دکتر فرزاد جهان بین؛
جایگاه امام زمان(عج) و ظهور در نهج البلاغه/ امامت یک امر مستمر و دائمی است
جمعه ۷ خرداد ۱۳۹۵ ساعت ۱۲:۰۰
کد مطلب: 493835
گفتنی است ختم قرآن به نیت سلامتی وتعجیل درفرج ، مناجات با خدا واستغاثه دسته جمعی همراه با دعای کمیل وقرائت زیارت عاشورابا مداحی حجه الاسلام حسن زاده ، نجوای انتظار با اجرای گروه تواشیح دانشگاه امام صادق علیه السلام، منبرمهدویت باسخنرانی دکترجهان بین ازاساتید دانشگاه تهران وابتهال خوانی شمیم انتظار ازجمله برنامه های این مراسم بود که متن سخنرانی تقدیم می گردد:
مساله مهدویت از جمله مسائل مهم از منظر فریقین می باشد.در نهج البلاغه نیز به همین جهت، مورد توجه ویژه حضرت علی(ع) قرار گرفته است. یادداشت حاضر، تلاش دارد تا در یک نظام، بیانات امیرمومنان در خصوص مهدویت را ارائه نماید.به همین منظور در چند بخش، این مطالب ارائه می گردند:
الف- امامت یک امر مستمر و دائمی است.
علی(ع) در نهج البلاغه با تشبیه ائمه هدی(ع) به نجم بیان می دارند که زمین هیچگاه از وجود این ستارگان، خالی نمی گردد.
“اَلا اِنَّ مَثَل َآل مُحَمَدٍ(ص) کَمَثَلِ نُجُومِ السَّماءِ اِذاخَوی نَجمٌ طَلَع نَجمٌ فَکَاَنَّکم قَد تَکامَلَت مِنَ اللّهِ فیکُمُ الصنائِع وَ اَراکم ماکُنتُم تَامَلُون ؛بیدار باشید مثل آل محمد(ص) چونان ستارگان آسمان است اگر ستاره ای غروب کند، ستاره دیگری طلوع خواهد کرد(این امر تا ظهور امام زمان ادامه دارد و در دوران اوست که) گویا می بینم(در پرتو خاندان پیامبر) نعمت های خدا بر شما تمام شده و شما به آنچه آرزو دارید رسیده اید.”(خطبه 100)
ایشان در حکمت 147، به این نکته اشاره می کنند که زمین هیچگاه از حجت خالی نمی گردد و در این خصوص می فرمایند:
“اللَّهُمَّ بَلَی لَا تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ قَائِمٍ لِلَّهِ بِحُجَّةٍ إِمَّا ظَاهِراً مَشْهُوراً وَ إِمَّا خَائِفاً مَغْمُوراً لِئَلَّا تَبْطُلَ حُجَجُ اللَّهِ وَ بَيِّنَاتُهُ” (حکمت 147)
خداوندا، آرى زمين از كسى كه به حجّت خدا براى خدا قيام نمايد تهى نمىماند، قايمى آشكار و مشهور، يا ترسان و پنهان، تا دلايل الهى و بيّناتش باطل نگردد.
در همین راستا روایات معتبر 12 خلیفه قابل توجه است.
عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَةَ قَالَ دَخَلْتُ مَعَ أَبِی عَلَی النَّبِی صلی الله علیه و سلم، فَسَمِعْتُهُ یقُولُ إِنَّ هَذَا الأَمْرَ لَا ینْقَضِی حَتَّی یمْضِی فِیهِمُ اثْنَا عَشَرَ خَلِیفَةً قَالَ ثُمَّ تَکلَّمَ بِکلَامٍ خَفِی عَلَی، قَالَ؛ فَقُلْتُ لأَبِی مَا قَالَ؛ قَالَ کلُّهُمْ مِنْ قُرَیشٍ.
در برخی از روایات به ابتدا و انتهای این زنجیره مبارک اشاره شده است.
“عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله الْأَئِمَّةُ بَعْدِی اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ عَلِی بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ آخِرُهُمُ الْقَائِمُ فَهُمْ خُلَفَائِی وَ أَوْصِیائِی وَ أَوْلِیائِی وَ حُجَجُ اللَّهِ عَلَی أُمَّتِی بَعْدِی الْمُقِرُّ بِهِمْ مُؤْمِنٌ وَ الْمُنْکرُ لَهُمْ کافِرٌ؛ امامان بعد از من دوازده نفرند. اول آن ها علی بن ابی طالب می باشد و آخر آنان هم قائم است. این عده جانشینان و اوصیاء من هستند و از طرف خداوند بر امت من حجت می باشند. مؤمن اقرار به امامت آنان می کند و کافر هم منکر فضل و مقام آن ها می باشد”
ب- غیبت امام عصر(عج)
امام ئوازدهم به غیبت می روند.در این خصوص در نهج البلاغه به صورت اشکاری دو مفهوم غروب حضرت و نیز پنهان شدن وی از چشم مردمان مورد توجه قرار گرفته است.
“اَلا وَ اِنَّ مَن اَدرَکَها مِنّا یَسری فِیها بسِرِاجٍ مُنیرٍ و یَحذُو فیها عَلی مِثالِ الصّالِحین لیَحلَّ فیها رِبقاً وَ یُعتِقَ فیها رقّا وَ یَصدَعُ شَعباً، وَ یَشعَبَ صَدعاً، فی سُترَةٍ عَنِ النّاسِ لایُبصِرُ القائِفُ اَثَرَهُ وَلَو تابَعَ نَظَرهُ(خطبه 150)؛بیدار باشید و براستی آن کس از ما(یعنی حضرت مهدی(ع)) که فتنه های آینده را دریابد، با چراغی روشنگر در آن گام می نهد، و برهمان روش صالحان (پیامبر اکرم(ص) و امامان گذشته) رفتار می کند تا گره ها را بگشاید، بردگان (و ملّت های اسیر) را آزاد سازد، و جمعیّت گمراه (و ستمگر را) پراکنده، و جریان پراکنده حق را جمع آوری کند (حضرت مهدی(ع) سالهای طولانی) در پنهانی از مردم به سر می برد آن چنان که اثر شناس اثر قدمش را نمی یابد گرچه در یافتن اثر (و نشانه ها) تلاش فراوان نماید”
در این عبارت، علی(ع) تاکید می کنند که صاحب الامر(عج) از چشم مردم در حجاب خواهد بود به نحوی که اثر شناس اثر قدمش را نمی یابد گرچه در یافتن اثر (و نشانه ها) تلاش فراوان نماید.
در موردی دیگر در نهج البلاغه می بینیم:
“فَهُوَ مُغتَرِبٌ اِذا اغتَرَبَ الاِسلامُ، وَ ضَرَبَ بِعسببِ ذَنبِهِ وَ الصَقَ الاَرضَ بِجِرانِهِ، بَقیّةٌ مِن بَقایا حُجّتِهِ، خَلیفَةٌ من خَلائِفِ اَنبِیائِهِ(خطبه 182)؛ در آن هنگام اسلام غروب می کند و چونان شتری(در راه مانده) دم خود را به حرکت در آورده گردن به زمین می چسباند او (حضرت مهدی) پنهان خواهد شد (و غیبت صغری و کبری آغاز خواهد شد) او باقیمانده حجّت های الهی و آخرین جانشین از جانشینان پیامبران است.
ج- دوره غیبت و شکل گیری دو روند:
در طول دوره غیبت دو روند شکل می گیرد.از یک طرف، مردم، سرگردانند و در حال تجربه کردن راه حلهای مختلف برا دستیابی به زندگی سنجیده اند.علی (ع) در این مورد می فرمایند:
“و اخذوا یمینا و شمالا ظعنا طعنا فی مسالک الغی، و ترک المذاهب الرشد(خطبه 150)
گمراهان برای حرکت در مسیرهای گمراهی و رها کردن طرق رشد و کمال به راست و چپ زدند”.
اما بعد از این تجربه ها، تشنگی برای معارف اهل بیت، فزونی می گیرد.علی (ع) در یکی از کلماتشان می فرمایند:
لتعطفن الدنيا علينا بعد شماسها عطف الضروس علي ولدها.ثم تلاعقيب ذلک: و نريد ان نمن علي الذين استضعفوا في الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثين.(حکمت 209)
امير مومنان فرمود: دنيا پس از چموشي- همچون شتري که از دوشيدن شيرش (بخاطر بچهاش) امتناع ميورزد – با مهرباني همانند مادر نسبت به بچه خود به ما روي ميآورد آنگاه آيه فوق را خواند که فرمايد : ميخواهيم بر آنان که در زمين ناتوان شمرده شدند تفضل نموده و آنان را پيشوايان جهان و وارثان زمين قرار دهيم.
همچنین، ظلم و استکبار افزایش می یابد و اقلیتی مستکبر، اکثریتی مستضعف را در چنبره خود می گیرند.از عبارت علی(ع) که فرمودند لیَحلَّ فیها رِبقاً وَ یُعتِقَ فیها رقّا وَ یَصدَعُ شَعباً، وَ یَشعَبَ صَدعاً،این بر می اید که قبل از قیام حضرت حجت، جریان استکبارف متحد و جریان حق، پراکنده اند و ملتها به اسارت گرفته شده اند.
اما از طرف دیگر و آن روی سکه غیبت، افرادی برجسته رشد می کنند.حضرت در این خصوص می فرمایند:
ثُمَّ لَيُشْحَذَنَّ فِيهَا قَوْمٌ شَحْذَ اَلْقَيْنِ اَلنَّصْلَ تُجْلَى بِالتَّنْزِيلِ أَبْصَارُهُمْ وَ يُرْمَى بِالتَّفْسِيرِ فِي مَسَامِعِهِمْ وَ يُغْبَقُونَ كَأْسَ اَلْحِكْمَةِ بَعْدَ اَلصَّبُوحِ
پس گروهى در كشاكش آن فتنهها بصيرت خويش را چنان صيقل دهند كه آهنگر تيغه شمشير را. ديدگانش به نور قرآن جلا گيرد و تفسير قرآن گوشهايشان را نوازش دهد و هر شامگاه و بامداد جامهاى حكمت نوشند.
در طول دوره غیبت چنین افرادی رشد می یایند و خود حضرت در این دوره پنهانی، مدیریتی می نماید که جبهه مستضعفین، متحد و جبهه مستکبرین پراکنده گردند.
د- بعد از ظهور
بعد از ظهور و اغاز علنی قیام، مردم فوج فوج به سمت حضرتش می گروند.علی (ع) در این باره می فرمایند:
فَإِذَا كَانَ ذَلِكَ ضَرَبَ يَعْسُوبُ اَلدِّينِ بِذَنَبِهِ، فَيَجْتَمِعُونَ إِلَيْهِ كَمَا يَجْتَمِعُ قَزَعُ اَلْخَرِيفِ
چون زمانش در رسد، « يعسوب » دين با پيروان خود به راه افتد و مردم بر او گرد آيند چون « قزع » (ابرهای) پاييز كه به هم پيوندند .
آنگاه حضرت، حاکمیت جهانی خود را شکل خواهد داد.در این زمان، مهمترین روش ایشان احیاء کتاب و سنت الهی است.علی(ع) در مورد دوران بعد از ظهور در بیاناتی می فرمایند:
“او خواسته ها را تابع هدایت وحی می کند، هنگامی که مردم، هدایت را تابع هوس های خویش قرار می دهند… آگاه باشید فردایی که شما را از آن هیچ شناختی نیست، زمامداری حاکمیت پیدا می کند که غیر از خاندان حکومت های امروزی است؛ او عمّال و کارگزاران حکومت ها را بر اعمال بدشان کیفر خواهد داد. زمین، میوه های دل خود (معادن طلا و نقره) را برای او بیرون می ریزد و کلیدهایش را به او می سپارد. او روش عادلانه و حکومت حق را به شما می نمایاند و کتاب خدا و سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را که تا آن روز متروک ماندند، زنده می کند”(خطبه 138)
