جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - 29 Mar 2024
 
۱
در آستانه چهل سالگی انقلاب اسلامی

مقایسه‌‌ انقلاب‌اسلامی‌ایران‌با انقلاب‌فرانسه‌و آمریکا

يکشنبه ۱۵ بهمن ۱۳۹۶ ساعت ۲۳:۱۴
کد مطلب: 588634
یکی از راه‌های فهم بهتر راز ماندگاری انقلاب اسلامی ایران مقایسه‌ی آن با سایر انقلاب‌های مهمی است که در جهان به وقوع پیوسته است. در این نوشتار، سه انقلاب اسلامی ایران،فرانسه و آمریکا (از حین وقوع تا چند دهه بعد از آن)در سه حوزه: اهداف و شعارها، موانع و چالش‌ها و میزان تحقق شعارها و دستیابی به وعده‌ها،مورد ارزیابی قرار گرفته شده است.
مقایسه‌‌ انقلاب‌اسلامی‌ایران‌با انقلاب‌فرانسه‌و آمریکا
به گزارش جهان نيوز؛ رهبر معظم انقلاب اسلامی در طی سخنرانی‌های گذشته و اخیر خود بارها تأکید کرده‌اند که جوانان سرنوشت انقلاب‌های مهم تاریخ را مطالعه نمایند. به عقیده ایشان مطالعه این بخش از تاریخ و مقایسه آن با انقلاب اسلامی بسیار آموزنده است. معظم له در تاریخ بیست‌وهشت بهمن سال هزار و سیصد و هشتاد و شش در دیدار با مردم تبریز می‌فرمایند: «انقلاب کبیر فرانسه، علیه حکومت سلطنتی فرانسه به وقوع پیوست… انقلاب، یک انقلاب مردمی به‌تمام‌معنا بود؛ یعنی واقعاً مردم حضور داشتند – مثل انقلاب خود ما – رهبران هم رهبران صد درصد مردمی و دارای افکار نو و به دنبال ایجاد یک جامعه مردمی. البته آنچه موردنظرشان بود، ایدئولوژیک نبود، اعتقادی نبود؛ اما می‌خواستند یک حکومت مردمی داشته باشند، می‌خواستند یک حکومت مردم‌سالار داشته باشند… عین همین قضیه در آمریکا اتفاق افتاده… انقلاب‌ها نمی‌مانند؛ نیمه‌کاره رها می‌شوند؛ چون ایمان نیست؛ چون آن عروه وثقی نیست. این انقلاب در بین مردم ما ماند و روزبه‌روز شاداب‌تر شد و کارایی خودش را روزبه‌روز بیشتر نشان داد.» (۱)

با توجه به این مقدمه، در نوشتار حاضر تلاش می‌شود تا انقلاب اسلامی ایران به همراه انقلاب فرانسه و آمریکا در سه حوزه: ۱- اهداف و شعارها ۲- موانع و چالش‌ها ۳- میزان تحقق شعارها و دستیابی به وعده‌ها و درنهایت آسیب‌پذیری هر سه انقلاب از حین وقوع تا چهل سال بعد از هرکدام مورد ارزیابی قرار گیرد.

۱-انقلاب و عوامل شکل‌گیری آن
 عموماً پدیده‌های انسانی و رخدادهای اجتماعی چندبعدی‌اند. دراین‌بین، انقلاب‌ها پدیده‌هایی نادر و پیچیده‌اند. هرچند امروزه این واژه را بیشتر در عرصه علم می‌بینیم، امّا هدف از به‌کارگیری آن در پژوهش، خاص تحولی است که تمام ساختارهای یک نظام سیاسی را دگرگون کرده و نظام دیگری را به‌جای آن می‌نشاند. انقلاب در لغت به معنی برگشتگی، تغییر، تبدیل، تحول و تغییر ماهیت است. (۲) راغب اصفهانی انقلاب را به معنای پشت‌ورو شدن، دگرگون شدن و از حالی به حالی شدن می‌داند. (۳)

ازآنجاکه انقلاب‌ها در تاریخ جهان طی دو قرن گذشته بسیار مهم بوده‌اند، شگفت‌انگیز نیست که نظریه‌های گوناگونی به‌منظور کوشش برای تبیین آن‌ها به وجود آمده است. برخی از این نظریه‌ها در اوایل عمر علوم اجتماعی تنظیم گردیدند؛ مهم‌ترین رویکرد در این زمینه نظریه “کارل مارکس” است. مارکس مدت‌ها پیش از هر یک از انقلاب‌هایی که به نام اندیشه‌های او رخ‌داده زندگی می‌کرد، اما بر آن بود که نظریاتش تنها به‌عنوان تحلیلی از شرایط دگرگونی انقلابی در نظر گرفته نشود، بلکه به‌عنوان وسیله‌ای برای پیشبرد این‌گونه دگرگونی‌ها مورداستفاده قرار گیرد. اندیشه‌های مارکس، صرف‌نظر از اعتبار حقیقی آن‌ها، تأثیر عملی فوق‌العاده زیادی بر دگرگونی‌های اجتماعی قرن بیست داشته‌اند.۴)

نظریه‌های مهم دیگر بسیار دیرتر به وجود آمدند و اندیشمندان کوشش کرده‌اند هم انقلاب‌های اولیه (مانند انقلاب‌های آمریکا یا فرانسه) و هم انقلاب‌های بعدی را تبیین کنند. برخی دامنه تحلیل را حتی گسترده‌تر ساخته و کوشیده‌اند فعالیت انقلابی را در ارتباط با شکل‌های دیگر شورش یا اعتراض تبیین کنند.”مارکس” معتقد است که عامل بروز انقلاب را باید در تضادهای طبقاتی جست. منابع تضاد، درواقع نابرابری‌های اجتماعی هستند، تغییر در نیروهای تولید باعث افزایش تضاد و برخورد میان طبقات مختلف می‌شود و درصورتی‌که تضادهای طبقاتی افزایش یابد، می‌تواند منجر به تنش و درنهایت، با اوج‌گیری آن به انقلاب تبدیل شود. چارلز تیلی، ازجمله نظریه‌پردازان تأثیرگذار درزمینه مطالعات جنبش‌های اجتماعی به شمار می‌آید. مجموعه آراء وی در قالب نظریه‌هایی که تحت عنوان «بسیج منابع» شهرت یافته است، قابل دسته‌بندی هستند. همان‌گونه که خود در مقدمه کتاب از بسیج تا انقلاب اذعان می‌دارد، تلاش وی در جهت تدوین نظریه‌ای برای تبیین و توصیف «کنش‌های جمعی هدف‌گیری شده است. به عقیده وی، پدیده‌هایی همچون انقلاب‌ها، شورش‌ها، جنبش‌های اجتماعی، توطئه‌های سیاسی و حتی بسیاری از کودتاها، انواع مختلفی از کنش‌های جمعی هستند که باهدف ایجاد تغییر یا ممانعت از تغییری در جامعه اتفاق می‌افتند. جیمز دیویس انقلاب‌های آمریکا و فرانسه و روسیه و مصر را با منحنی تطبیق می‌دهد. کسانی که با تطبیق انقلاب ایرانی با منحنی موافق‌اند می‌گویند روند نوسازی در ایران که از سال‌ها قبل از انقلاب آغازشده بود نقطه شروع افزایش انتظارات در ایران است که بعدها با افزایش بهای نفت بر میزان برخورداری‌های عمومی از این ‌روند افزوده می‌شود؛ اما در سال‌های آخر به ناگاه به دلایلی مانند زمستان معتدل در اروپا و درنتیجه کاهش بهای نفت، رکود گریبان جامعه را می‌گیرد فاصله غیرقابل‌تحمل رخ‌داده انقلاب می‌شود. (۵)

در خصوص انقلاب‌های تاریخ بشر و مقایسه آن‌ها، کتاب‌ها و مقاله‌های زیادی نگاشته شده است. گذشت حدود چهل سال از انقلاب اسلامی ایران ما را بر آن داشت تا به بررسی و تطبیق این انقلاب با دو انقلاب مهم چند قرن اخیر، یعنی انقلاب فرانسه و آمریکا بپردازیم. این مقاله پاسخگوی این سؤال است که آیا این سه انقلاب بعد از گذشت چند دهه سرنوشتی یکسان داشته‌اند؟ بررسی این سه انقلاب از حین وقوع تا حدود چهل سال بعدازآن، پاسخگوی بسیاری از سؤالات ماست در راستای عملیاتی کردن نظریه تمدن نوین اسلامی مقام معظم رهبری و همچنین ترسیم چشم‌اندازی روشن از آینده انقلاب اسلامی ایران. بدین منظور، این نوشتار به بررسی سه انقلاب در سه حوزه اهداف و شعارها، موانع و چالش‌ها و میزان تحقق شعارها و دستیابی به وعده‌ها می‌پردازد.

۲-بررسی سه انقلاب در اهداف و شعارها
در تعریف شعار انقلابی می‌توان گفت؛ «شعار انقلابی عبارتی نسبتاً موزون، ساده و عام فهم است که دسته‌جمعی ادا می‌شود و با تکیه‌بر عواطف و احساسات توده‌ای، ارزیابی مثبت و منفی‌ای از وضع موجود یا وضع ایدئال یا شخصیت‌های سیاسی آن را ارائه می‌دهد. شعار انقلابی با قضاوت ارزشی، به توده‌ها جهت می‌دهد و آن‌ها را دعوت به عمل سیاسی جمعی می‌کند تا نظام حاکم را براندازند و نظامی آرمانی را جایگزین آن کنند». شعارها بیانگر نگرش ایدئولوژیک انقلاب، انقلابیون و توده‌های انقلابی نسبت به وضع موجود، هدف‌ها و ویژگی‌های نظام آرمانی و نحوه انتقال جامعه از وضع موجود به وضع آرمانی است. ازاین‌روست که شعارهای هر انقلابی از میراث‌ها و اسناد گران‌بهای آن و ازجمله مهم‌ترین منابع فرآیند انقلابی، ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب، دوستان و دشمنان انقلاب و میزان موفقیت آن است.در ادامه به صورت مختصر به شعارهای هر سه انقلاب پرداخته خواهد شد.(۶)

۱-۲-انقلاب اسلامی ایران
شعارهای انقلاب اسلامی در ایران معمولاً یا به‌صورت شفاهی و در تظاهرات و گفتگوهای عامیانه کاربرد داشت و یا به‌صورت نوشته بر روی دیوارها و شعارنوشته‌ها دیده می‌شد. بعضی از دیوارنوشته‌ها انعکاس بخشی از پیام‌ها و گفته‌های رهبران انقلاب است که با نفی رژیم حاکم و برشمردن «جنایات و خطاهای» آن به ترویج شیوه‌های مبارزه و ارائه الگوی حکومتی آینده می‌پردازد. (۷) مهم‌ترین اهداف و شعارهای انقلاب اسلامی ایران که در بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به آن‌ها اشاره‌شده است به‌طورکلی در جدول شماره یک آورده شده است.
 

 
۲-۲-انقلاب آمریکا
انقلاب آمریکا، باوجود تحلیل‌هایی که از آن می‌شود، بیشتر نبردی برای دستیابی به استقلال و خارج شدن از سلطه امپراتوری انگلستان بود و چندان به دلایل اجتماعی صورت نگرفت. مستعمره‌نشینان آمریکایی، در قیام خود علیه پادشاهی انگلیس، ابداً نمی‌خواستند روابط اقتصادی و اجتماعی خود را دگرگون سازند؛ آن‌ها خواستار آن بودند که ازآن‌پس دیگر منافع خود را با طبقه حاکمه کشور مادر تقسیم نکنند. به‌این‌ترتیب، هدف از کسب قدرت ایجاد جامعه‌ای متفاوت با رژیم مستعمراتی پیشین نبود، بلکه نوعی جداسازی منافع بود. (۹)

اعلامیه استقلال ایالات‌متحده آمریکا نیز ازجمله منابعی است که در آن به اهداف انقلاب آمریکا اشاره‌شده است. اعلامیه، دلیل استقلال‌خواهی ایالات‌متحده از بریتانیای کبیر را نارضایتی مستعمره‌نشینان از پادشاهی جورج سوم توجیه می‌کند و حقوق مسلم معینی، از قبیل حق انقلاب را مطالبه می‌کند. پس‌ازآنکه اعلامیه وظیفه اصلی‌اش را که اعلام استقلال ایالات‌متحده به جهانیان بود انجام داد، از کانون توجه‌ها دور شد. لیکن اهمیت اعلامیه با مرور زمان اندک‌اندک افزایش پیدا کرد، به‌خصوص در مقدمه اعلامیه آمده است:
«ما این حقایق را بدیهی می‌دانیم که همه انسان‌ها برابر آفریده‌شده‌اند و آفریدگارشان حقوق سلب ناشدنی معینی به آن‌ها اعطا کرده است که حق زندگی، آزادی و جستجوی خوشبختی ازجمله آن‌هاست.»

این جمله یکی از مشهورترین جملات به زبان انگلیسی و از تأثیرگذارترین و مهم‌ترین واژگان تاریخ آمریکا به شمار می‌آید. این عبارت اغلب برای احقاق حقوق گروه‌های به حاشیه رانده‌شده استفاده می‌شود و در نظر بسیاری، آرمانی است که ایالات‌متحده برای رسیدن به آن باید به‌سختی کوشش کند. آبراهام لینکلن بر باور داشتن به این دیدگاه تأثیر بسزایی داشت. او اعلامیه استقلال را شالوده و اساس عقاید فلسفی و سیاسی‌اش می‌دانست و عقیده داشت که اعلامیه استقلال باید مرجع تفسیر قانون اساسی ایالات‌متحده قرار گیرد. (۱۰)


۳-۲-انقلاب فرانسه
مهم‌ترین شعار انقلاب فرانسه، آزادی، برابری و برادری بود. به عبارت بهتر این‌ها مظهر و سمبل آرمان‌ها و اندیشه‌های آن انقلاب به‌حساب می‌آید.
انقلاب فرانسه یک انقلاب لیبرال – بورژوایی بود. قبل از وقوع انقلاب و در زمان سلطنت لویی شانزدهم، فرانسه دارای یک مجلس طبقاتی بود و اشرافیت فئودال از مزایای ویژه‌ای برخوردار بودند که نمایندگان بازرگانان و سرمایه‌داران و صاحبان صنایع فاقد آن امتیازها بودند. در جریان انقلاب فرانسه، رهبری با سرمایه‌داران و بازرگانانی بود که ایده‌های بورژوایی عصر روشنگری را در سر داشتند و تحت تأثیر شعار برابری، خواهان حقوق برابر با اشراف و لغو امتیازات ویژه فئودالی بودند.بورژوازی ذیل شعار آزادی، محدود شدن قدرت سلطنت و گسترش نفوذ صاحبان سرمایه‌های مالی و تجاری را طلب می‌کرد و توده‌های مردم که اکثراً از دهقانان فقیر و پیشه‌وران خرده‌پا و گروه کم‌جمعیت کارگران صنایع تشکیل می‌شد در آرزوی لغو مالیات‌های فئودالی بودند. توده‌ها تحت هدایت افرادی مثل میرابو، مارا، دانتون، ربسپیر و تأثیرپذیری از ایده‌های فیلسوفان عصر روشنگری به‌ویژه افرادی مثل ولتر و روسو علیه سلطنت مطلقه لویی شانزدهم طغیان کردند و در چهارده ژوئیه ۱۷۸۹ زندان باستیل را که نماد استبداد خاندان بوربون بود ویران ساختند.نقش تاریخی انقلاب فرانسه که توسط ژاکوبن ها کامل گردید لغو امتیازات فئودال خان‌ها و اشراف و برقراری حکومت سرمایه‌داران به‌جای فئودال‌ها و بسط نظام لیبرال دموکرات بود. انقلاب فرانسه به جهت میزان تأثیرگذاری و سیر حرکت ایدئولوژی لیبرال – بورژوایی رهبری کننده انقلاب و نیز نتایج و تبعات گسترده آن در فرانسه و سراسر اروپا به مظهر و نمونه کلاسیک انقلاب‌های مدرن بدل گردید (۱۲)


۳-موانع و چالش‌های پیش روی سه انقلاب
۱-۳-انقلاب اسلامی ایران
در خصوص موانع و چالش‌های سه دهه انقلاب مطالب زیادی نگاشته شده است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بیست اردیبهشت‌ماه امسال در تبیین اهداف دشمن در مقابله با جمهوری اسلامی به مواردی اشاره می‌کنند که خارج از موضوع بحث ما نیست. ایشان می‌فرمایند: «دشمن سه هدفِ کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت را در دستور کار خود قرار داده است که هدف کوتاه‌مدت آن‌ها «برهم زدن امنیت کشور و ایجاد آشوب و فتنه» است. رهبر انقلاب اسلامی، موضوع «اقتصاد و معیشت مردم» را هدف میان‌مدت دشمنان اعلام کرده و می‌فرمایند: «در طراحی بدخواهان، اقتصاد کشور نباید حرکت کند، معیشت مردم باید لَنگ بماند، کار و تولید رونق نگیرد و بیکاری به‌عنوان یک بلا باید عمومیت پیدا کند تا درنهایت، مردم از جمهوری اسلامی ناامید شوند». ایشان تنها راه مقابله با این هدفِ دشمن را «اجرای شعار سال» و «عمل به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی» و «رونق تولید ملی و ایجاد اشتغال» می‌دانند و تأکیددارند: «اگر این مسیر دنبال شود، قطعاً دشمن به هدف خود نخواهد رسید. رهبر معظم انقلاب هدف بلندمدت دشمنان را «از بین بردن اصل نظام» بیان می‌کنند و در این خصوص می‌فرمایند: «اکنون مقابله با اصل نظام از طریق «تغییر رفتار» در دستور کار آن‌ها قرارگرفته است و تغییر رفتار هم یعنی با راه اسلام و انقلاب و خط امام به‌تدریج زاویه ایجاد شود و درنهایت، در مسیر مقابلِ انقلاب حرکت شود.»(۱۳)

یکی از چالش‌های مهمی که پیش روی انقلاب اسلامی ایران وجود دارد دشمنی چهل‌ساله آمریکا علیه ملت ایران است. رهبر معظم انقلاب در سخنرانی اخیر خود در دیدار با اعضای شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی به‌روشنی به تبیین این موضوع پرداختند. ایشان در بخشی از سخنان خود فرمودند: «در مقابل این ساختارشکنی بیکار ننشستند؛ از روز اوّل دشمنی‌ها شروع شد؛ تا امروز نزدیک به چهل سال است. در طول این چهل سال، انواع و اقسام دشمنی‌ها -که حالا شماها دیگر میدانید؛ البتّه برای نسل نوپدید و جوان، این چیزها باید تبیین بشود- از جنگ، از تحریم، از فحش، از تهمت، از نفوذ، از توطئه، از کار امنیتی، از کار فرهنگی، از ایجاد اختلاف داخلی، هر کاری می‌توانستند با خرج کردن پول دریغ نکردند در ایران؛ در همه‌ی موارد هم شکست خوردند. چهل سال دارد می‌گذرد. اگر بنا بود توطئه‌های آن‌ها اثر بکند تا حالا جمهوری اسلامی باید صدبار ساقط‌شده بود، باید به تعبیر رایج، هفت‌کفن پوسانده بود؛ [امّا] ما امروز چهل سال اقتدار داریم؛ ملّت ایران توانست چهل سال در مقابل دشمنی‌ها و خباثت‌ها و فشارها مقاومت کند و بر این‌ها فائق بیاید.» (۱۴)

در اینجا علل عدم دستیابی انقلاب اسلامی ایران به همه آرمان‌ها و شعارهایش بر اساس بیانات رهبر معظم انقلاب در طی این سال‌ها به شرح زیر خواهیم آورد:



می‌توان گفت ازآنجاکه جمهوری اسلامی از حیثیت‌های مختلفی ازجمله تعارض ایدئولوژیک در مبانی و افکار با ایالات‌متحده، انقلابی بودن ایران، مخالفت ایران با یک‌جانبه‌گرایی آمریکا در نظام بین‌الملل و تأثیر گزاری مقتدرانه ایران در منطقه که چالشی مهم در برابر جهانی‌سازی محسوب می‌شود؛ زمینه‌ساز خصومت ایالات‌متحده با جمهوری اسلامی ایران شده است. (۱۶)

عمده کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس متکی بر قدرت نفت، کشورهایی با نظام سیاسی پیشا‌مدرن مبتنی بر سلطنت مطلقه و جامعه‌ای قبیله گرا هستند. همین تعلق داشتن این حکومت‌ها به عصر سلطنت و عدم درک ضرورت‌های دموکراتیک، باعث گردیده است تا این کشورها از کسری مشروعیت رنج ببرند. بر همین اساس برای حفظ قدرت، ثبات سیاسی فزاینده‌ای را متکی بر سرکوب و اقتدارگرایی ایجاد کرده‌اند. از سوی دیگر، این کشورها از ابتدای پیروزی انقلاب با رویکرد متخاصمی که علیه ایران انقلابی اتخاذ کردند و ایران را متهم به صدور انقلاب و حمایت از مخالفان خود کردند، این تلقی را در خود نهادینه کردند که کشورهایی استبدادی هستند و لذا اساساً نمی‌توانند با هیچ رویکرد مبتنی بر انقلاب یا دموکراسی کنار بیایند. درست بر اساس همین منطق است که عربستان باگذشت بیش از دوازده سال از سقوط صدام، نتوانسته است عراق دموکراتیک جدید را بپذیرد. لذا حاکمان این کشور، خود را در هراس دائمی از بروز انقلاب و فوران خواست‌های دموکراتیک مردم تصور می‌کنند و باگذشت زمان این ترس روانی به  تهدید راهبردی برای آنان بدل می‌گردد که البته راه گریزی نیز از آن ندارند. درواقع تعریف این حاکمان از خودشان به‌عنوان دیکتاتور و عامل ضدانقلاب در منطقه و ادراک مبتنی بر دشمن انگاشتن هر مکتب آزادی‌خواهانه و استقلال‌طلبانه، باعث شده است هر حرکت مردمی، خودبه‌خود به یک تهدید راهبردی برایشان بدل گردد. ( ۱۷)

۲-۳-انقلاب آمریکا
آمریکائیان از همان ابتدای انقلاب تا دهه‌ها بعد با چالش‌های عمده‌ای، مواجه بودند. جالب است بدانیم که این کشور چند دهه بعد از وقوع انقلاب از ابزار تحریم علیه کشورهای مخالف خود استفاده می‌کرده است. در کتاب کالبدشکافی ساختار سیاسی ایالات‌متحده آمریکا به قلم روح‌الله قادری کنگاوری آمده است: «لایحه تحریم (۱۸)

بریتانیا نیز در آن زمان دریانوردان آمریکایی را بری خدمت اجباری در نیروی دریایی به کار می‌گرفت و محموله‌های آمریکایی را مصادره می‌کرد. این موارد مدیسون را وادار کرد تا در برابر فشارها تسلیم‌شده و در سال ۱۸۱۲ از کنگره بخواهد اعلام جنگ کند. کشور جوان آمریکا آماده جنگ نبود و نیروهای آمریکایی شکست فاحشی خوردند؛ اما آمریکا پیروزی‌هایی نیز به دست آورد که مهم‌ترین آن پیروزی ژنرال اندرو جکسون در جنگ با ارتش بریتانیا در نیواورلئان بود. نتیجه آن فراگیرشدن موجی از ملی‌گرایی بود. فدرالیست های نیوانگلند که مخالف جنگ بودند و حتی سخن از جدا شدن ایالت‌های جنوبی از ایالات‌متحده آمریکا نیز به میان آورده بودند، چنان از سوی جامعه طرد شدند که فدرالیسم به‌عنوان یک حزب ملی از بین رفت. (۱۹)

تاریخ اوایل وقوع انقلاب آمریکا پر است از صفحه‌های سیاه، ازجمله برخورد بنیان‌گذاران آمریکا با سرخپوستان و برده‌های قاره مهاجر. محمدصادق کوشکی در کتاب خود بانام ” تاریخ مستطاب آمریکا” به‌طور مفصل به این دو موضوع در پرداخته است.

۳-۳-انقلاب فرانسه
موانع و چالش‌های پیش روی فرانسه در دهه‌های بعد از انقلاب به‌مراتب بیشتر از انقلاب آمریکا بروز و ظهور پیدا کرد. مطالعه این بخش از تاریخ فرانسه مملو است از تلاش برای کسب قدرت بدون توجه به آرمان‌ها و شعارهای روزهای اول انقلاب.
افراط‌گرایی انقلابیون فرانسه بیش‌ازحد تصور بود. در طول ده سال از انقلاب فرانسه حدود دوازده هزار نفر زیر تیغ گیوتین رفتند. این در حالی بود که جمعیت فرانسه حدود بیست میلیون نفر بود. همه‌ی این دوازده هزار نفر نیز از رهبران انقلاب بودند. به‌واقع هیچ گروهی در امان نبود و تیغ گیوتین همواره فعال بود. چالش دیگر اینکه آن روزها اوج قحطی و مشکلات اقتصادی مردم فرانسه بود و روندی برای اداره‌ی امور وجود نداشت. علاوه بر این، طی این مدت، شورش‌های فراوانی نیز در اقصی نقاط فرانسه به وجود آمد. هرکس برای خودش گروهی تشکیل می‌داد و ادعای قدرت می‌کرد. ( ۲۰ )

رهبر معظم انقلاب در وصف این دوره و چالش‌های موجود می‌فرمایند: «به فاصله‌ى سه چهار سال، آن گروه اوّلى که انقلاب را انجام داده بودند، به‌وسیله‌ی گروه تندروِ افراطىِ شدید کنار زده شدند؛ بعضى‌شان اعدام شدند و این گروه افراطى سرکار آمدند. چهار پنج سال این گروه افراطى سرکار بودند؛ بعد براثر شدت عملى که با مردم به خرج می‌دادند، از طرف مردم مورد عکس‌العمل قرار گرفتند و کنار زده شدند. عده‌اى از آن‌ها اعدام شدند و یک گروه سومى سرکار آمدند. یعنى در ظرف حدود یازده، دوازده سال – تا سال ۱۸۰۰ – سه گروه سرکار آمدند که هرکدام آن گروه قبلىِ خودشان را قلع‌وقمع و نابود کردند.»(۲۱)

در این دوره، دیکتاتوری ناپلئون نیز مزید بر علت گردید. وی به لحاظ شخصی نه تعلق‌خاطری به خاندان سلطنتی قبلی و نه دل‌بستگی به انقلاب فرانسه داشت. باوجوداین، موردحمایت ژاکوبن ها بود. در سال ۱۷۹۹ به پاریس رفت و طی کودتایی، حکومت را ساقط کرد و در رأس هیات سیزده نفری، دیکتاتوری خود را آغاز کرد. او طی سال‌های ۱۷۹۹ تا ۱۸۰۲ توانست در جنگ‌های داخلی پیروز شود و طی سال‌هایی که به‌عنوان امپراتور فرانسه بر سرکار بود جنگ‌هایی علیه کشورهای منطقه به راه انداخت که فاجعه آمیزترین آن‌ها جنگ علیه روسیه بود. (۲۲)



در بخش دوم این مقاله، که در روزهای آتی منتشر خواهد شد، به ارزیابی میزان تحقق شعارها و دستیابی به وعده‌ها در هر سه انقلاب پرداخته شده است.

منابع
۱- بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با مردم تبریز، ۲۸/۱۱/۱۳۸۶
۲- دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، ج ۳، دانشگاه تهران، ۱۳۷۲، ص ۹۷.
۳- راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قران، دار المعرفه، بیروت –لبنان ۱۴۲۸/۲۰۰۷، ص ۴۱۱
۴- رسول صادقی، پایان‌نامه با موضوع:” بررسی تطبیقی تأثیر فرهنگ بر سیاست خارجی ج.ا.ا در دوره دهه اول انقلاب اسلامی و دوران سازندگی”۱۳۹۰، دانشگاه علامه طباطبایی تهران، ص۲۹و۳۰
۵-همان
۶-مسلم کرم زادی، «نگاهی دگربار به اهداف انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ ایران با استناد به شعارهای انقلابی»، وبسایت موسسه مطالعات ایران معاصر،منتشر شده در تاریخ: ۱۰خرداد ماه ۱۳۹۲، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://bit.ly/2nbmsb8
۷- همان
۸- «اهداف و شعارهای اصلی انقلاب اسلامی»، وبسایت مقام معظم رهبری، منتشر شده در تاریخ: ۱۰ اسفندماه ۱۳۹۵، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=25272
۹- سمیر امین، ویروس لیبرال، ترجمه ناصر زرافشان، نشر آزاد مهر، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ص ۷۶
۱۰- «اعلامیه استقلال ایالات‌متحده آمریکا»
۱۱-همان
۱۲- «انقلاب کبیر فرانسه چگونه شکل گرفت؟»، وبسایت مشرق نیوز، منتشرشده در در تاریخ: ۱۰/۳/۱۳۹۶، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://bit.ly/2Fe5PCR
۱۳- بیانات رهبر معظم انقلاب در مراسم دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه امام حسین (ع) در تاریخ ۲۰/۲/۹۶، قابل بازدید در پیوند زیر:
http://www.leader.ir/fa/content/18187/leader.ir
۱۴- بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار با اعضای شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی در تاریخ: ۶/۱۰/۹۶،قابل بازدید در پیوند زیر:
http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=38575
۱۵-«علل عدم دستیابی انقلاب به همه آرمان‌ها و شعارهایش در طی این سال‌ها» وبسایت مقام معظم رهبری منتشرشده در تاریخ: ۱۰/۱۱/۱۳۹۵، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=25271
۱۶- انقلاب اسلامی و نجات ایران از منجلاب نظام سلطه، منتشرشده در سایت اندیشکده راهبردی تبیین در تاریخ ۳/۵/۱۳۹۶، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://tabyincenter.ir/20218/
۱۷-عبدالله مرادی، «چرایی دشمنی کشورهای مرتجع عربی با جمهوری اسلامی ایران و نتایج راهبردی آن»، سایت اندیشکده راهبردی تبیین منتشرشده در تاریخ:۲۹/۱۱/۱۳۹۲، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://tabyincenter.ir/14178
۱۸- روح‌الله قادری کنگاوری، «کالبدشکافی ساختار سیاسی ایالات‌متحده آمریکا»، تهران، انتشارات دانشکده و پژوهشکده پیامبر اعظم (ص) مرکز مطالعات راهبردی بین‌الملل، ۱۳۸۹، چاپ اول، ص ۱۳۹
۱۹- همان
۲۰- چرا انقلاب فرانسه از بین رفت و انقلاب اسلامی ماندگار شد؟ گفتگو با دکتر منوچهر محمدی،  سایت رهبر معظم انقلاب، منتشرشده در تاریخ: ۱۸/۱۱/۱۳۹۴، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=۳۲۱۹۶//
۲۱- بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار جمعی از دانشجویان در تاریخ:۱۹/۵/۱۳۹۰، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=۴۶۹۵/
۲۲-«جنگ‌های ناپلئون»، منتشرشده در سایت: رشد، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://bit.ly/2nHxntw
۲۳-همان
نام شما

آدرس ايميل شما
برای ارتقای فرهنگ نقد و انتقاد و کمک به پیشرفت فرهنگ و اخلاق جامعه، تلاش کنیم به جای توهین و تمسخر دیگران، نظرات و استدلال هایمان را در رد یا قبول مطالب عنوان کنیم.
نظر شما *