اردوغان ابتدا در مذاکرات تلفنی با "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهوری روسیه در مورد عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه به توافق رسید و بعد در این رابطه با "دونالد ترامپ" رئیس جمهوری آمریکا گفتگو نمود. رئیس جمهوری ترکیه هدف از اقدام نظامی کشورش علیه کردها در خاک سوریه را توضیح داد. ضمن اینکه به گفته وی، این عملیات محدود به منطقه عفرین نبوده و گسترش نیز خواهد یافت و تمام مناطقی مرزی که قرار است دولت خودمختار کردستان سوریه بر آنها کنترل داشته باشد را شامل خواهد شد.

آمریکا باید بداند که ترکیه با مسئله کردها شوخی ندارد
مسئله این است که مسئله کردها برای ترکیه موضوع مرگ و زندگی دولت ترکیه است و برای آنکارا اهمیت حیاتی دارد.   ترکیه نخواهد گذاشت تا در مرزهای این کشور دولت خودمختار کردی تشکیل شود که رسما در ترکیب کشور سوریه بوده و در واقع مستقل عمل کند که تازه در آنجا پایگاههای نظامی برای بازیهای آمریکا در منطقه بوجود آید.

واقعیت است است که اعلام اخیر آمریکا از امکان تشکیل ارتشی 30 هزار نفری از کردها و اعراب سوری، آخرین زنجیره تحریک کننده آنکارا برای آغاز عملیات نظامی در عفرین بود. این در حالی است که در خود شهر عفرین نیروهای پلیس نظامی روسی حضور داشتند و نه آمریکایی‌ها. و مقامات مسکو مجبور شدند فورا نظامیان و نیروهای پزشکی خود را از این منطقه خارج کنند تا جانشان در معرض خطر قرار نگیرد. و دقیقا همین مسئله بهانه ای برای تفاسیر زیادی در این رابطه شد که «روس‌ها به کردهای سوری خیانت کردند».  

در حالیکه در واقع هیچ خیانتی در کار نبود. کردهای سوری خود سعی می کردند که هم با روسیه و هم با آمریکا به بازی بپردازند، با این هدف که بتوانند به خودمختاری و تشکیل دولت مستقل خود دست پیدا کنند. این در حالی است که بخشی از نیروهای کرد به همکاری گسترده  با آمریکایی‌ها تمایل داشتند. در حالیکه واشنگتن در وضعیتی نبود که بتواند تاثیری در خودمختاری کردها در سوریه داشته باشد و روند اوضاع در سوریه تحت کنترل روسیه، ایران و ترکیه قرار داشت، بخصوص روسیه که از یک طرف حامی اصلی دمشق محسوب شده و از سوی دیگر متحد ایران و ترکیه در زمینه حل و فصل مناقشه نظامی در سوریه است.

کردها پشت سر روسیه با آمریکا توافق کرده و با پاسخ ترکیه مواجه شدند
در واقع مسکو حداکثر چیز ممکن و واقع بینانه را به کردهای سوری پیشنهاد داد و آن «خودمختاری در ترکیب کشور واحد سوریه» بود.  مسکو در آن واحد حاضر شد تا مقامات دمشق و آنکارا را در این زمینه متقاعد کند. ولی کردهای سوری ترجیح دادند تا در پشت سر روسیه با آمریکایی‌ها دست دوستی بدهند که همین مسئله هم باعث شد تا با واکنش تند و قابل انتظار ترکیه مواجه شوند.

مسکو هم مانع از اقدام نظامی ترکها نشد، نه تنها از این بابت که این اقدام عملا ممکن نبود. در وهله نخست، برای اینکه عملیات نظامی آنها منجر به نتایجی خواهد شد که در نهایت به نفع روسیه است. در ثانی، این عملیات توهم اخیر آمریکایی‌ها پیرامون تشکیل احتمالی دولت کردستان سوریه را از بین خواهد برد و بدین ترتیب یک اقدام دیگر در مجبور ساختن آمریکا برای خارج شدن از سوریه صورت گرفت.   

کردها تنها در ترکیب کشور سوریه در امان خواهند بود
سومین دلیل هم این است که عملیات نظامی ترکیه کردهای سوری را به سمت مذاکره و رسیدن به توافق با دمشق سوق می دهد. خود این حقیقت که «تهدید ترکیه» همیشه وجود دارد کردها را متقاعد می سازد تا به دنبال جایگاهی برای خود در ترکیب کشور واحد سوریه باشند، نه اینکه خودمختار شوند. تنها در این صورت است که دمشق و مسکو می توانند به آنها در برابر ترکها تضمین امنیتی بدهند و اگر آنها بخواهند موجودیت مستقل داشته باشند، باید خود در برابر «عملیات مداوم ضدتروریستی» ارتش ترکیه از خود دفاع کنند.

نکته چهارم هم این واقعیت است که آنکارا از قبل در خصوص عملیات نظامی خود با مسکو به توافق رسید که این اقدام، مشارکت روسیه و ترکیه را بیش از پیش تقویت می کند. سیاست مورد توافق دو کشور، در این زمینه منافع زیادی برای هر دو طرف خواهد داشت.

البته مسلما تمامی این موارد در صورتی تحقق پیدا خواهند کرد، اگر عملیات «شاخه زیتون» به یک جنگ تمام عیار و دائم بین ترکیه و کردها تبدیل نشود. البته فعلا به نظر می رسد که آنکارا هم مایل نیست تا این عملیات به درازا کشیده شود.

مواضع اصولی روسیه در مورد سوریه که سازش پذیر نیستند
در عین حال مواردی هستند که برای روسیه اهمیت اصولی داشته و مسکو هرگز از آنها صرف نظر نکرده و سازش نخواهد داشت:

1-سوریه باید بعنوان کشوری مستقل مورد بازسازی قرار گرفته و هیچ نیروی نظامی خارجی در این کشور حضور نداشته باشد.

2-درک و اعتماد متقابل در روابط با ترکیه باید نه تنها در عرصه جنگ سوریه، بلکه حل و فصل اوضاع سیاسی این کشور نیز وجود داشته باشد.  و ترکیه نباید نگرانی از بابت سوریه احیاء شده داشته باشد.

3-روابط داخلی در ائتلاف سه جانبه روسیه-ایران-ترکیه باید تضمین کننده صلح در سوریه باشد و در نهایت به تقویت مواضع مسکو در منطقه کمک کند .

4-ترکیه باید استقلال خود از آمریکا را تقویت کند و ایده آل ترین حالت آغاز حرکت آنکارا به سمت خارج شدن از بلوک نظامی ناتو است.

5-کردهای سوری باید خودمختاری مشخصی بدست آورند و به آنها تضمین داده شود که در اداره امور خود آزاد خواهند بود، البته به این شرط که وحدت و یکپارچگی کشور سوریه حتما حفظ شود.

منافع سیاسی خاص روسیه از نقش آفرینی در حل بحران سوریه
در نهایت باید یادآور شد که حرکت به سمت تحقق مواردی که در بالا گفته شد، مواضع روسیه در منطقه خاورمیانه را تقویت و سطح جدیدی از روابط بین روسیه با کشورهای این منطقه بوجود خواهد آورد و در حل و فصل اختلافات و مناقشات جدی، نقش خاص و سازنده ای به مسکو خواهد بخشید.

یعنی در حقیقت چنین نقش آفرینی مستقلی، سهم بسزایی در تقویت مواضع ژئوپلیتیکی روسیه در جهان چند قطبی خواهد داشت.  
 

منبع: تسنیم