دست دوستی ایران و عربستان در بازار نفت

فریدون برکشلی، رئیس مطالعات انرژی وین وشت: بحث اصلى در اجلاس مشترک جمعه اوپک و غیراوپک، سهم کشورهاى غیراوپک در ادامه روند کاهش تولید است که تا حدودی جنبه کارشناسى دارد. یک کمیته نظارتى که البته از قبل تشکیل شده بود، به صورت دوره‌اى عملکرد کشور‌ها را مرور خواهد کرد؛ البته این رویه برای اعضای اسمى اوپک نیز اعمال مى‌شود.

به گزارش تجارت‌نیوز، کنگو که در همین نشست اخیر به اوپک پیوست، براى مدت دو سال از نظام سهمیه‌بندى معاف خواهد بود. در اجلاس دو روز پیش اوپک، بازار جهانى نفت و تولیدکنندگان اوپک و غیراوپک، صاحبان اصلى اوپک را حتى بهتر از گذشته شناختند.

دو کشور جمهورى اسلامى و عربستان که در روابط و معادلات دوجانبه در یکى از سخت‌ترین شرایط خود به سر می‌برند، در اجلاس صد‌و‌هفتاد‌و‌چهارم، اولین درس بزرگ سیاست‌ها و دیپلماسى درون‌اوپکى را به روسیه دادند. روسیه ماه‌ها با عربستان درباره لغو کاهش جمعى ۱٫۸ میلیون بشکه در روز هماهنگی و لابى کرده بود و از طریق عربستان مى‌کوشید ایران را براى همکارى ترغیب کند.

عربستان نیز همه قول‌هاى مساعد را به مسکو داده بود، اما در جلسه اوپک با ایران همسویى کرد. قطعا این اولین تجربه مهم روسیه از قوانین و قواعد درون‌اوپکى بود. در حقیقت، عربستان ضمن مجادله با همتاى ایرانى خود، مقاومت او را در مخالفت با افزایش سقف تولید که خواست روسیه بود، تحسین مى‌کرد. عربستان با دیپلماسى درون‌سازمانى اوپک خوب آشناست.

در واقع نبرد بازار بین آمریکا و روسیه است و عربستان در جایگاه سوم تولید جهانى قرار دارد و واقعیت ناگفته آنجاست که عربستان ظرفیت مازاد درخور ملاحظه‌اى نیز ندارد. عربستان باید سرمایه‌گذارى چشمگیرى روى منابع گازى خود انجام دهد که بخش مهمى از درآمد نفتى عربستان را مصروف خود خواهد کرد.

البته چنانچه عربستان از چنبره سیاست‌هاى آمریکا قدرى فاصله گیرد، مى‌تواند از بخش مهمى از گاز مورد نیاز براى تزریق خود را وارد کند. در‌هر‌صورت رقابت نفت به تدریج از خاورمیانه به سوى روسیه، آسیاى میانه و آمریکا سوق پیدا خواهد کرد.

آمریکا و روسیه نیاز آنى به قیمت‌هاى بالا و سه‌رقمى ندارند و در واقع عربستان تنها کشورى است که نیاز به منابع مالى دارد. عربستان باید تا ٢٠١٩ قیمت نفت را سه‌رقمى کند؛ زیرا خصوصى‌سازى آرامکو در قیمت‌هاى پایین ارزش تجارى محدودى خواهد داشت.

خصوصى‌سازى آرامکو یکى از اصول و اهداف اصلى استراتژى ٢٠٣٠ ولیعهد عربستان است و در اینجا تفاوت قیمت نفت، بشکه‌اى ٧٠ دلار و نفت بشکه‌اى صددلارى در حافظه بازار جهانى و مراکز بورس به بیش از یک تریلیون دلار تفاوت قیمت ترجمه مى‌شود؛ بنابراین آرامکو سخت به دنبال افزایش پایدار قیمت نفت است. روسیه این فاز را ٢٠ سال پیش پشت سر گذاشت.

آمریکا هم شرایط متفاوتى دارد و هرگز مالکیت یک شرکت ملى نفت را تجربه نکرده است؛ بنابراین در اینجا وقتى ترامپ به اوپک نهیب مى‌زند، هدفش سیاست‌هاى قیمت‌جویانه عربستان است. در سال‌هاى پیش از پیروزى انقلاب اسلامى ایران و عربستان در دو نقطه مقابل این جدال را تجربه کرده بودند.

امروز در بخش نفت و انرژى، آمریکا و عربستان سیاست‌هاى متفاوتى دارند که باید جدا از دیگر روابط سیاسى و ژئواستراتژیک به آن توجه کرد. البته مشکل دیگر عربستان آنجاست که حتى در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس هم تقریبا تنهاست؛ تا‌جایى‌که شوراى همکاری‌هاى خلیج فارس در آستانه فروپاشى قرار دارد.

کویت، امارات متحده عربى، قطر و عمان نیازى به قیمت‌هاى خیلى بالاى نفت ندارند. به‌علاوه تنش‌هاى سیاسى هم روابط ایشان را مخدوش کرده است. کشورهاى کوچک خلیج فارس از آینده عربستان به‌عنوان یک قدرت احتمالى برتر نگران هستند و یک عربستان قدرتمند و تا دندان مسلح را بر‌نمى‌تابند.

با توجه به آنچه بیان شد، سیاست جمهورى اسلامى ایران مبنى بر روند رشد ملایم قیمت‌هاى جهانى نفت در حقیقت مورد تایید همه اعضای اوپک بود.

منبع: فردا