وقتی امام در واکنش به شهادت فرزند برومند خود، تعبیر «الطاف خفیه» الهی را به کار بردند، بسیاری از نزدیکان و شاگردان ایشان در حیرت فرو رفتند. اما تنها ۴۰ روز باید می گذشت تا سرّ این تعبیر عجیب آشکار شود
به مناسبت سالگرد شهادت سید مصطفی خمینی؛
واکنش حضرت امام(ره) به شهادت فرزند ارشدشان + تصاویر
30 مهر 1396 ساعت 19:32
وقتی امام در واکنش به شهادت فرزند برومند خود، تعبیر «الطاف خفیه» الهی را به کار بردند، بسیاری از نزدیکان و شاگردان ایشان در حیرت فرو رفتند. اما تنها ۴۰ روز باید می گذشت تا سرّ این تعبیر عجیب آشکار شود
به گزارش جهان نیوز، ایشان از لحاظ استعداد و جرأت علمی، تهذیب نفس، شجاعت و منش مبارزاتی، انسانی ممتاز بود و معرفی جایگاه علمی و افکار ایشان به جامعه و نسل امروز، کار بسیار خوب و لازمی است."(بیانات رهبر انقلاب در دیدار دستاندرکاران همایش بزرگداشت مرحوم آیت الله حاج سیدمصطفی خمینی، ۹۶.۰۷.۳۰)
روز ۱ آبان، برابر با چهلمین سالگرد شهادت آیت الله سیِد مصطفی خمینی، فرزند ارشد بنیانگذار کبیر جمهوری اسلامی ایران است. به یادبود سوابق علمی و مبارزاتی این چهره تابناک تاریخ انقلاب اسلامی، نگاهی اجمالی به زندگی ایشان خواهیم داشت.
شهید آیت الله سید مصطفی خمینی در ۲۱ آذر ۱۳۰۹ ه ش برابر با ۲۱ رجب ۱۳۴۹ ه ق در محله الوندیه شهرستان قم در منزل اجارهای متولد شد. به مناسبت نام پدر بزرگ پدریاش «شهید سیدمصطفی موسوی» او را نیز مصطفی نامیدند. مادر گرامیاش خانم خدیجه ثقفی در انتخاب این اسم برای فرزندش میگوید :
«من خیلی دوست داشتم که نامش مصطفی باشد و نمیدانم آقا چه دوست داشتند، ولی من ایشان را راضی کردم و گفتم که چون نام پدرتان مصطفی بوده است، بسیار مناسب است و آقا هم راضی شدند و اسمش را محمد گذاشتیم، لقبش را مصطفی و کنیهاش را ابوالحسن گذاشتیم، ابوالقاسم نگذاشتیم که هر سه مشابه حضرت رسول (ص) نشود."
سید مصطفی دیرتر از کودکان دیگر زبان باز کرد، بهگونهای که تا چهار سالگی فقط چند کلمه را میتوانست بگوید؛ اما دیری نپایید، او را به مکتبخانهای در نزدیکی منزلشان گذاشتند. این اقدام تأثیر فراوانی در حرف زدن وی بر جای گذاشت و نگرانی اطرافیانش برطرف شد.
از پانزده سالگی، تحصیل در حوزۀ علمیۀ قم را آغاز کرد. در مدتی کمتر از شش سال، دورههای مقدماتی و سطح را به پایان برد و در سال ۱۳۳۰ش، مشغول به فراگیری درس خارج شد.
او در دورۀ سطح، نزد استادانی چون محمد جواد اصفهانی، محمد صدوقی، مهدی حائری، فقه و اصول را فراگرفت و همزمان به فراگیری فلسفه نزد سید رضا صدر و شرح منظومۀ حکیم سبزواری نزد شیخ محمد فکور یزدی پرداخت. سپس به فرا گیری اسفار نزد سید ابوالحسن رفیعی قزوینی و علامه طباطبایی پرداخت و پس از پایان دورۀ این درس، ضمن تدریس اسفار، حاشیهای هم بر آن نوشت.
حاج آقا حسین طباطبایی بروجردی، سید محمد محقق داماد و امام خمینی، استادان سید مصطفی در مراحل درس خارج فقه و اصول بودند. او در ۲۷ سالگی به اجتهاد رسید.
سید مصطفی خمینی در سال ۱۳۳۳ و در سن ۲۴ سالگی با دختر شیخ مرتضی حائری ازدواج کرد. مرحومه بانو خدیجه ثقفی، همسر بزرگوار حضرت امام(ره)، ماجرای ازدواج پسر ارشد خود را چنین شرح دادند:
"یک وقت شایع شد که با آقا مرتضی حائری وصلت کردهایم، بهطوری که مصطفی میگوید: وقتی آقای حائری از صحن حرم بیرون میآید، رفقا میگویند که پدر زنت آمد. این شایعه به گوش آقا رسیده بود و یک شب آقا از من پرسید که دختر آقای حائری را دیدهای؟ من هم کمی توضیح دادم. آقا گفت: چطور است این دروغ را راست کنیم؟ گفتم که هر طوری صلاح میدانید. فردا صبح هم آقا پیغام فرستاده بود و ظهر، آنها جواب داده بودند و باز آقا پیغام داده بود که همان شب بروند برای صحبت؛ بعد به ما خبر دادند که مردها رفتهاند و ما زنها هم بعداً رفتیم و قرار عقد گذاشته شد."
حاصل این ازدواج یک دختر و یک پسر بود مریم پزشک است و در سوئیس زندگی می کند. سید حسین خمینی از نظر سیاسی دیدگاه متفاوتی به انقلابی ها داشت و از حامیان بنی صدر و مجاهدین خلق محسوب می شد، به عراق و آمریکا سفر کرد و در سالهای اخیر به ایران آمده و در قم ساکن شد.
آیت الله حاج سید محمد سجادی اصفهانی، از جمله نزدیکترین یاران و شاگردان شهید آیت الله سید مصطفی خمینی درباره مقام علمی سید مصطفی که در ۲۷ سالگی به مقام اجتهاد رسید، چنین گفته است:
" بنده به ضرس قاطع عرض میکنم مقام علمی ایشان، حتی نزد طلاب حوزهها هم مجهول است! ایشان بیتردید یکی از علمای بزرگ شیعه و در تقوا و پرهیزکاری کمنظیر بود. ایشان از امام مستقل بود، اما نه در مبانی و لذا یکی از ویژگیهای ایشان تشریح، تبیین و تفصیل مبانی اصولی امام است. کسانی که میخواهند مبانی امام در اصول را بهطور کامل و دقیق درک کنند، باید «اصول فقه» حاجآقا مصطفی را مطالعه کنند. ایشان در فقه هم آثار بدیعی دارد، از جمله کتاب «البیع» که در آن شرح مبسوطی در باره ولایت فقیه داده است."
آیت الله سجادی سیر و سلوک و تهجّد عرفانی مصطفی را هم چنین شرح می دهد:
"بسیار اهل دل و اهل حال بود و به مرحوم حداد که در کربلا کاسب بود و باطن عجیبی داشت، ارادت میورزید. با آقای کشمیری هم مراوده داشت و از ایشان ذکر میگرفت. در قم هم که بود با آیتالله بهاءالدینی صمیمی بود. در نجف با حاجآقا دولابی هم رابطه داشت. درباره این نوع موضوعات حرف نمیزد، ولی از حالاتش میشد فهمید که عوالم خاصی دارد. زیارت کردن و عبادتش مثل بقیه نبود. به اباعبدالله(ع) عشق عجیبی داشت و سالی چند بار پای پیاده به کربلا میرفت. به مجالس روضه علاقه زیادی داشت و در آنها شرکت میکرد. در سفرهایی که میرفت، همراهیاش میکردم. گاهی هم شهیدآیت الله مدنی میآمدند. بسیار متواضع، رفیق و خوشسفر بود. شبها هم دوست داشت مشاعره کند. گاهی هم اشعار امام را میخواند، ولی از دوستان میخواست جایی نقل نکنند! شبها خیلی کم میخوابید. دهه آخر ماه رمضان را هم همراه با مرحوم اشکوری به مسجد کوفه میرفت و معتکف میشد. دائمالذکر بود."
سید مصطفی از ابتدای نهضت امام خمینی در سال ۱۳۴۲ ش وارد فعالیتهای سیاسی شد. پس از دستگیری امام خمینی در قیام ۱۵ خرداد، او برای آزادی امام و ادامۀ نهضت در غیاب وی تلاش زیادی کرد. در این مرحله، اعلامیههایی تهیه و برای روحانیون میفرستاد و دستورها و پیامهای امام خمینی را، که در آن زمان در حبس به سر میبرد، به آگاهی طرفداران او میرسانید.
زندان و تبعید
سید مصطفی پس از دستگیری مجدد امام خمینی در ۱۳ آبان سال ۱۳۴۳ ش، که پس از سخنرانی تند و صریح ایشان در اعتراض به تصویب لایحۀ کاپیتولاسیون صورت گرفت، بازاریان قم را ترغیب کرد تا بازار را تعطیل کنند. به دنبال آن، مأموران شهربانی قم و ساواک او را در منزل آیت الله شهاب الدین مرعشی نجفی دستگیر و به زندان قزل قلعه در تهران منتقل کردند. پس از بازداشت سید مصطفی، دادستانی ارتش در ۱۴ آبان ۱۳۴۳ ش به اتهام اقدام بر ضد امنیت ملی برای او قرار بازداشت موقت صادر کرد. ساواک این حکم را در ۸ دی ۱۳۴۳، به شرط اقامت سید مصطفی در ترکیه لغو کرد و او آزاد شد. با این حال، به سبب مخالفت با شرط مذکور، چند روز بعد مجدداً دستگیر و در ۱۴ دی ۱۳۴۳ ش به ترکیه تبعید گردید
سید مصطفی در ترکیه به شهر بورسه، محل تبعید امام خمینی، انتقال داده شد و در این هنگام، سلسله درسهایی را از محضر امام خمینی فراگرفت. او در این مدت تلاش کرد با سپردن تعهداتی مبنی بر عدم مداخله در امور سیاسی، تماس نداشتن با مخالفان حکومت و انتقال محل زندگی خود و خانوادهاش از قم به خمین، موافقت ساواک را برای بازگشت به ایران جلب کند، لیکن ساواک به دلیل ترس از پیامدهای احتمالی، مانع از بازگشت او به ایران شد.
سید مصطفی در ۱۳ مهر ۱۳۴۴ ش، همراه امام خمینی به عراق منتقل شد. آنها ابتدا در بغداد و سپس در نجف اقامت گزیدند. این دوره که دوازده سال به طول انجامید، هم زمان با اوج گیری مخالفتها با حکومت پهلوی در ایران و فعالیتهای جنبش آزادی بخش فلسطین بود. موضع سید مصطفی در برابر جنبش آزادی بخش فلسطین تأیید و حمایت عملی از آن بود
سید مصطفی در مبارزه با حکومت پهلوی به مبارزهای مسلحانه و مردمی اعتقاد داشت، به همین دلیل آموزش نظامی دید و آن را برای دیگر مبارزان ضروری میدانست.
او در سرنگونی حکومت پهلوی با دیگر گروهها و جمعیتهای سیاسی اشتراک نظر داشت، با این حال انگیزههای متفاوت و مستقلش مانع همکاری او با بسیاری از این گروهها بود. او صریحاً مخالف همکاری با جریانهای غیر مذهبی مخالف رژیم بود. همچنین او از اولین کسانی بود که برای تحقق عملی اندیشۀ حکومت اسلامی تلاش کرد و رسالۀ «الاسلام و الحکومة» را در این زمینه نگاشت.
نحوه شهادت
آیتالله سید مصطفی خمینی در سحرگاه یکشنبه اول آبان ۱۳۵۶ برابر با نهم ذیقعده ۱۳۹۷ قمری در سن ۴۷ سالگی در منزل خود در نجف اشرف به صورت ناگهانی و مرموز رحلت نمود. با توجه به اینکه امام خمینی(ره) اجازه کالبدشکافی پیکر وی را ندادند، لذا جریان درگذشت وی به صورت رازآلود باقی ماند. با توجه به رازناک ماندن رحلت یا شهادت آیت الله سیدمصطفی خمینی، روایت ها، مستندات و نظرهای نزدیکان وی را به ترتیب تاریخ و اهمیت نظرشان ذکر می کنیم.
اولین کسی که از رحلت سید مصطفی اطلاع پیدا کرد، خادمه منزل وی به نام "صغرا خانم" بود. وی مشاهدات خود را چنین بازگو میکند:
"شب آخر قرار بود برای آقا مصطفی مهمان بیاید. چون دیروقت بود، ایشان آمدند و به من گفتند: صغرا برو بخواب، من خودم در را باز میکنم. من هم اول به حرم رفتم، نماز خواندم، زیارت کردم، بعد به خانه آمدم و خوابیدم. صبح که طبق معمول، صبحانه آقا را بالا بردم، دیدم آقا روی کتاب دعایشان خم شدهاند، فکر کردم که خوابشان برده است، صدایشان کردم و گفتم: آقا... آقا خوابتان برده... که دیدم جواب نمیدهند و زیر چشمشان هم به رنگ خرما شده است. پایین رفتم و خانم ایشان را که مریض بود، صدا کردم و خودم هم به کوچه رفتم و فریاد زدم که آقا مصطفی مریض شده است که در این هنگام آقای دعایی مرا دید و با یکی دو نفر دیگر به بالا آمد و آقا را به بیمارستان بردند."
خانم "معصومه حائری"، همسر سید مصطفی، دومین فردی بود که از ماوقع اطلاع یافت. وی حوادث آن روز را چنین بازگو میکند:
"او [حاج آقا مصطفی] مردی بسیار قوی و از سلامت کامل برخوردار بود؛ هیچ گونه ناراحتی و بیماری نداشت، به همین دلیل برخلاف آنچه شایع کردند سکته قلبی خیلی بعید به نظر میرسید. همان شب که حاج آقا مصطفی شهید شد زودتر از معمول به خانه آمده بود، چون قرار بود که ساعت دوازده، مهمان بیاید و من سخت مریض بودم. آقای دعایی که همسایه ما بود، برای معاینه من دکتر آورد. از طرف دیگر، آقا مصطفی شبها مطالعه داشت و ما یک ننه داشتیم که اسمش "صغرا" بود، آقا مصطفی به او گفت: برو بخواب، اگر مهمان آمد، من در را باز می کنم. و ما دیگر نفهمیدیم که مهمانها چه وقت آمدند و کی رفتند و چه شد؟ ... پس از اطلاع از شهادت حاج آقا مصطفی خود را بالای سر او رساندم و دیدم دستهای آقا مصطفی بنفش شده است و لکههای بنفش نیز روی سینه و سرشانههایش دیدم. وی را بلافاصله با کمک آقای دعایی به بیمارستان انتقال دادیم. در آنجا به ما گفتند که حاج آقا مصطفی مسموم شده و دو ساعت است که از دنیا رفته است."
یکی از اولین کسانی که از شهادت مرحوم حاج مصطفی مطلع شد سید محمود دعایی بود. او اتفاقات شب و روز شهادت سید مصطفی خمینی را چنین شرح میدهد:
"آن روز صبح، من برای تهیه نان بیرون رفته بـودم. هـنـوز آفـتاب نزده بود، دیدم، ننه صغری که بسیار مورد احـتـرام ما بود؛ فریاد میکشد و پای برهنه میدود و به سرش میزنـد. من از دیدن این صحنه بسیار متأثر شدم. پیرزن میگفت: خاک بر سرم شد، آقا بدو. من فوقالعاده وحشتزده شدم و به ذهنم چیز دیگری آمد. گفتم؛ چی شده؟ گفت: آقا مصطفی مریض است. سراسیمه رفتم دیدم که آن مرحوم پشت سجادهشان دراز کشیدهاند.
ابتدا بسیار تلاش کردم با پزشکان بیمارستان نجف تماس بگیرم ولی ایـن توفیق را نداشتم، بلافاصله خود را به بیمارستان رساندم، آنهـا آنقـدر آمـادگی نداشتند که یک آمبولانس بفرستند، این لحظات بـرای مـن بـسـیـار سخت میگذشت. آنجا تصمیم گرفتم این خبر را بـدون ایـن کـه ایجاد وحشت و نگرانی کند به منزل امام برسانم ـ ایـنطـور خبرها را باید خیلی حسابشده و به اصطلاح با ظرافت به بـسـتگان رساند ـ طلبهای آنجا بود، به او گفتم: به منزل امام مـیروی و فـقـط احمدآقا را خبر میکنی و میگویی خیلی فوری به مـنزل اخوی سر بزند. آن طلبه هم رفت و احمد آقا را صدا زد و ما مـوفـق شـدیم با یک تاکسی که به زحمت میتوانست به کوچه بیاید، ایـشـان را بـه بـیمارستانی منتقل کنیم. متاسفانه در بیمارستان پـزشـک کشیک پس از معاینات اولیه تشخیص داد ایشان از دنیا رفتهاند."
دعایی هم به مشکوک بودن فوت آقا مصطفی بر اساس قرائن اشاره می کند:
"متأسفانه در بیمارستان پزشک کشیک پس از معاینات اولیه تشخیص داد ایشان از دنیا رفتهاند. با علائمی که روی پوست بدن وجود داشت مشخص بود که مرگ طبیعی نبوده و ناشی از یک مسمومیت است.... در خارج از بیمارستانی که حاج آقا مصطفی را به آنجا انتقال دادیم، یک ماشین نمره تهران بود که پس از شنیدن خبر درگذشت وی به طرف بغداد حرکت کرد."
"سید حسین خمینی"، فرزند حاج آقا مصطفی نیز در رابطه با شهادت پدرش به نکته دیگری اشاره کرده و میگوید:
"در بیمارستان، دکتر "ایاد علی البیر" برای معاینه پدرم آمد و گفت: مع الاسف، وی فوت کرده و مرگش هم عادی نیست. اگر اجازه بدهید بنده جسد را کالبدشکافی کنم و این مسئله را ثابت کنم. دکتر ایادعلی البیر جراح و فارغ التحصیل از دانشگاه سلطنتی لندن بود. پیکر مرحوم والد کالبدشکافی نشد؛ چون آن موقع کالبدشکافی از نظر عرفی، کار منکری به حساب میآمد، شرع هم جوازی برای آن قائل نبود؛ به خصوص که در مورد شخصی مثل مرحوم والد قبح این مسئله بیشتر بود و نوعی بی احترامی محسوب میشد. طبیعی بود که امام(ره) هم، چنین اجازهای ندهند."
کد مطلب: 559450
آدرس مطلب: https://www.jahannews.com/news/559450/واکنش-حضرت-امام-ره-شهادت-فرزند-ارشدشان-تصاویر