عمده کارشناسان بر این باورند که مؤلفه اصلی تأثیرگذار در نرخ دلار به خارج از مرزهای اقتصاد وابسته است و بیشتر ناشی از سیاستهای تحریمی خصمانه آمریکا علیه ایران است.
برای حل بحران دلار باید صورت مسأله را پاک کرد
مالک شریعتی
روزنامه صبح نو , 4 بهمن 1396 ساعت 16:15
عمده کارشناسان بر این باورند که مؤلفه اصلی تأثیرگذار در نرخ دلار به خارج از مرزهای اقتصاد وابسته است و بیشتر ناشی از سیاستهای تحریمی خصمانه آمریکا علیه ایران است.
جهان نیوز - دکتر مالک شریعتی نیاسر: در جریان بررسی لایحه برنامه ششم توسعه، نمایندگان مجلس بانک مرکزی را مکلف کردند تا با هماهنگی وزارت امور خارجه و همکاری وزارتخانههای امور اقتصادی و دارایی، نیرو، نفت و صنعت، معدن و تجارت، با کشورهای عمده طرف تجاری ایران، زمینه انعقاد پیمان پولی دوجانبه یا چندجانبه را فراهم آورد و شرایط را برای استفاده از پولهای ملی هموار کند. بانک مرکزی هم موظف شده تا آییننامه اجرایی این ماده، حداکثر ظرف مدت 6 ماه پس از ابلاغ این قانون به تصویب هیأت وزیران برساند و عملکرد آن را هر 6 ماه یکبار به مجلس ارائه کند.
در طرح جدید مجلس وزارت امور خارجه مکلف شده است که زمینه ایجاد این مبادلات را فراهم کند و بانک مرکزی هم مکلف شده که تا سال 1404 با استفاده از پیمانهای پولی، سهم ارزهای واسط در تجارت فرامرزیمان را در حد 60 درصد کاهش دهد؛ همچنین در ماده دیگری، وزارت نفت مکلف شده تا سال 1404 حداقل 30 درصد از وجوه دریافتی بابت فروش نفت و سایر فرآوردههای نفتی و غیره را از طریق پیمان پولی دوجانبه دریافت کند. مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در گزارش اخیر خود در حالی متوسط نرخ 4450- 4300 تومان را برای هر دلار برای فصل زمستان سال 1397 برآورد کرده است که بازار ارز به دلیل وقوع شوکهای ناشی از عوامل خارج از حوزه اقتصاد، نتوانست ثبات نسبی این بازار در سال جاری را نیز حفظ کند و نرخ دلار در همین روزها تا مرز 4700 تومان نیز پرواز کرد.
عمده کارشناسان بر این باورند که مؤلفه اصلی تأثیرگذار در نرخ دلار به خارج از مرزهای اقتصاد وابسته است و بیشتر ناشی از سیاستهای تحریمی خصمانه آمریکا علیه ایران است به طوریکه چندی قبل وزیر امورخارجه نیز اعتراف کرد که ایران قادر نیست حتی یک حساب ارزی در کشور انگلستان باز کند و هژمونی دلار معنایی جز این ندارد و راهکار آن نیز بینیاز شدن از این هژمونی است. بیش از ۸۰ درصد انتقال ارزی جهان در بستر سوئیفت روی دلار است و از طرف دیگر بخش مهمی از انتقالهای غیردلاری هم در بخشی از چرخه انتقال خود، چرخه دلار را لمس میکنند. خزانهداری آمریکا برای اعمال تحریمهای مالی از همین «نیاز» استفاده میکند. بهعنوان مثال اگر مؤسسهای مالی با یکی از اعضای ایرانی فهرست تحریمی آمریکا(SDN LIST) همکاری کند، بر خلاف تصور رایج، مجازات او ابتدائاً نه جریمه نقدی که درواقع قطع شدن از چرخه دلار است.
راه حل چیست؟
نسخه عاجل جدیت در حذف دلار از چرخه مبادلات بینالمللی است؛ خصوصاً میان کشورمان با کشورهای طرف تجارت در منطقه که تراز ارزی نزدیکی به یکدیگر دارند. این کار میتواند به تدریج کشورمان را از زیر سلطه دلار خارج ساخته و مهمترین ابزار تحریمی را از دست آمریکا خارج سازد. هر روز تأخیر در این زمینه میتواند کار را به نقطه بیبازگشت برساند. چنانچه مسیر اصلی ایران در کشور همسایه برای مبادلات دلاری به طور کامل قفل شود و فقط 10 درصد از نقدینگی کلان سه برابر شده اما معطل در رکود آزاد شود، انفجار دلاری دیگر قابل کنترل نخواهد بود.
اما چگونه به اثر ضد تحریمی حذف دلار از مبادلات و انتقال مراودات به ارزهای محلی در چارچوب پیمانهای دوجانبه، اطمینان حاصل خواهد شد؟ پیمان پولی دوجانبه یک کانال ارزی جدید ایجاد میکند که خارج از روال موجود بینالمللی است و لذا بستن آن، مستلزم اعمال تحریمهایی جدید از جانب آمریکاییهاست. در یک پیمان دوجانبه پولی، نقش اصلی را بانکهای مرکزی طرفین بازی میکنند که هم کشف و رصد و هم قطع این پیمان برای آمریکا بسیار سخت و مستلزم هزینه مالی و سیاسی زیادی برای آنهاست و خصوصاً پس از بدعهدیهای گذشته آمریکا در برجام حامیان زیادی در جهان برای آن پیدا نخواهد شد. کشورهایی که تحت تحریمهای آمریکا هستند چون روسیه و ایران باید اتکای خود را به دلار و سیستم اقتصاد غرب کاهش دهند تا بدین وسیله ادامه بقای دلار را با خطر جدیای روبهرو کنند؛ اما تا وقتی که نفت و گاز با دلار معامله میشوند نمیتوان تا حد خیلی زیادی سلطه دلار بر دنیا را به خطر انداخت. مثلاً امضا شدن قرار داد نفتی بین ونزوئلا و چین با ارز یوان چین گامی در همین راستا محسوب میشود. معاملات ارزی ایران نیز میتواند به این مسیر اضافه شود و کفه ترازو را به نفع مخالفان دلار سنگین کند. توافق سه جانبه بین ایران، جمهوری آذربایجان و روسیه در حوزه معاملات هیدروکربنی به کمک واحد ارزی «روبل» و نه دلار، نمونهای بسیار مهم از تلاش برای محو کردن اتکای ایران به اقتصاد دلاری قلمداد میشود.
*دکترای انرژی
کد مطلب: 585312
آدرس مطلب: https://www.jahannews.com/news/585312/حل-بحران-دلار-باید-صورت-مسأله-پاک