیات فارسی، پزشکی، داروسازی و رشته‌های پیراپزشکی، هم علوم مختلف را با دانشجویان ایرانی به اشتراک بگذارند و هم برای دانشگاه‌های خود درآمدزایی کنند چرا که شهریه‌های دانشگاه‌های بین‌المللی بالاست. یکی دیگر از نکات مثبت این دانشگاه‌ها این است که دانشجویان ایرانی که در رشته‌های مورد‌علاقه‌شان در دانشگاه‌های دولتی قبول نمی‌شدند؛ دیگر نیاز نبود که در دانشگاه‌های خارج از ایران پذیرش بگیرند. آن‌ها در دانشگاه‌های بین‌المللی با اندکی شهریه بالاتر از دانشگاه‌های آزاد اسلامی مشغول به تحصیل و از مزایای امکانات بالاتر و اساتید خارجی بهره‌مند می‌شدند.

اما با این وجود بسیاری از دانشجویان ایرانی برای ادامه تحصیل به کشورهای اطراف نظیر ارمنستان، امارات و ترکیه مهاجرت می‌کردند. در چند سال گذشته کشور عراق به این لیست اضافه شده اما به نوعی دیگر! اخیراً دانشگاه‌های آمریکایی و اروپایی در کردستان عراق شعبه دانشگاهی زده و با تبلیغات فراوان مشغول جذب دانشجو شده‌اند. با توجه به اینکه کشور عراق در سال‌های اخیر در شرایط ناآرامی به سر می‌برده، نگاه اغلب رسانه‌ها به سوی بخش‌های ناآرام و پر‌تنش این کشور متمرکز است؛ مناطقی که به شکل عمده در نواحی مرکزی یا نیمه جنوبی این کشور جای دارند. اما در همین مقطع زمانی، در بخش شمالی عراق و به طور مشخص سه استان کردنشین این کشور، آرامش نسبی برقرار بوده و زیرساخت‌های آموزشی و بعضاً اقتصادی با تکیه بر سرمایه‌گذاری خارجی شکل گرفته است. دانشگاه‌های اروپایی و آمریکایی در حال جذب دانشجو از کشورهای اطراف‌اند. در‌حال‌حاضر دانشجویان افغان، تاجیک و حتی ایرانی، حالا دیگر به دلیل نرخ بالای دلار در ایران از یکسو و آزادی فضای دانشگاه‌های اروپایی و آمریکایی حاضر در عراق از سوی دیگر به سمت آن دانشگاه‌ها هجوم می‌برند. این در حالی است که از مدتی پیش دانشگاه‌های بین‌المللی ایران هم شهریه را به دلار از دانشجویان خارجی دریافت می‌کنند. موضوعی که تا همین چند ماه پیش باعث انصراف تعداد زیادی از دانشجویان اتباع حاضر در ایران شد. در نوسانات ارزی اخیر دانشگاه‌های ایران تصمیم گرفتند که شهریه را به نرخ ارز بگیرند و حتی معادل ریالی را هم قبول نکردند. طبعاً این موضوع سبب جذب چنین دانشجویانی به سمت دانشگاه‌های کردستان عراق می‌شود.

 ورود دانشگاه خارجی ممنوع!
 از سال‌ها پیش طبق قانونی که در وزارت علوم و وزارت بهداشت‌و‌درمان وجود داشت، دانشجویان ایرانی که برای تحصیل به دانشگاه‌های خارج از کشور می‌رفتند می‌توانستند پس از گذراندن 60‌واحد به دانشگاه‌های بین‌المللی بازگردند. اگرچه این قانون به دلایل بسیاری ناعادلانه بود و با اعتراضات فراوان دانشجویان داخلی از دی‌ماه سال جاری ممنوع اعلام شد اما این موضوع سبب می‌شود از این پس دانشجویان ایرانی، دانشگاه‌های کشور همسایه نظیر دانشگاه‌های اروپایی کردستان عراق را برای ادامه تحصیل انتخاب کنند چرا که هزینه زندگی در این کشور کمتر بوده و به طبع فرد راحت‌تر به کشورش ایران رفت‌و‌آمد می‌کند.

 لزوم رقابت با این دانشگاه‌های بین‌المللی
دکتر فرهاد فلاحتی، عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی در گفت‌و‌گو با خبرنگار روزنامه «صبح‌نو» می‌گوید: «یکی از امکانات خوبی که وزارت علوم فراهم کرده است اختصاص صندلی‌های خالی دانشگاه‌ها به دانشجویان خارج از کشور است و این حتی در پرطرفدارترین رشته‌ها مانند پرشکی نیز صدق می‌کند.» نماینده مردم قائنات در مجلس شورای اسلامی می‌افزاید: «بعد از گران‌شدن دلار؛ دانشجویان ایرانی خارج از کشور میل و رغبت زیادی برای بازگشتن به دانشگاه‌های ایران پیدا کردند. البته بخشی از افراد دچار مشکل هستند، آن‌ها از دانشگاه‌هایی می‌خواهند به ایران برگردند که مورد تأیید وزرات علوم نیستند، اما طبق اعلام وزارت بهداشت تعداد افرادی که متقاضی ورود به دانشگاه‌های بین‌المللی هستند بسیار خوب ارزیابی شد.»

رقابت ایران در نقاط مرزی
عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود می‌گوید: «وزارت علوم آماده پذیرش دانشجویان خارجی و دانشجویان ایرانی خارج از کشور است البته فضاهای بین‌المللی ایجاد شده از سوی وزارت علوم خود یک فاکتور مهم برای این موضوع است. همچنین این وزارتخانه در‌صدد است از ظرفیت‌های موجود دانشگاه‌ها استفاده کند و تمرکز ویژه‌ای روی ایجاد این فضاهای دانشگاهی در نقاط مرزی کشور دارد.» این نماینده مجلس دهم تأکید می‌کند: «این موضوع به‌عنوان یک ضرورت از طرف کمیسیون آموزش و تحقیقات به همکارانم در وزارت علوم اعلام شده اما چون فقط چند ماه از این موضوع می‌گذرد هنوز بازخوردی نگرفته‌ایم که آیا در این زمینه اقدامی کرده‌اند یا خیر. تأسیس دانشگاه‌های بین‌المللی از اولویت‌های وزارت علوم برشمرده می‌شود چرا که امکانات آن را نیز دارند؛ دانشگاه‌هایی که امروز ساختمان و فضای آموزش اضافه دارند یا تعداد دانشجویان کمی دارند امکان تبدیل شدن به یک فضای آموزشی در سطح بین‌المللی و جذب دانشجویان کشورهای اطراف را دارند.»

در دو سال گذشته شاید تحصیل در کشورهای اطراف برای دانشجویان ایرانی بسیار ارزان تمام می‌شد اما امروزه با نوسانات ارزی این امکان برای هر فردی فراهم نیست.

امروزه ما در جذب دانشجویان کشورهای همسایه بسیار موفق عمل کرده‌ایم و گسترش این فضاها، امکان جذب را برای ما بیشتر می‌کند. به‌عنوان مثال خراسان جنوبی زیرساخت‌های لازم برای ایجاد فضاهای آموزشی برای جذب دانشجویان افغان و پاکستانی را دارد. اقداماتی انجام شده که دانشگاه‌های بین‌المللی ما در رشته‌های نوظهور نیز پیشگام باشند و در جذب دانشجوی خارجی نیز کمک کنند چرا که هم ارزآوری دارد و هم توسعه روابط فرهنگی ما را قوی می‌کند.»