این محاسبه در سیاست خارجه دولت روحانی می گوید که اینک که آمریکا از برجام خارج شده ما باید موضع دیپلماتیک و عاقلانه ای از خود ارائه بدهیم و به دنیا نشان بدهیم که ما عاقل و شهروند قانون مدار جهان امروز هستیم و آمریکا قانون گریز است.

گروه سیاسی جهان نیوز، مهدی جهان تیغی: مروری کوتاه بر سخنان دیروز روحانی و ترامپ در سازمان ملل مصداق " تقابل مردی که اصرار دارد دیپلمات بماند با رئیس جمهوری که اصرار دارد قلدری کند" است. سخنان دیروز روحانی مملو از دعوت به احترام به سازمان ملل و قوانین آن، صلح، مبارزه با تروریسم و مذاکره، همکاری و ... بود. البته روحانی از تهدید در برابر تهدید و نقض در برابر نقض هم گفت ولی کلیات اظهارات روحانی مفاهیمی دیگری را دربر داشت. در نقطه مقابل اظهارات ترامپ مملو از تهدید، قلدربازی و اقتدار طلبی در برابر کشورهای همچون ایران و دیگر کشورهای دنیا بود. هرچند او نیز اشاره کوتاهی برای ارتباط با ایران نیز سخن گفت ولی روح سخنانش کاملا متضاد همین دو سه کلمه بود.  در این میان تنها نقطه مشترک روحانی و ترامپ هم در نهایت به مذاکره برگرداندن یکدیگر بود.

اما درباره نطق های روحانی و ترامپ نکات ذیل نیز قابل تامل است:
الف: هر دو سخنرانی روسای جمهور ایران و آمریکا بر پایه یک محاسبه راهبردی استوار و تنظیم شده است. سخنان حسن روحانی ادامه تصویر دیپلماتیک و عاقل از ایران است. این محاسبه در سیاست خارجه دولت روحانی می گوید که اینک که آمریکا از برجام خارج شده ما باید موضع دیپلماتیک و عاقلانه ای از خود ارائه بدهیم و به دنیا نشان بدهیم که ما عاقل و شهروند قانون مدار جهان امروز هستیم و آمریکا قانون گریز است. به گمان مشاوران دولت تدبیر و امید این تصویر هم اتهامات قبلی از ایران – تصویر افراطی و غیرنظم پذیر و ..._ را پاک می کند و هم دنیا را در برابر آمریکا قرار می دهد!

ب: محاسبه راهبردی که ترامپ نیز سخنان خود را برآن بناکرده بود نیز همان رویه ماه های قبل او بود. رئیس جمهوری که اصرار دارد بگوید قلدری آمریکا در برابر همه کشورها منجمله روسیه، چین و اروپا بخشی از سیاست خارجه و بازگرداندن اقتدار آمریکا – یا به تعببیر دیگر تفاوت اساسی او با اوباما می باشد- است. بماند که ترامپ در پیش همه دینا در سازمان ملل به کشورهای مثل عربستان و امارات را که علنا می گوید باید پول بدید تا حیات امنتی داشته باشید.

ج: درباره محاسبه راهبردی که نطق آقای روحانی را در سازمان ملل شکل داده می توان ملاحظاتی را بیان کرد. دولت روحانی بیش از پنج سال به دنبال تصویری عاقل، قانون پذیر، شهروند مثبت در مدار جهانی و... بوده و همچنان هم دستاورد مخصوصی برای منافع کشور در اینباره حاصل نشده است. حتی اگر برجام را هم محصول این سیاست بدانیم بازهم دنیای امروز نشان داده که خوی غربی چگونه به یکباره زیرمیز دیپلمات های وفادار به شهروندبودن جامعه جهانی می زند. البته اردوغان هم در این ماه های اخیر نمونه عبرت آموز دیگری در اینباره است. از این موارد قدیمی هم اگر بگذریم در روزهای پسابرجام ادامه این رویه چه کمکی به ما کرده است؟ در خوشبینانه ترین وضعیت، اروپایی ها در زبان گاها مخالفت های با آمریکا کردند –البته تایید هم کردند که حرف آمریکا درباره گسترده کردن برجام در حوزه موشکی و منطقه درست است- ؛ هرچند به اذعان مقامات کشورمان هنوز در عمل هیچ اتفاق خاصی نیافتاده است. ضمن اینکه همین مقدار مخالفت های ناچیز اروپایی ها آمریکا هم صرفا ماحصل چهره دیپلمات از ایران نبوده بلکه اولا نگرانی اروپایی ها از بهم زدن توافقی است که اروپا یه طرف قضیه بوده و اینک آنها هم احساس می کنند از طرف آمریکا کمی تحقیر شدند و از سوی دیگر حفظ منافع برجام است. اساسا اروپایی ها به لحاظ اقتصادی بیشتر از آمریکا از برجام سود می بردند.

د: قلب راهبردی که نطق ترامپ هم را شکل داده برای این کشور نیز چندان خوشایند نخواهد بود. اولا آمریکا، آمریکا گذشته نیست که هرچه بگوید دیگران هم بگویند چشم! همچنانکه در بعد نظامی و امنیتی روس ها پیش قدم شدند و چینی ها هم در حوزه اقتصادی . اروپایی ها هم گاه از خود اقتداری در این موضوعات نشان دادند. اما تصویر تقابل تمام عیار اروپا با آمریکا همانند تقابل چین و روسیه با این کشور شفاف نیست و پروسه تقابل آمریکا و اروپا حداقل در سالهای آینده چندان جدی نخواهد و ضمن اینکه ایران هم نقطه شکاف بزرگی میان دو جریان قدرت در جهان نخواهد بود. اساسا میزان مراودات آمریکا و اروپا در سطحی است که ایران را در جایگاه شکاف بزرگ میان این دو جریان به هم تنیده دنیای غرب قرار نمی هد. برای اختلاف میان اروپا و غرب باید شکاف های بزرگ اقتصادی را امیدوار بود نه تنهاچندمیلیارد دلار سود از بازار احتمالی از ایران برای اروپایی ها آنهم در قیاس با بازار و مراودات چندصد میلیارد دلاری با آمریکا.

هـ: اما سوال اساسی این است که در تقابل دیپلمات و قلدر در سازمان ملل چه کسی برنده و موفق تر بوده است؟ به این سوال می توان پاسخ های نسبی و مناقشه انگیزی داد ولی مهم تر از پاسخ به این سوال فهم این موضوع است که در قضیه برجام شاید تاحدی رویه دولت روحانی قابل تامل و تحمل! باشد ولی در تقابل های بزرگتر و عمیق‌تر میان ایران و آمریکا اساسا زمین بازی چیز دیگری است. برنده این زمین بازی نیز با تقابل دیپلمات و قلدر مشخص نخواهد شد. برای کشوری که در حال قلدری کردن است و هروز دارد با قلدری به منافع کشورمان ضربه می زند، نمی شود فقط چهره مودب از خود نشان داد بلکه باید قلدر را با محاسبات خودش توجیهه کرد! در سخنان ترامپ ترس های نهفته واقعی از ایران وجود دارد. همان ترس های که کابوس موشک و اقتدار منطقه ای پس زمینه ثابت آن است. به همین دلیل باید بیشترین تمرکز را روی همین ترس‌ها و نگرانی‌های این قلدر درشتگو داشت. پیروزی نهایی انقلاب اسلامی بر آمریکا نیازمند مکمل های همچون حاج قاسم سلیمانی است. بدون این مکمل‌ها تقابل با قلدر حقیقی دنیای غرب ناقص و پیروزی واقعی تضمین شده هیچ وقت نخواهد بود.

*مدیر مسئول جهان نیوز