برنامه ششم عقب نمانَد!

به گزارش جهان به نقل از ایکنا، لایحه برنامه ششم توسعه در حالی همزمان با لایحه بودجه 1395 از سوی دولت به مجلس ارائه شد که این لایحه به طرح کلیاتی از برنامه در بخش‌های مختلف اختصاص یافته است. هرچند نمایندگان مجلس به دلیل عملکرد دولت در این زمینه معترض بودند اما به گفته محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت، برنامه ششم بیش از 1200 صفحه است که در آینده به مجلس ارائه خواهد شد.

با این حال به نظر می‌رسد در مباحث کلی برنامه ششم نیز برخی بخش‌ها با سیاست‌های کلی این برنامه که از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ شده، فاصله دارد. از جمله این بخش‌ها، موضوع فرهنگی به ویژه زمینه‌سازی برای گسترش فرهنگ دینی است.

این سیاست‌ها با توجه به اینکه در ماه‌های آغازین دهه دوم چشم‌انداز ۲۰ ساله کشور قرار داریم، از سوی رهبر معظم انقلاب بر پایه محورهای سه‌گانه «اقتصاد مقاومتی»، «پیشتازی در عرصه علم و فناوری» و «تعالی و مقاوم‌سازی فرهنگی» تنظیم شده است.

سیاست‌های ابلاغی رهبر معظم انقلاب در بخش‌های امور اقتصادی، امور فناوری اطلاعات و ارتباطات،‌ امور اجتماعی، امور دفاعی و امنیتی، امور سیاست خارجی، امور حقوقی و قضایی، امور فرهنگی و امور علم، فناوری و نوآوری تنظیم شده بود که انتظار می‌رفت سهم این بخش‌ها به صورت نسبی در برنامه ششم توسعه منعکس پیدا کند.

در این سند که 6 بند از آن به موضوع فرهنگی اختصاص داده شده است، مباحث مهمی از جمله تلاش برای تبیین ارزش‌های انقلاب و دستاوردهای جمهوری اسلامی، تهیه پیوست فرهنگی برای طرح‌های مهم، توجه ویژه به توسعه مفاهیم و شاخص‌های هویت اسلامی – ایرانی مطرح شده است.

در بخش فرهنگی سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه بر این موارد تأکید شده است: تلاش شایسته برای تبیین ارزش‌های انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و دستاوردهای جمهوری اسلامی؛ ارائه و ترویج سبک زندگی اسلامی – ایرانی و فرهنگ‌سازی درباره اصلاح الگوی مصرف و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی؛ اجرای نقشه مهندسی فرهنگی کشور و تهیه پیوست فرهنگی برای طرح‌های مهم؛ حمایت مادی و معنوی از هنرمندان، نوآوران، محققان و تولیدکنندگان آثار و محصولات فرهنگی و هنریِ مقوّم اخلاق، فرهنگ و هویت اسلامی – ایرانی؛ حضور مؤثر نهادهای فرهنگی دولتی و مردمی در فضای مجازی به‌منظور توسعه و ترویج فرهنگ، مفاهیم و هویت اسلامی - ایرانی و مقابله با تهدیدات؛ توجه ویژه به توسعه و تجلی مفاهیم، نمادها و شاخص‌های هویت اسلامی – ایرانی در ساختارهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور.

با این حال در لایحه برنامه ششم توسعه آنچه به مباحث فرهنگی پرداخته محدود است. در تبصره 19 این لایحه آمده است: در جهت مردمی شدن اقتصاد و گسترش سهم بخش خصوصی و تعاونی در اقتصاد و به منظور افزایش بهره‌وری و ارتقای سطح کیفی خدمات و مدیریت بهینه هزینه به تمامی دستگاه‌های اجرایی که عهده‌دار وظایف اجتماعی، فرهنگی و خدماتی هستند (از قبیل واحدهای بهداشتی و درمانی، مراکز بهزیستی و توانبخشی، مراکز فرهنگی، هنری و ورزشی و مراکز ارائه‌دهنده خدمات و نهاده‌های کشاورزی و دامپروری) اجازه داده می‌شود در چارچوب استانداردهای کیفی خدمات که توسط دستگاه ذی‌ربط تعیین می‌گردد، نسبت به خرید خدمات از بخش خصوصی و تعاونی (بجای تولید خدمات) اقدام نمایند.

در تبصره 35 این لایحه نیز آمده است: به منظور تعالی و مقام‌سازی فرهنگی و بسترسازی فرهنگی تحقق اهداف سیاست‌های کلی اقتصادی مقاومتی و دستیابی به آرمان‌های سند چشم‌انداز مبنی بر تحقق توسعه متناسب با مقتضیات فرهنگی و متکی بر حفظ و ارتقای ارزش‌های اسلامی، ملی و انقلابی، آزادی‌های مشروع و مردم‌سالاری دینی، اصول و فضائل اخلاقی، کرامت و حقوق انسانی، هویت و انسجام ملی، و هویت و انسجام ملی، و همچنین حمایت از تولیدات و محصولات فرهنگی، مذهبی و هنری فاخر، احیاء و توسعه ورزش‌های بومی و صنایع دستی و میراث فرهنگی ناملموس و تقویت ظرفیت آن در تعاملات بین‌المللی و نیز ارتقای جایگاه و منزلت اصحاب فرهنگ و نخبگان و پیشکسوتان فرهنگ و هنر کشور، اقدامات زیر در طول سال‌های برنامه ششم توسعه انجام می‌شود:

1. دولت مجاز است نسبت به تسهیل فرایندهای صدور مجوز و بازنگری و کاهش ضوابط و مقررات محدود کننده تولید و نشر آثار فرهنگی و هنری اقدام نماید. سازمان صدا و سیما، دولت و قوه قضائیه و نیروی انتظامی مکلفند به ترتیب با بسترسازی فرهنگی و نیز وضع جرائم و برخورد قضائی و انتظامی متناسب، امنیت لازم را برای تولید و نشر آثار فرهنگی و هنری دارای مجوز فراهم نمایند و نسبت به جبران خسارت وارد ناشی از ممانعت و یا اخلال در تولید و نشر این آثار اقدام کنند. آئین‌نامه تعیین مصادیق و میزان جرائم مالی تا پایان سال اول برنامه به پیشنهاد مشترک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت دادگستری به تصویب هیات وزیران می‌رسد.

2. دولت مجاز است به منظور ایجاد هماهنگی، هم افزایی و وحدت رویه، نسبت به ساماندهی دستگاههای دولتی و نهادهای حاکمیتی دارای شرح وظایف متجانس و همگن در بخش فرهنگ، اقدام نماید. بدین منظور کمیته‌ای متشکل از سازمان، شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تشکیل می‌شود تا نسبت به مطالعه و احصاء فعالیت‌های دستگاه‌های مربوط و فراهم کردن زمینه‌های سامان دهی آنها از جمله دریافت اذن مقام معظم رهبری در خصوص نهادهای تحت نظر معظم‌له تا پایان سال اول و اجرایی کردن آن حداکثر تا پایان برنامه ششم اقدام نمیاد. مصوبات این کمیته به تصویب شورای عالی اداری می‌رسد.

3. دستگاه‌های اجرایی مکلفند، ضمن تدوین و اعلام ضوابط و معیارها و اعمال نظارت بر نحوه اجرای آنها، امر صدور مجوزها و تصدی‌های فرهنگی و رسانه‌ای قابل واگذاری به بخش خصوصی و تعاونی و سازمان‌های مردم نهاد را که فهرست آن به پیشنهاد سازمان و همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیما تا پایان سال اول به تصویب هیات وزیران می‌‌رسد، در طول سال‌های برنامه ششم توسعه (حداقل بیست درصد تصدی‌ها در هر سال)، واگذار نمایند.

به نظر می‌رسد با توجه به سیر مباحث فرهنگی در برنامه‌های پنج‌ساله گذشته، این بخش نیازمند توجه ویژه‌ای است مخصوصاً در موضوع فرهنگ دینی و قرآنی که در برنامه پنجم، تنظیم و تصویب اسناد راهبردی توسعه فعالیت‌های قرآنی در سه بخش تبلیغ و ترویج، پژوهش و آموزش عمومی مورد توجه بود و انتظار می‌رفت در این برنامه این روند به شکل دیگری ادامه پیدا کند.

در این گزارش نگاهی به برنامه‌های توسعه پنج‌ساله گذشته در عرصه فرهنگی خواهیم داشت.

برنامه اول توسعه

تبصره 10 برنامه اول توسعه، وزارت مسکن و شهرسازی (‌سازمان زمین شهری) را موظف کرده است که در کلیه شهرهای کشوراراضی با کاربری‌های آموزشی، فرهنگی و خدماتی و‌در قالب طرح‌های مصوب شهری، را جهت احداث و توسعه مدارس و مراکز فرهنگی و هنری و ورزشی و بهداشتی درمانی، آموزشی وخدماتی پس از‌تملک، به طور رایگان به دستگاه‌های ذی‌ربط واگذار نماید و در مواردی که بابت تملک اراضی مزبور هزینه‌ای متحمل گردد، می‌تواند وجه مربوطه را بر‌روی قیمت سایر قطعات مسکونی قابل واگذاری خود در کلیه شهرها سرشکن و از خریداران مربوطه دریافت و یا نسبت به واگذاری زمین معوض به‌مالکین آن‌گونه اراضی اقدام نماید.

بر اساس بند «ب» این تبصره شهرداری‌ها موظفند زمین‌های با کاربردی را بر اساس طرح‌های جامع، هادی و تفصیلی مصوب سریعاً به‌دستگاه‌های ذی‌ربط معرفی نمایند و به‌هنگام اجرای طرح‌های مزبور، توسط دستگاه‌های مربوطه مجوز احداث بنا را بدون رعایت تشریفات صدور‌ پروانه ساختمانی و فقط با اعلام بر و کف صادر نمایند.

‌در تبصره 25 این برنامه نیز دولت موظف شده است ظرف سه ماه برای تأسیس نظام متحد و هماهنگ امور فرهنگی و تبلیغی کشور و ادغام سازمان‌ها و مراکز موازی لایحه قانونی لازم را به مجلس شورای اسلامی پیشنهاد نماید.

در اهداف کلی این برنامه نیز در رابطه با مسائل فرهنگی آمده است: گسترش کمی و ارتقاء کیفی فرهنگ عمومی تعلیم و تربیت و علوم و فنون در جامعه با توجه خاص نسبت به نسل جوان از طریق اموری مانند: سازماندهی و سیاستگزاری هماهنگ و همگون در امر فعالیت‌های فرهنگی بر مبنای آزادی عمل واحدهای اجرایی جهت تحقیق، تتبع، نوآوری و ارائه خدمات فرهنگی؛ همگانی کردن فعالیت‌های فرهنگی و اجتناب از تفکر دولتی نمودن امور فرهنگی با تأکید بر سیاست‌های نظارتی و هدایتی دولت؛ رعایت اولویت‌های زیر در تأمین نیازها که از جمله اولویت‌ها می‌توان به نکات زیر اشاره کرد: اولویت تأمین نیازهای فرهنگی، اجتماعی بر نیازهای سیاسی، نظامی و بر نیازهای اقتصادی و رعایت فرهنگ صحیح مصرفی مناطق و ترویج شعائر و فرهنگ اسلامی مصرف؛ استفاده از امکانات مختلف فرهنگی.

در این برنامه سهم اعتبارات فرهنگی و هنری در کل بودجه دولت از 1.4 درصد در سال 1367 به 1.9درصد در سال 1372 افزایش یافته است.

برنامه دوم توسعه

در تبصره 11 این برنامه به منظور توسعه روستاهای محروم و ایجاد تعادل‌های منطقه‌ای در روستاها در طول برنامه اقداماتی از جمله احداث فضاهای چند منظوره فرهنگی، آموزشی، تربیتی، هنری و ورزشی در مراکز جمعیتی نقاط محروم کشور صورت می‌گیرد که بر اساس بند «ز» این تبصره، تعرفه‌های آب و برق مصرفی مراکز آموزشی و پرورشی اعم از دولتی و غیر دولتی و بخش فرهنگ از جمله صداوسیما، کتابخانه‌ها و موزه‌ها بر‌مبنای سال 1373 بوده و درطول برنامه دوم افزایش نخواهد یافت.

‌در تبصره 32 این برنامه نیز آمده است: به منظور تصحیح و اصلاح و بهسازی نظام اداری و تحقق اهداف برنامه، دولت مکلف است با اعمال سیاست‌های عدم تمرکز و ‌واگذاری امور به مردم، اقدامات لازم در رابطه با تعیین تشکیلات کلان دولت، نظام انتصاب مدیران لایق، امین، متعهد و متخصص و نظارت دقیق بر‌ عملکرد دستگاه‌های اجرایی و پیراستن آنها از عیوب را با تکیه بر گسترش ارزش‌های اسلامی و انقلابی حداکثر تا یکسال پس از ابلاغ برنامه معمول داشته و در صورت نیاز در جهت انجام کامل وظایف مشروحه فوق لوایح مربوط را به مجلس شورای اسلامی تقدیم نماید.

تبصره 47 برنامه دوم نیز تصریح می‌کند: کلیه مؤسسات، کارخانجات، شرکت‌های دولتی و تحت پوشش دولت موظفند همه ساله حداقل به میزان دو درصد (2%) از سود ‌خالص خود را صرف تقویت و توسعه بسیج و برنامه‌های فرهنگی، ورزشی و آمادگی دفاعی و سایر فعالیت‌های مربوطه نمایند.

‌در تبصره 56 نیز دولت موظف شده است برای تحقق اهداف فرهنگی برنامه پنج ساله دوم در جهت رشد فعالیت‌های فرهنگی و مقابله با تهاجم فرهنگی ‌دشمن علاوه بر اعتبارات مصوب در طول برنامه، سه هزارم (0.003) از کل اعتبارات جاری و عمرانی برنامه دوم را به استثناء اعتبارات مربوط به امور‌ دفاعی و آموزشی در بودجه سالانه به برنامه‌های بخش‌های زیراختصاص دهد:

مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (‌قدس‌سره)، ده درصد؛ فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان میراث فرهنگی و سازمان تبلیغات اسلامی، سی درصد و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، شصت درصد.

‌در تبصره 57 این برنامه نیز آمده است: دولت مکلف است در جهت ایفای نقش فعال در مجامع فرهنگی و خبری جهان، پیش‌بینی‌های لازم را در بودجه‌های سالانه به عمل‌آورده به نحوی که اهداف ذیل تحقق یابد:

- احیاء و توسعه کرسی‌های اسلام‌شناسی و زبان و ادبیات فارسی و تقویت کتابخانه‌های معتبر دنیا در زمینه کتب مربوطه.

- گسترش برنامه‌های آموزش زبان و ادبیات فارسی و برنامه‌های فرهنگی، برای خانواده‌های ایران در خارج از کشور

- ایجاد ارتباط با مراکز دینی، علمی و فرهنگی خارج از کشور و ایجاد تبادل نظر و گفت‌وگو با علماء و دانشمندان ادیان مختلف.

- گسترش مبادلات فرهنگی و حمایت از فعالیت‌های بخش غیر دولتی در عرضه محصولات فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سراسر دنیا به‌ویژه کشورهای اسلامی و جهان سوم.
- گسترش روابط با خبرگزاری‌های مستقل و مؤثر منطقه‌ای و بین‌المللی و استفاده ازکانال‌های ماهواره‌ها جهت پوشش مخاطبان کشورهای دیگر‌و اعزام مبلغین.

- تلاش در جهت ایجاد شبکه‌های رادیوئی و تلویزیونی بین‌المللی اسلامی، گسترش وبهبود پوشش شبکه‌های برون‌مرزی صداوسیما، گسترش‌برنامه‌های آموزشی زبان و ادبیاتفارسی و برنامه‌های فرهنگی برای خانواده‌های ایرانی و سایر مخاطبین در خارج ازکشور.
‌- گسترش ترجمه قرآن کریم و متون معتبر اسلامی به زبان‌های زنده دنیا.
‌تبصره 58 نیز تأکید می‌کند: به منظور ارتقاء سطح علمی و کارآیی دست‌اندرکاران برنامه‌های فرهنگی،هنری، ورزشی ترتیبات لازم از سوی دولت در جهت توسعه مراکز آموزشی دولتی و غیر دولتی با رعایت ضوابط اسلامی در رشته‌های چاپ و نشر، سینما، ایرانگردی و جهانگردی، نویسندگی و فعالیت‌های هنری و تبلیغی، تقویت آموزش‌های تخصصی و کاربردی ضمن خدمت اتخاذ و شرایط لازم را جهت بروز نوآوری‌ها در امور فرهنگی ایجاد نماید. همچنین دولت تسهیلات لازم برای فعالیت‌های فرهنگی و هنری بخش غیر دولتی (‌عمومی، تعاونی و خصوصی) را به نحوی فراهم می‌نماید که گردش‌اقتصادی آنها با سود متعارف تحقق یابد.

بر اساس تبصره 60 نیز دولت موظف است به منظور پربار کردن اوقات فراغت دانش‌آموزان و بالندگی نسل جوان کشور امکانات ذیل را فراهم نماید:

‌ـ ایجاد تسهیلات لازم از قبیل بخشودگی مالیاتی به مدت 5 سال (‌برای نقاطمحروم 8 سال)، پرداخت بخشی از سود تسهیلات بانکی و نظایر‌آن برای بخش‌های خصوصی وتعاونی در زمینه تأمین و توسعه، انجمن‌ها، کانون‌ها و مراکز علمی، آموزشی، دینی،فرهنگی، هنری، تلویزیونی،‌سینمائی و تجربی (‌کارگاهی) و ورزشی برای جوانان ودانش‌آموزان.

ـ گسترش و بهبود پوشش شبکه‌های صدا و سیما، توسعه وسایل ارتباط جمعی اعم ازمکتوب و سمعی و بصری، خرید حق امتیاز پخش‌برنامه‌های مناسب خارجی و افزایش کمی و بهبود کیفی برنامه‌های رادیو تلویزیونی به گونه‌ای که جذب جوانان به فرهنگ بیگانه را به حداقل برساند.

ـ ایجاد تسهیلات لازم برای گشت‌های علمی، دینی، فرهنگی، ورزشی و تفریحی برای جوانان و دانش‌آموزان و توسعه فضاهای اردویی مناسب‌ و کانون‌های فرهنگی و تربیتی.

- ارائه الگوهای مناسب و الگوسازی در زمینه‌های مختلف علمی، دینی، فرهنگی و ورزشی برای نوجوانان و جوانان در جهت جذب آنان به‌فرهنگ خودی.

- توسعه و تجهیز کانون‌های فرهنگی، هنری مساجد.

‌در تبصره 84 نیز آمده است: وزارت مسکن و شهرسازی موظف است اراضی با کاربری‌های آموزشی، فرهنگی وخدماتی، در قالب طرح‌های مصوب شهری متناسب با‌قانون برنامه را در کلیه شهرهای کشوربه قیمت عادلانه روز و طبق قوانین مربوط خریداری و تملک نموده و جهت احداث و توسعه مدارس و مراکز فرهنگی و هنری، پرورشی، ورزشی، بهداشتی، درمانی، توانبخشی، حمایتی و آموزشی و اشتغال - آموزش فنی و‌حرفه‌ای ایستگاه‌های آتش‌نشانی، جمع‌آوری زباله، پمپاژ آب و فاضلاب و کشتارگاه‌ها با قیمت منطقه‌ای سال 1372 به دستگاه‌های ذی‌ربط واگذار نماید.

در اهداف کلان کیفی این برنامه نیز در حوزه فرهنگی به موارد ذیل اشاره شده است:

ـ رشد فضائل بر اساس اخلاق اسلامی و ارتقاء کمی و کیفی فرهنگ عمومی جامعه

ـ هدایت جوانان و نوجوانان در عرصه‌های ایمان مذهبی، فرهنگ خودی، خلاقیت، علم،هنر، فن و تربیت بدنی و مناسبات انسانی، خانوادگی و‌اجتماعی و مشارکت در صحنه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی

ـ تقویت و ترجیح ارزش‌های انقلاب اسلامی در عرضه کردن منابع مالی و امکانات دولتی

در خط مشی‌های اساسی این بخش در برنامه دوم توسعه نیز می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

ـ سعی در جهت‌دهی و هدایت سهم عمده منابع مالی به بخش‌های اجتماعی شامل فرهنگ، آموزش عمومی، بهداشت و درمان، آموزش عالی و‌تحقیقات و تربیت بدنی

ـ رشد فضائل بر اساس اخلاق اسلامی و ارتقاء کمی و کیفی فرهنگ عمومی جامعه از طریق: معرفی و ترویج شخصیت، اخلاق، افکار و آثار حضرت امام خمینی(‌ره)، سازماندهی و سیاست‌گذاری هماهنگ در امر فعالیت‌های فرهنگی در زمینه‌های اخلاقی و معنوی جامعه، افزایش کمی و کیفی تولید و پخش برنامه‌های صداوسیما به عنوان دانشگاه عمومی کشور، گسترش آموزش‌های مستقیم در زمینه‌های اخلاقی، معنوی با توجه به نیازهای گروه‌های مختلف سنی بویژه نسل جوان و نوجوانان و نیازهای هر‌منطقه، گسترش فرهنگ و ارزش کار و شایستگی‌های فردی و اجتماعی بر مبنای مشارکت عمومی، تشکل و سازماندهی متناسب در تمامی ارگان‌ها و سازمان‌ها و نهادهای موجود که به نحوی در امور سیاست‌گذاری، تصمیم‌گیری و اجرایی‌تبلیغاتی - فرهنگی کشور فعالیت دارن؛ گسترش فرهنگ قناعت و صرفه‌جویی، دوری از تجمل‌گرایی و اسراف و تبذیر دربخش‌های عمومی و خصوصی و ارائه الگوهای مناسب زندگی؛ واگذاری فعالیت‌های اجرایی، فرهنگی، هنری، ورزشی به مردم و تقویت مشارکت عمومی با توجه به سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری و نظارت دولت، بسیج کلیه امکانات و دستگاه‌های ذی‌ربط در جهت ریشه‌کنی اعتیاد و مبارزه با مفاسد اجتماعی و تهاجم فرهنگی، تلاش برای شناخت ترفندها، ابزارها و شیوه‌های تهاجم فرهنگی دشمن وبرنامه‌ریزی برای مقابله جدی با آن، توجه به سازماندهی و توسعه فعالیت مساجد به عنوان پایگاه‌های رشد فضای اخلاقی و ارزش‌های معنوی، استمرار کمک‌های مستقیم دولت به بخش فرهنگ و تقویت و توسعه آن.

ـ هدایت جوانان و نوجوانان در عرصه‌های ایمان مذهبی، فرهنگ خودی، خلاقیت، علم،هنر و فن وتربیت بدنی و مناسبات انسانی، خانوادگی و‌اجتماعی و مشارکت در صحنه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی از طریق: تقویت تفکر و گرایش‌های اسلامی، ‌ایمان مذهبی و ترغیب به عمل صالح و تشویق بهانجام فرائض دینی و تعظیم شعائر مذهبی، ترویج رفتار مناسب فردی، خانوادگی و اجتماعی و مبارزه با رواج الگوهای ناهنجاررفتاری ناشی از تراوش فرهنگی بیگانه، معرفی ابعاد گوناگون سیره اهل بیت (ع) به عنوان الگوهای متعالی رفتار فردی و اجتماعی، ارتقاء بینش اعتقادی و سیاسی در زمینه امامت و رهبری جامعه اسلامی، اهتمام به امر پرورش روح خلاقیت، نوآوری در زمینه‌های علمی فرهنگی، هنری، آگاه ساختن جوانان نسبت به مواریث غنی فرهنگی، اسلامی و ملی و مبارزه با روحیه حقارت و از خود بیگانگی در برابر فرهنگ غرب، آشنا ساختن جوانان با علوم و فنون جدید توأم با تعهد نسبت به ارزش‌های اسلامی، شناساندن دشمنان داخلی و خارجی و تقویت روح مقاومت در برابر تهاجم فرهنگی و مفاسد اجتماعی و بزهکاری.

افزایش بهره‌وری از طریق:

ـ گسترش فرهنگ کار و تولید و تقویت وجدان کاری به منظور افزایش بهره‌وری ازنیروی انسانی.

ـ تربیت نیروی انسانی مورد نیاز از طریق: گسترش آموزش‌های فرهنگی، اعتقادی، علمی، فنی، تخصصی مورد نیاز کشور به ویژه درسطوح کارشناسی ارشد و دکترا، تقویت جنبه‌های فرهنگی دانش‌آموزان و دانشجویان و تعمیق معرفت دینی وارزش‌های اسلامی.

ـ تقویت مشارکت عامه مردم و اتخاذ تدابیر لازم برای نظارت شایسته و پیوسته براجرای برنامه از طریق: توسعه نقش مردم در امور فرهنگی از طریق اصلاح قوانین و مقررات و روش‌ها وحمایت‌های مالی و اعتباری از فعالیت‌های فرهنگی، گسترش فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر.

برنامه سوم توسعه

‌در ماده 64 این برنامه اعتبارات جاری و عمرانی این قانون جهت درج در لوایح بودجه سالانه کل کشور، با رعایت اصول و طبقه‌بندی وظایف دولت، مذکور در‌این ماده و رعایت اولویت‌های ذیل بنا به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه و تصویب هیأت وزیران بر حسب امور و فصل بین بخش‌های مختلف تقسیم خواهد شد و برنامه‌های اجرائی هر بخش متناسب با اعتبارات پیش‌بینی شده از محل درآمدهای عمومی و منابع غیر دولتی تنظیم می‌گردد:
- وظایف مربوط به تصدی‌های اجتماعی که منافع اجتماعی حاصل از آنها نسبت به منافع فردی برتری دارد و موجب بهبود وضعیت زندگی افراد جامعه می‌گردد، از قبیل آموزش و پرورش عمومی و فنی و حرفه‌ای، بهداشت و درمان، تربیت بدنی و ورزش، فعالیت‌های فرهنگی، هنری و‌تبلیغات دینی.

در این برنامه، فصل مجزایی برای فرهنگ و هنر، ارتباطات جمعی و تربیت بدنی در نظر گرفته شده بود.

در این فصل و در ماده 155 این برنامه آمده است: به منظور گسترش عدالت اجتماعی و فراهم کردن امکان استفاده عادلانه اقشارمختلف جامعه از کالاها و خدمات فرهنگی، ورزشی و‌ هنری و به منظور ایجاد تعادل و کاهش نابرابری‌ها اجازه داده می‌شود: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان تربیت بدنی حسب مورد شاخص‌ها واستانداردهای مربوط به بهره‌مندی نقاط مختلف کشور از‌ فضاهای ورزشی، فرهنگی، هنری و همچنین میزان دسترسی ساکنین مناطق مختلف کشور به خدمات و تولیدات فرهنگی، هنری و ورزشی را متناسب با ویژگی‌های اجتماعی، فرهنگی، جمعیتی و جغرافیایی هر یک از این مناطق، حداکثر تا پایان سال اول برنامه سوم تهیه و همراه با ارائه راه‌حل‌های‌مناسب برای ایجاد تعادل به هیأت وزیران ارائه دهند.

همچنین سازمان برنامه و بودجه موظف است در لوایح بودجه سنواتی هر یک از سال‌ها برنامه اعتبارات بخش‌های فرهنگ و هنر، تربیت بدنی و ‌ورزش را با عنایت به وضعیت بهره‌برداری از فضاهای ورزشی، فرهنگی و هنری در مناطق مختلف کشور به گونه‌ای توزیع کند که نابرابری‌های موجود در زمینه برخورداری مناطق مختلف کشور از فضاهای ورزشی، فرهنگی و هنری و دستیابی ساکنین‌آنها به تولیدات فرهنگی تقلیل یافته و به تعادل برسد.
‌بر اساس ماده 156 این برنامه نیز به منظور استفاده از توانمندی‌های شوراهای اسلامی شهر و روستا در انجام امور دینی و فرهنگی، شوراهای مذکور علاوه بر وظایف مصرحه در قانون تشکیل آنها، موظف به انجام وظایف ذیل هستند:

- بررسی مشکلات و نارسایی‌های فرهنگی، هنری، ورزشی و آموزشی و ارائه پیشنهادهای لازم به مسئولان و مراجع ذی‌ربط.

- مساعدت و مشارکت در حفظ و نگهداری بناهای فرهنگی و گلزار شهداء، بهره‌برداری از مراکز فرهنگی و هنری و ورزشی و تلاش برای جلب همکاری مردم در ایجاد تأسیسات و فضاهای مورد نیاز.

- همکاری در حفاظت از ابنیه و آثار تاریخی و فرهنگی و بافت‌ها و محوطه‌های فرهنگی، تاریخی و ممانعت از تغییر کاربری آنها.

ماده 159 نیز برای اعتلای معرفت دینی و قرآنی و بهره‌گیری از اندیشه‌های والای حضرت امام خمینی (‌ره) و رهنمودهای مقام معظم رهبری در تحکیم مبانی فکری ارزش‌های انقلاب اسلامی و فرهنگ جهاد و شهادت در جامعه، به ویژه در جوانان و نوجوانان، ‌وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فن‌آوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان صدا و سیما، ‌نیروی مقاومت بسیج، سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی و سایر دستگاههایی که ازبودجه عمومی استفاده می‌کنند را موظف‌ می‌کند:

- یکی از مراکز پژوهشی موجود خود را برای انجام مطالعات مستمر و همه‌جانبه درزمینه‌های بهره‌گیری از علوم و فن‌آوری‌ها و هنر دینی و‌افکار حضرت امام خمینی (‌ره) مأمور کنند و با پیش‌بینی منابع لازم زمینه‌های مشارکت دانشجویان دوره‌هایتحصیلات تکمیلی را در پژوهشهای مرتبط با این امور فراهم کنند.

- در طرح‌ها و فعالیت‌های فرهنگی و تربیتی، آموزشی با بهره‌گیری از انواع هنرها، علوم و فن‌آوری‌های جدید، اثربخشی فعالیت‌ها در این زمینه‌ها را‌ تعمیق بخشند و با پیش‌بینی امکانات و امتیازات کافی زمینه جذب اندیشمندان متعهد و استعدادهای خلاق، نوآور را در این عرصه‌ها فراهم سازند.

- یکی از واحدهای مناسب موجود خود را برای تحقیق و ارزیابی مستمر اثربخشی فعالیت‌های فرهنگی، تربیتی موجود و جدید و چگونگی ارتقای بهره‌وری از منابع موجود در اجرای اهداف سابق‌الذکر را تجهیز کنند.

- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است به منظور ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و بزرگداشت یاد شهیدان و تجلیل از ایثارگران و حماسه دفاع مقدس و اعطای تسهیلات ویژه در فعالیت‌های فرهنگی، هنری به خانواده‌های معظم شاهد و ایثارگران با همکاری بنیاد شهید انقلاب اسلامی و بنیاد ‌مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی و بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس، طرح مناسبی را تهیه و به هیأت وزیران ارائه کند.

- به منظور آموزش همگانی قرآن کریم، سازمان تبلیغات اسلامی موظف است در سطح کشور و نقاط محروم نسبت به فراخوان و آموزش قرآن (‌باعنوان طرح نهضت قرآن‌آموزی) ‌اقدام نماید. در این راستا ضمن اولویت بخشیدن به جوانان و نوجوانان سازمان مذکور مجاز است تا در هر یک از‌ مراکز استان‌ها نسبت به تأسیس و حمایت مرکز تربیت معلم ومبلغ قرآن اقدام نماید.

‌- به منظور بررسی و پژوهش پیرامون مسائل مستحدثه و مشکلات مذهبی اقشار مختلف در زمینه فرهنگ دینی و نحوه پاسخگوئی منطقی به‌سؤالات و مشکلات مذکور، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم موظف است ضمن هماهنگی با مراکز پژوهشی دینی، راهکارها و طرح‌های کاربردی و برنامه‌های عملی تحقق هدف فوق را طی سال اول برنامه سوم تهیه و به‌تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی برساند.

‌ماده 162 نیز تصریح می‌کند: به‌منظور شناخت تحولات فرهنگی جامعه، افزایش کارایی دستگاه‌های فرهنگی، ساماندهی مجموعه فعالیت‌های مؤثر بر فرهنگ عمومی جامعه و اعمال نظارت مستمر بر فعالیت‌های فرهنگی، اقدامات ذیل به‌عمل خواهد آمد:

ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است با انجام مطالعات لازم و بامشخص نمودن تعاریف، مفاهیم اصلی بخش فرهنگ نسبت به‌تعریف شاخص‌های فرهنگی متناسب با اهداف و آرمان‌های نظام جمهوری اسلامی و سیاست‌های فرهنگی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی اقدام و ‌پس از تأیید شورای مذکور با مبنا قراردادن آنها و با همکاری مرکز آمار ایران نسبت به تولید اطلاعات مربوط به آنها و اندازه‌گیری تحولات شاخص‌های مزبور طی سال‌های برنامه سوم اقدام نماید.

ـ دولت موظف است تا پایان سال اول برنامه سوم اقدامات قانونی لازم در خصوص نحوه انجام فعالیت‌های فرهنگی دستگاه‌های اجرایی متولی امور فرهنگی اعم از دولتی، نهادها و سازمان‌های عمومی غیردولتی را با هدف شفاف‌سازی مسئولیت‌های دولت در قبال تحولات فرهنگی، افزایش‌کارایی، حذف فعالیت‌های موازی، برقراری انضباط مالی، تنوع بخشیدن به روش‌های تأمین منابع، فراهم‌آوردن زمینه‌های بیشتر مشارکت مردم در امور ‌فرهنگی رادر قالب «‌طرح ساماندهی امور فرهنگی» تهیه نماید.

ـ به‌منظور ارزیابی تحولات فرهنگ عمومی و میزان اثربخشی مجموعه فعالیت‌های فرهنگی که از طریق دستگاه‌های آموزشی، فرهنگی، ‌رسانه‌ها و سایر دستگاه‌های اجرایی و نهادها و سازمان‌های غیردولتی صورت می‌گیرد «‌ستاد نظارت و ارزیابی» زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی‌تشکیل می‌گردد.

ماده 163 این برنامه نیز تأکید می‌کند: باتوجه به اهمیت گسترش فضاهای مذهبی و مساجد ضمن حفظ اصل ساماندهی ساخت و ساز، احیا، تعمیر و تجهیز مساجد از طریق مشارکت‌های مردمی و شوراهای شهری وروستایی دستگاه‌های اجرایی موضوع این ماده موظفند طی سال‌های اجرای برنامه اقدامات زیر را انجام دهند:

‌- وزارت مسکن و شهرسازی، شهرداریها و سایر سازمانهای مسؤول در زمینه طراحی واجرای طرحهای جامع، تفصیلی و هادی شهری و‌روستایی موظفند طرح‌های مذکور را با محوریت مساجد تهیه و اجرا کنند.

- وزارت مسکن و شهرسازی و شهرداری‌ها موظفند در کلیه شهر‌ک‌های جدیدالاحداث اراضی مناسبی را برای احداث مسجد و پایگاه‌های مقاومت بسیج پیش‌بینی کرده و پس از آماده‌سازی بدون دریافت هزینه در اختیار متقاضیان احداث مساجد و پایگاه‌های مقاومت بسیج قرار دهند و ‌قیمت اراضی را در هزینه مربوط به آماده‌سازی اراضی منظور کنند.

- وزارتخانه‌های راه و ترابری و نفت موظفند به منظور تسهیل دسترسی مسافران به اماکن مذهبی با انجام هماهنگی‌های لازم از محل اعتبارات عمرانی و جاری خود نسبت به احداث مسجد و یا نمازخانه و همچنین نگهداری و مدیریت مساجد و نمازخانه‌های موجود و جدیدالاحداث، در‌پایانه‌های مسافری و پمپ بنزین‌های بین شهری اقدام کنند.

- وزارت امور اقتصادی و دارائی موظف است کلیه وجوه پرداختی توسط اشخاص حقیقی وحقوقی در ارتباط با احداث، تعمیر و تجهیز‌ مساجد و سایر فضاهای مذهبی را به عنوان هزینه قابل قبول منظور کند.

- شهرداری‌ها و سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور موظفند نسبت به اختصاص فضای مناسب در پارک‌های ملی و عمومی حسب مورد برای ایجاد ‌مسجد یا نمازخانه اقدام کنند.

برنامه چهارم توسعه

‌در این برنامه نیز بخشی به عنوان صیانت از هویت و فرهنگ اسلامی – ایرانی پیش‌بینی شده بود که در این بخش، فصل توسعه فرهنگی قید شده بود.

در ماده 104 این فصل دولت مکلف شده است: به منظور رونق اقتصاد فرهنگ، افزایش اشتغال، بهبود کیفیت کالا و خدمات، رقابت‌پذیری، خلق منابع جدید، توزیع عادلانه محصولات و خدمات فرهنگی و ایجاد بستر مناسب برای ورود به بازارهای جهانی فرهنگ و هنر و تأمین ‌فضاهای کافی برای عرضه محصولات فرهنگی، اقدام‌های ذیل را به عمل آورد:

ـ اصلاح قوانین و مقررات برای رفع موانع انحصاری، تقویت رقابت‌پذیری و ‌فراهم‌سازی زمینه‌های بسط مشارکت مردم، نهادهای غیر دولتی، صنفی و حرفه‌ای در امور ‌فرهنگی و هنری.

- اقدام قانونی لازم برای تأسیس صندوق‌های غیر دولتی ضمانت به منظور ‌حمایت از تولید، توزیع و صادرات کالاها و خدمات فرهنگی و هنری، سینمایی، ‌مطبوعاتی و ورزشی در سطح ملی و بین‌المللی.

- احصاء و ارتقاء سهم بخش فرهنگ، بر اساس شاخص‌های مورد نظر در اقتصاد ملی و منظور نمودن رشد متناسب سالانه در لوایح بودجه برای دستیابی به استانداردهای ملی که در سال اول برنامه چهارم به تصویب دولت می‌رسد.

ـ تصویب و ابلاغ استانداردهای بهره‌مندی نقاط مختلف کشور از فضاهای‌ فرهنگی، هنری، ورزشی و گردشگری و توزیع و تأمین اعتبارات ملی و استانی فصول ‌برنامه‌های ذی‌ربط در هریک از سال‌های برنامه چهارم برای رسیدن به شاخص‌ها و ‌استانداردها بر اساس شاخص‌هایی که در سال اول برنامه چهارم به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.

‌- به توسعه ساختارها و زیربناهای لازم برای رشد تولید و توزیع محصولات فرهنگی، هنری و ورزشی توسط بخش خصوصی و تعاونی با اولویت کمک نماید.

- تمهید تسهیلات ویژه برای ورود مواد اولیه، ماشین‌آلات و تجهیزات مورد نیاز ‌صنایع بخش فرهنگ برای نیل به بهبود کیفیت تولیدات و صدور محصولات فرهنگی،‌ هنری و ورزشی در مقیاس‌های جهانی.

‌- سامان‌دهی نظام یارانه‌ای بخش فرهنگ با اولویت کودکان، دانش‌آموزان و ‌دانشجویان با رویکرد تغییر نظام پرداخت یارانه از تولید به سمت مصرف، برای کلیه اقشار ‌جامعه و خرید محصولات فرهنگی.

- به دولت اجازه داده می‌شود تا نیم‌درصد (0.5%)‌ ازاعتبارات دستگاه‌های‌ موضوع ماده (160) این قانون را با پیشنهاد رئیس دستگاه مربوطه برای انجام امور ‌فرهنگی، هنری، سینمائی و مطبوعاتی جهت ترویج فضائل اخلاقی و معارف اسلامی ‌کارکنان خود هزینه نماید.

ماده 106 این برنامه نیز ‌دولت را مکلف می‌سازد به منظور تعمیق ارزشها، باورها، فرهنگ معنویت و نیز حفظ‌ هویت اسلامی - ایرانی، اعتلای معرفت دینی و توسعه فرهن گقرآنی، اقدام‌های ذیل را ‌انجام دهد:

- بسط آگاهی‌ها و فضائل اخلاقی در میان اقشار مختلف مردم و زمینه‌سازی ‌اقدام‌های لازم برای ایجاد فضای فرهنگی سالم و شرایط مناسب برای احیای فریضه امر ‌به ‌معروف و نهی از منکر و اهتمام به آن.

- گسترش فعالیت‌های رسانه‌های‌ ملی و ارتباط جمعی در جهت مقابله با تهاجم ‌فرهنگی، سالم‌سازی فضای عمومی، اطلاع‌رسانی صحیح و تحقق سیاست‌های کلی برنامه چهارم با فراهم آوردن زمینه‌های مناسب انتشار گزارش‌های عملکرد دستگاه‌ها و افزایش‌امکان دسترسی جامعه به آموزش‌های عمومی، فنی - حرفه‌ای، ترویجی و آموزش‌های عالی از طریق شبکه‌های صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.

ـ حمایت از پژوهش‌های راهبردی و بنیادی در زمینه اعتلای معرفت دینی و ‌توسعه فعالیت‌های قرآنی.

‌- تهیه طرح جامع ترویج و توسعه فرهنگ نماز.

- تهیه طرح جامع گسترش فضاهای مذهبی و مساجد توسط سازمان‌های تبلیغات ‌اسلامی و اوقاف و امور خیریه با همکاری سازمان میراث فرهنگی تا پایان سال اول برنامه چهارم.

‌- تداوم نهضت قرآن‌آموزی.

‌- تقویت سهم کتاب خوانی در حوزه دین در کشور، خصوصاً مناطق محروم و ‌طراحی کتابخانه حوزه دین در مساجد و سایر اماکن مذهبی.

- تهیه طرح جامع، با رویکرد گسترش فرهنگ وقف و امور خیریه.

- به‌کارگیری شیوه‌ها و راهکارها و ابزارهای نوین در عرصه تبلیغات دینی.

ـ حمایت از برنامه‌ریزی، نیازسنجی و ارائه آموزش‌های ضروری به مبلغین دینی ‌درجهت بهبود کیفیت تبلیغات دینی.

- استمرار اجرای طرح ترویج فرهنگ ایثار و شهادت.

- ساماندهی تبلیغات رسانه‌ای، بهبود محتوای کتب درسی، استقرار محیط و ‌ساختارهای حقوقی در جهت حفظ و ارتقاء هویت اسلامی - ایرانی، تقویت نهاد خانواده ‌بر اساس تعالیم میراث معنوی جامعه ایرانی.

- تدوین و اجرای برنامه‌های آموزشی، تبلیغی و ترویجی در کلیه سطوح‌ اجتماعی برای آموزش، گسترش و تعمیق فرهنگ کار و نظم اجتماعی، شناخت ار زش‌ زمان و رعایت آن در انجام کلیه فعالیت‌ها.

- تهیه طرح جامعم طالعه و اجرای همگرایی مذاهب، حداکثر تا پایان سال اول‌ برنامه چهارم برای تقویت هم‌گرایی بیشتر میان فرقه‌ها و مذاهب مختلف اسلامی در ‌کشور.

- توسعه مشارکت‌های مردمی در عرصه فرهنگ دینی، برنامه‌ریزی و اقدام‌های‌ لازم برای حمایت از هیأت‌های مذهبی و تشکل‌های دینی با رویکرد بهبود کیفیت فعالیت‌ها و‌ پرهیز از خرافات و انحرافات.

- حوزه‌های علمیه از تمامی تسهیلات و معافیت‌هایی که برای سایر مراکز ‌آموزشی و پژوهشی تعیین گردیده یا می‌گردد، برخوردار خواهند بود.

- به منظور ارتقاء پژوهش در خصوص بنیادهای نظری، دینی نظام و پاسخگویی ‌به مسائل مستحدثه در جمهوری اسلامی ایران، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم‌ موظف است در برنامه چهارم ساماندهی مناسب را با استفاده از امکانات و ظرفیت‌های ‌علمی حوزه دین‌پژوهشی به انجام رساند.

برنامه پنجم توسعه

اولین فصل این برنامه مربوط به بندهای مرتبط با فرهنگ اسلامی ـ ایرانی بود که این موضوع از جمله ویژگی‌های این برنامه بود.

در ماده اول این فصل دولت موظف است با همکاری سایر قوا «الگوی توسعه اسلامی ـ ایرانی» که مستلزم رشد و بالندگی انسان‌ها بر مدار حق و عدالت و دستیابی به جامعه‌ای متکی بر ارزشهای اسلامی و انقلابی و تحقق شاخص‌های عدالت اجتماعی و اقتصادی باشد را تا پایان سال سوم برنامه تدوین و جهت تصویب به مجلس شورای اسلامی ارائه دهد. این الگو پس از تصویب در مجلس مبنای تهیه برنامه ششم و برنامه‌های بعدی قرار می‌گیرد.

همچنین در ماده 2 این برنامه آمده است: دولت موظف است بر اساس نقشه مهندسی فرهنگی کشور و نظام‌نامه پیوست فرهنگی که تا پایان سال اول برنامه به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌رسد نسبت به تهیه پیوست فرهنگی برای طرح‌های مهم و جدید اقدام نماید.

ماده 3 نیز تصریح می‌کند: به منظور تعمیق ارزش‌های اسلامی، باورهای دینی و اعتلای معرفت دینی و تقویت هنجارهای فرهنگی و اجتماعی و روحیه کار جمعی، ابتکار، ترویج فرهنگ مقاومت و ایثار، تبلیغ ارزش‌های اسلامی و انقلاب اسلامی و گسترش خط و زبان فارسی، دولت مکلف است حمایت‌های لازم را از بخش غیر دولتی اعم از حقیقی و حقوقی در موارد زیر به‌عمل آورد:

ـ برنامه‌های اجرائی دینی، مذهبی، هنری، فرهنگی، آموزشی و علمی

ـ طراحی، تولید، توزیع، انتشار و صدور خدمات و محصولات فرهنگی، هنری، رسانه‌ای، صنایع دستی و میراث فرهنگی

ـ توسعه تولیدات و فعالیت‌های رسانه‌ای، فرهنگی و هنری دیجیتال و نرم‌افزارهای چند رسانه‌ای و نیز حضور فعال و تأثیر‌گذار در فضای مجازی

ـ توسعه و راه‌اندازی مؤسسات، هیئت‌ها و تشکل‌های فرهنگی، هنری، رسانه‌ای، دینی و قرآنی

ــ اقدام برای حذف اسامی لاتین از سر در اماکن عمومی، شرکت‌ها و بسته‌بندی کالاهای غیر صادراتی

ماده چهارم این برنامه نیز به منشور توسعه فرهنگ قرآنی اختصاص دارد.

در این ماده آمده است: در اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، معاونت موظف است حداکثر تا پایان سال دوم برنامه، اسناد راهبردی توسعه حوزه‌های آموزش عمومی، تبلیغ و ترویج، پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور را بر اساس پیشنهاد شورای توسعه فرهنگ قرآنی تهیه و برای تصویب به هیأت وزیران تقدیم کند.

در ماده پنجم نیز آمده است: به منظور تبیین مبانی اسلام ناب محمدی (ص) و فرهنگ غنی قرآن کریم، انقلاب اسلامی و اندیشه‌های دینی و سیاسی حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری و نیز شناساندن و معرفی فرهنگ و تمدن اسلامی ـ ایرانی و گسترش خط و زبان و ادبیات فارسی به ویژه برای ایرانیان خارج از کشور، با تأکید بر تقریب مذاهب اسلامی و تقویت گفت‌وگو و همگرایی بین پیروان ادیان و نخبگان علمی و فکری جهان و توسعه ارتباط و همکاری با مراکز ایران‌شناسی، اسلام‌شناسی و صیانت از مفاخر معنوی، فرهنگی و علمی «سند ملی توسعه روابط فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سطح بین‌الملل» تا پایان سال اول برنامه توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی) با همکاری وزارت امور خارجه و سایر دستگاه‌های مرتبط، شورای عالی حوزه علمیه قم و جامعه المصطفی العالمیه تهیه و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.

همچنین در ماده ششم این برنامه آمده است: به منظور توسعه فضاهای مذهبی فرهنگی و بهره‌گیری بهینه از بقاع متبرکه، گلزار شهدا و اماکن مذهبی و تثبیت جایگاه مسجد به عنوان اصلی‌ترین پایگاه عبادی و تربیتی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اقدامات زیر انجام می‌شود:

ـ وزارت مسکن و شهرسازی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و شهرداری‌ها موظفند در طراحی و اجرای طرح‌های جامع تفصیلی شهری و هادی روستایی و شهرک‌ها و شهرهای جدید‌الاحداث، اراضی مناسبی را برای احداث مسجد و خانه عالم پیش‌بینی و پس از آماده‌سازی، بدون دریافت هزینه و با حفظ مالکیت عمومی و دولتی در اختیار متقاضیان احداث مساجد قرار دهند.

ـ مالکان اماکن تجاری، اداری و خدماتی جدید‌الاحداث موظفند نمازخانه مناسبی را در اماکن مذکور احداث نمایند. ـسازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور و شهرداری‌ها موظفند نسبت به احداث یا اختصاص فضای کافی و مناسب برای مسجد یا نمازخانه در پارک‌های ملی و بوستان‌های شهری اقدام نمایند.

ـ کلیه دستگاه‌های اجرایی، مراکز آموزشی، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، مجموعه‌های ورزشی، مجتمع‌های رفاهی، تفریحی و مجتمع‌های تجاری اعم از دولتی یا غیر دولتی، موظفند نسبت به احداث یا اختصاص و نگهداری فضای کافی و مناسب برای مسجد یا نمازخانه اقدام نمایند.

ـ وزارتخانه‌های راه و ترابری و نفت موظفند نسبت به احداث مسجد و نمازخانه در پایانه‌های مسافری و جایگاه‌های عرضه سوخت بین شهری و همچنین نگهداری و مدیریت مساجد و نمازخانه‌های مذکور از طریق بخش غیر دولتی اقدام نمایند.

ـ به منظور ارتقاء کارکرد فرهنگی و هنری مساجد، برقراری عدالت فرهنگی و ترویج فرهنگ اسلامی و جذب جوانان و نوجوانان به مساجد، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف است با رعایت موازین اسلامی ترتیبی اتخاذ نماید تا پایان برنامه حداقل یک‌چهارم مساجد شهری و روستاهای بالای هزار نفر جمعیت برخوردار از کانون فرهنگی و هنری باشند.

در ماده 12 نیز آمده است: دولت به منظور تعمیق ارزش‌ها، باورها و فرهنگ مبتنی بر هویت اسلامی و ترویج سیره و سنت اهل بیت علیهم‌السلام و استفاده بهینه از ظرفیت معنوی اماکن زیارتی به ویژه در شهرهای مقدس مشهد، قم و شیراز نسبت به انجام امور ذیل تا پایان برنامه اقدام می‌نماید:

ـ شناسایی دقیق نیازها و مشکلات زائرین، برنامه‌ریزی و تدوین ساز و کارهای لازم جهت ساماندهی امور زائرین و تأمین زیرساخت‌های لازم ازطریق حمایت از شهرداری‌ها و بخش‌های غیردولتی

ـ توسعه امکانات، فعالیت‌های فرهنگی و خدمات زیارتی در قطب‌های زیارتی و گردشگری مذهبی و فراهم نمودن زمینه زیارت مطلوب و اجرای پروژه‌های زیربنایی مورد نیاز در قالب بودجه‌های سنواتی.