تمامی شواهد و قرائن نشان می دهد که زیاده خواهی های آمریکا و تغییر مواضع مکرر در مذاکرات پشت پرده، مانع اصلی حصول توافق نهایی بوده است.

گروه سیاسی جهان نیوز ـ مجید بهادری: ایران و ۱+۵ در حالی برای ۷ ماه دیگر وعده توافق نهایی را دادند که قرار بود ۲۴ نوامبر پس از ۶ ماه رایزنی دو طرف به توافق نهایی برسند. اینک توافق موقت ژنو ۶ ماه دیگر تمدید شده و قرار است ۱۰ تیرماه ۹۴ آخرین مهلت برای توافق نهایی باشد. این در حالی است که در این مدت ایران ماهیانه ۷۰۰ میلیون دلار دریافت خواهد کرد و برخی منابع گفته اند که در ازای آن بخشی از بیش از ۸۰۰۰ کیلوگرم دیگر مواد اروانیوم ۵ درصد ذخیره شده خود را از دست خواهد داد.

تمامی شواهد و قرائن نشان می دهد که زیاده خواهی های آمریکا و تغییر مواضع مکرر در مذاکرات پشت پرده، مانع اصلی حصول توافق نهایی بوده است. اما برای توصیف دقیق جوانب و همچنین فرصت ها و تهدیدات این تمدید به نکات ذیل باید توجه کرد:

۱- توقف پیشرفت هسته ای ایران: پیشرفت هسته ای ایران از ۸ ماه قبل متوقف شده و ایران ۷ ماه دیگر نیز برای رسیدن به توافق نهایی این مسئله را تمدید می کند. یعنی ایران عملا ۱۵ ماه فقط در طول مذاکرات پیشرفت هسته ای خود را متوقف کرده است. این ۱۵ ماه که زمان کمی نیست غیر از مدت زمانی خواهد بود که قرار است ایران در توافق نهایی محدودیت هایی بر برنامه هسته ای خود را بپذیرد. تا کنون گمانه زنی برای مدت این محدودیت از کمتر از ۱۰ سال تا نزدیک به ۳۰ سال در منابع مختلف غربی و داخلی یاد شده است. جان کری دیروز دوشنبه در مصاحبه خود بارها از متوقف کردن برنامه هسته ایران به عنوان اصلی ترین موفقیت خود در طول مذاکرات جدید نام برد. ایران علاوه بر همه این ها دیگر غنی سازی ۲۰ درصد ندارد و مواد غنی شده ۲۰ درصد هم دیگر وجود ندارد، سانتریفیوژهای نسل جدید هم به کارگیری نشده اند.

۲- ساختار تحریم باپرجاست: در ازای تعهدات ایران، قرار بود تحریم ها دیروز رسما برداشته شود، این اتفاق نه تنها به برداشته شدن حتی بخشی از تحریم ها هم ختم نشد بلکه از تعلیق هیچ یک از تحریم ها نیز خبری به میان نیامد. به تعبیر دیگر ایران ۷ ماه دیگر همچنان با همه تحریم ها و شرایط تحمیلی آن روبه رو است. ساختار تحریم ها با «ترک» روبه رو نشده بلکه اینک جان کری در پایان مذاکرات با افتخار می گوید که پیشرفت هسته ای ایران را در حالی موقف کردیم که ساختار تحریم دچار مشکل نشده است.

۳- فرصت سوزی با وجود دست برتر در منطقه برای امتیاز گرفتن از آمریکا: آمریکایی ها به علت مبارزه با داعش به یک نیازمندی استراتژیک به ایران و همکاری منطقه ای نیاز داشتند. همین مسئله سبب شده بود که در صورت فرصت شناسی تیم مذاکره کننده ایرانی، آمریکایی ها را در شرایط دادن امتیاز بیشتر قرار بدهد. اینک آمریکایی ها ۷ ماه فرصت دارند تا در مقابل داعش و مسائل منطقه ای به هدف گذاری هایشان برسند. آنها فرصت ۷ ماهه پیدا کرده اند که با تسلط بیشتر بر برخی پرونده های منطقه ای با خیال راحتر در ۱۰ تیر به توافق نهایی مدنظر خویش فکر کنند.

۴- خوشحالی مخالفان توافق از تمدید: مخالفان توافق نهایی، «تمدید» را بیشتر از همه پسند کرده اند. اسراییل و عربستان خوشحال ترین متحدان آمریکا برای تمدید ۷ ماهه مذاکرات هستند؛ شادمانی که در اظهارات رسانه ای نیز کاملا مشهود است. اینک این دو رژیم وابسته به آمریکا فرصت ۷ ماهه ای برای لابی کردن و فشار بیشتر برای تحت تاثیر قرار دادن توافق نهایی پیدا کرده اند. وزیر اطلاعات صهیونیست ها پیش از این در یادداشتی تاکید کرده بود که تمدید مذاکرات به نفع اسراییل است زیرا در این مدت فرصت بهتری برای تاثیرگذاری بر محتوای توافق نهایی ایجاد می شود. اکنون این دو رژیم همکار در پرونده هسته ای برای ایجاد سناریوهای جدید فرصت ۲۱۰ روزه ای یافته اند. در کنار این دو، کنگره و سنا که این روزها جمهوریخواهان در آن احساس برتری بیشتری به دموکرات ها دارند می توانند در نقش پلیس بد کمک های ویژه ای به دولت اوباما داشته باشند. آنها تمدید ۷ ماهه را فرصتی دوباره برای برخی سنگ اندازی ها در مقابل ایران می بینند.

۵ ـ فرصت مناسب برای ایران در جهت تلاش برای توافق خوب: تمدید مذاکرات برای تیم مذاکره کننده ایرانی در کنار همه تلخی هایی که دارد این حسن بزرگ را نیز به همراه داشت و آن اینکه ایران نیز فرصت مناسبی یافته که از شتابزدگی برای امضای یک توافق بد دوری کند. هفت ماه فرصت کمی نیست که ایران یکبار دیگر خطوط قرمز خود را به درستی به طرف مقابل بقبولاند و همچنین حوزه تحریم ها را با ترک حقیقی روبه رو کند.

۶ـ عدم موفقیت غرب در معرفی ایران به عنوان عامل شکست مذاکرات: ایران به اعتراف جان کری برای رسیدن به توافق نهایی بسیار جدی بوده و آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز اعتراف کرده که ایران به همه تعهداتش پایبند بوده است. هم اکنون بخشی از رسانه های غربی با همه جانبداری ها به اراده جدی ایران برای رسیدن به توافق نهایی اعتراف می کنند. رهبر معظم انقلاب پیش از این با هوشیاری و با هدف تصحیح افکار عمومی دنیا بر لزوم پایبندی ایران به مفاد توافقات بین المللی و اجرای تعهداتش در مذاکرات هسته ای تاکید کرده بودند. پس از همین اظهارات بود که فضای رسانه ای در غرب نیز با وجود تلاش گسترده برای متهم کردن ایران به شکست کشاندن مذاکرات توسط ایران با مشکلات بیشتری روبه رو شد.

۷ـ افزایش اعتراضات برخی کشورها به غرب با جدیت ایران: جدیت ایران در مذاکرات حتی برخی کشورها همانند روسیه را نیز نسبت به برخی بی ملاحظه گری های آمریکایی ها در مذاکرات ظاهرا به نحوی معترض کرده است. همچنان که از لابه لای اظهارات جان کری نیز به موضع مخالف روسیه در طول مذاکرات به خوبی می توان پی برد. المیادین نیز پیش از این گزارش داد که روسیه آمادگی دارد که یک طرفه برخی تحریم ها را درباره ایران بردارد. این شواهد نشان می دهد که در درون این مذاکرات فرصتی پیش آمده که ایران، روسیه را به سمت خود در برخی موضوعات متمایل کند. برخی شواهد دیگر نیز نشان می دهد که ایران این فرصت را پیدا کرده است که با نزدیکی بیشتر با چین و روسیه فضای مذاکرات را تحت تاثیر بیشتری قرار بدهد و از این دو کشور برای ضربه زدن به ساختار تحریم استفاده مطلوبی ببرد.

۸ـ تلاش برای ایجاد تناسب میان دقت و سرعت توافق برای ایران: ایران همچنان که به نوعی محمد جواد ظریف نیز تاکید کرده است، مدت ۷ ماهه توافق نهایی را چندان مطلوب نمی داند بلکه در فرصت بسیار کمتری به دنبال رسیدن به توافق نهایی است. کمتر شدن هر چه بیشتر زمان رسیدن به یک توافق خوب یک مسئله اساسی برای منافع ایران در مذاکرات است. البته نباید رسیدن به توافق نهایی و یک توافق خوب را هم فدای رسیدن به یک توافق در یک بازه زمانی کوتاه به هر قیمتی کرد.