یادداشتی بر اجرای شب گذشته ارکستر ملی در تالار وحدت
چند نکته درباره نوع رهبری فریدون شهبازیان
سه شنبه ۲۶ دی ۱۳۹۶ ساعت ۰۸:۵۶
کد مطلب: 582485
چهارده ماه از سکان‌داری فریدون شهبازیان بر ارکستر ملی می‌گذرد که این ارکستر در طول این مدت فراز و فرودهایی داشته و با خوانندگان متعدد به اجرای رپرتوارهای ایرانی پرداخته است. شکی در این نیست که فریدون شهبازیان در زمینه آهنگسازی و بخصوص تنظیم و ارکستراسیون دارای جایگاه و سابقه‌ای درخشان با آثاری ماندگار هستند اما نمی‌توان آن توانایی را به حوزه کنداکتوری ارکستر بزرگ تعمیم داد.
یکی از نکاتی که در روزهای اخیر و به ویژه پس اجراهای اخیر ارکستر ملی در محافل هنری مطرح شده، رهبری فریدون شهبازیان و نوع حرکات او در رهبری و اهمیت حضور فیزیکی کنداکتور در ارکستر بزرگ است.
بدون رهبری خوب پاساژها و نوانس‌ها بد اجرا می‌شوند و سازها هرکدام به روش خود تغییر تمپو می‌دهند و از همه مهم‌تر استفاده درست از زمان در تمرینات ارکستر است که از کارهای واجب رهبر ارکستر به‌شمار می‌رود. اما بنظر می رسد شهبازیان در رهبری خود به صورت ذهنی حرکات بالارونده و پایین‌رونده و ریتم را دنبال می‌کند که قاعدتا این ذهنیت به صورت صد در صد به نوازنده منتقل نمی‌شود؛ دلیل این موضوع را هم شاید بتوان استفاده از حرکات غیر تعریف شده کنداکتوری، عنوان کرد.
دینامیک موسیقی توسط حجم شکلی که رهبر ارکستر با دست چپ در فضا ترسیم می‌کند بهبود می‌یابد درحالی که دست راست چوب را گرفته و میزان را نگه می‌دارد که در رهبری شهبازیان این اصول مدام درهم می‌ریزد هرچند شاید نوازنده‌ها با تعاریف و نماد‌های منحصر به فرد ایشان آشنا شده و موضوع را به درستی درک کنند اما باز مسوولیت صدادهی ارکستر و اجرای دقیق لگاتو، استکاتو و نوانس‌ها و دینامیک صدا به رهبر می‌رسد.
با این وجود که فریدون شهبازیان آهنگساز است اما برخی ویژگی‌های رهبر ارکستر از جمله «گوش دقیق و درک ریتم»، «نت‌خوانی و دشیفر یا به اصطلاح انگلیسی «sight reading» و «آشنایی با تمام سازهای ارکستر و علم ارکستراسیون و تسلط بر چند ساز» را دارد اما «فیزیک بدنی و انضباط رفتاری و پوششی» در مورد ایشان زیاد رعایت نمی‌شود.
البته این ارکستر مشکلات دیگری نیز دارند که نه به رهبر و نه نوازنده‌ها مربوط نیست از جمله کیفیت پایین سازها بخصوص زهی‌ها که مهم‌ترین هسته ارکسترهای بزرگ هستند. از این رو تعویض برخی سازهای ارکستر ضروری به نظر می رسد. البته تعویض و نوسازی سخت افزاری ارکستر نیاز به بودجه زیادی دارد که احتمالا از توان بنیاد رودکی با آن بودجه اندک سالانه و مخارجی که این مجموعه دارد، خارج است. در این زمینه وزارت ارشاد باید بودجه ای را صرفا به همین منظور اختصاص دهد.
دیگر نکته ای که باید در انتهای این یادداشت عنوان کرد، خستگی صدای محمد معتمدی خواننده ارکستر در این اجرا بود و اینکه در برنامه‌ها یا احیانا تمرینات، زیاد از حنجره خود کار کشیده؛ به صورتی که نمی‌توانست نت‌های اوج را اجرا کند و با زیرکی و تجربه با کنترل تارهای صوتی و میمیک اجرای نت‌های زیر و نوانس و گرفتگی بیش از حد چند نت اوج، خود را از گرفتگی صدا یا ناکوکی می‌رهاند.
منبع:فارس
