آیا پوتین به دنبال از بین بردن همه گروه های مسلح مخالف بشار اسد است یا نه؟ پاسخ به این سوال را باید هم در راهبردهای مدنظر روسیه در سوریه و هم در آرایش نظامی روسیه در آینده نزدیک جستجو کرد.

گروه بین الملل جهان نیوز ـ حملات هوایی روسیه در حالی در سوریه آغاز شده که از همان ابتدا پرسش هایی درباره عمق و وسعت و هدف گذاری های نهایی این حضور ملموس نظامی روس ها مورد توجه قرار گرفته است.

به نظر می رسد که روس ها از آمریکایی ها در مواجهه با گروهی مانند داعش، صریح تر و راسختر هستند. این مسئله از همان مدت زمانی که روس ها برای مبارزه با داعش بیان می کنند نیز مشخص است. در حالی که آمریکایی ها از ده سال زمان برای عملیات و مبارزه علیه داعش سخن می گویند، روسیه اعلام کرده به دنبال از بین بردن گروه های تروریست در ظرف زمانی چند ماهه است. البته آمریکایی ها بنا به مقابله کامل با گروه های تروریستی در سوریه را ندارند. زیرا آنها در یک بازی دوگانه تلاش می کنند همچنان بخش هایی از گروه های تروریستی علیه اسد همچنان پابرجا بمانند. به خصوص که آمریکا به دنبال تقویت گروه های تروریستی است ـ که البته آنها را طبق معمول نیروهای میانه رو می خوانند ـ که برای جنگ نیابتی با بشار اسد به آنها نیاز دارد.

در همین حال روس ها معتقدند که بخش اعظمی از گروه های تروریستی حاضر در سوریه و به خصوص داعش از چچنی های استفاده می کنند که برای امنیت ملی روسیه به شدت خطرناک هستند. یک فرض اساسی دیگر نیز در جامعه اطلاعاتی و نظامی روسیه با توجه به طرح های آمریکا در منطقه شکل گرفته است که اگر تروریست ها در سوریه موفق بشوند، کشور بعدی مورد تهاجم دیر یا زود روسیه خواهد بود. به همین دلیل روس ها برای از بین بردن کامل گروهی مانند داعش انگیزه کافی دارند.

اما یک سوال مهم تر مطرح می شود که آیا پوتین به دنبال از بین بردن همه گروه های مسلح مخالف بشار اسد است یا نه؟ پاسخ به این سوال را باید هم در راهبردهای مدنظر روسیه در سوریه و هم در آرایش نظامی روسیه در آینده نزدیک جستجو کرد. روسیه در سه کشور لیبی، عراق و سوریه در جغرافیای خاورمیانه به صورت سنتی از دیرباز نفوذ داشته است. این سه کشور درگذشته تاحدودی لنگرگاه روسیه برای ماندن و ادامه نقش آفرینی در تحولات خارمیانه محسوب می شدند. اما پس از فروپاشی دو نظام سیاسی عراق و لیبی به دست آمریکا و متحدین غربی اش اینک روس ها سهم خاصی در این دو کشور ندارند. تنها کشور باقیمانده اینک سوریه است که روس ها به صورت طبیعی به دنبال فروپاشی نظام سیاسی آن نیستند و تلاش می کنند حتی با حضور نظامی نیز مانع از این کار بشوند. از آرایش گفتمانی و همچنین سابقه گروه های تروریستی حاضر در سوریه نیز چنین برمی آید که اگر آنها بعد از بشار اسد قرار باشد که حاکمیت سوریه را در دست بگیرند، جایی برای روسیه قائل نیستند. به همین دلیل روسیه گروه های تروریست مخالف بشار اسد را درست در نقطه مقابل منافع ملی خود در خاورمیانه می بیند. بدین ترتیب طبیعی است که خواهان نقش آفرینی آنها در آینده سوریه نباشند.

در این میان پوتین نیز به صراحت اعلام کرده است که راه مقابله با تروریست ها تقویت ارتش و نظام سوریه است. تضاد منافع و استراتژیک روس ها با این گروه های مسلح سبب شده که پوتین حتی گروه های به ظن آمریکایی ها میانه رو را نیز در جرگه خارج از گروه هایی مانند داعش نبیند.

البته این ملاحظه وجود دارد که در صورت حمله هواپیمای های روسیه به مواضع گروه های مسلح مورد حمایت آمریکا این کشور چه واکنشی نشان خواهد داد؟ به نظر می رسد که همین حضور شفاف و صریح روسیه در آسمان سوریه نشان می دهد که پوتین وارد حریمی شده که خیالش از واکنش جدی و نظامی آمریکا راحت است.

روسیه که اینک در سوریه در حال بازتعریف جدیدی از معادلات منطقه ای و بین المللی است محاسبه دقیقی از واکنش آمریکایی ها را دارد. ضمن اینکه روسیه اگر مانعی همانند داعش را از سر راه ارتش سوریه بر دارد راه را عملا برای ارتش این کشور جهت از بین بردن باقیمانده های گروه های مسلح باز کرده است. این در حالی است که عملکرد گروه های مسلح مورد حمایت غرب در سوریه به نسبت داعش بسیار ضعیف تر بوده است که نشان از انفعال، ضعف و عدم کارآمدی این گروه ها دارد. نکته دیگر اینکه بررسی آرایش نظامی روس ها نیز در آینده مشخص خواهد کرد که این کشور دقیقا در سوریه چه هدف گذاری هایی را دنبال می کند. این در حالی است که منابعی در وزارت دفاع آمریکا مدعی شدند روسیه قصد دارد در آینده ای نزدیک حملات زمینی خود را علیه تروریست ها در سوریه آغاز کند.

منابع آمریکایی در وزارت دفاع این کشور (پنتاگون)، در گفتگو با شبکه سی ان ان مدعی شدند روسیه در روزهای آتی، عملیات زمینی علیه تروریست ها در سوریه انجام خواهد داد.

این منابع ادعا کردند ارزیابی تسلیحات ارسالی از سوی روسیه به سوریه که شامل ادوات نظامی جهت جنگ های پیاده نظام است، نشانگر آن است که روسیه در آینده ای نزدیک در سوریه عملیات زمینی انجام خواهد داد.منابع مذکور مدعی شدند تسلیحات و ادوات فوق در منطقه ای بین حمص و ادلب سوریه رصد شده است.

اما جدا از میزان صحت و دقت این خبر این نکته اساسی قابل ملاحظه است که تجربه حملات هوایی به داعش نشان داده که این گروه تنها با حملات و عملیات هوایی از بین نخواهد رفت و باید همزمان با حملات هوایی، حملات زمینی را نیز پیگیری کرد. حضور و یا عدم حضور زمینی روسیه نیز در سوریه و همچنین مکان های مورد عملیات هوایی و زمینی روسیه در جغرافیای سوریه در آینده می تواند معیاری درست برای میزان و عمق هدف گذاری روس ها در برابر گروه های تروریست مخالف بشار اسد باشد. هرچند برنامه های پوتین و گام عملی او برای بازگشت به دوران اقتدار شوروی سابق و روسیه امروز مرتبا این گمانه زنی ها را تقویت می کند.