ترکیه با سرنگونی جنگنده روسی به متحدین خود این پیام را فرستاده که از حضور نظامی روسیه در منطقه ناراضی بوده و امیدوار است با حمایت های آنان وعلی الخصوص ناتو، تمرکز ویژه تهران- مسکو را درآزادسازی و تصرف کامل حلب به چالش کشیده و از هم پیمانان غربی خود می خواهد در هر صورتی که شده به حساسیت ویژه ترکیه نسبت به این منطقه خاص اهمیت دهند.

گروه بین الملل "جهان نیوز" ـ  در حالی که تنها چند روز از اظهارات ولادیمیر پوتین در دیدار با مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه "روسیه برخلاف برخی ها به شرکایش از پشت خنجر نمی زند و هیچگاه در پشت پرده اقدامی بر ضد دوستان خود انجام نمی دهد" سپری نشده بود، که جنگنده های ترکیه جت سوخوی ۲۴ روسیه را در نوار مرزی ترکیه-سوریه هدف قرار دادند. وی در اولین واکنش پس از سرنگونی سوخو۲۴ روسیه توسط ترکیه و در دیدار با «عبدالله دوم» پادشاه اردن از خنجر خوردن کشور روسیه بدلیل مبارزه با تروریسم منطقه و تهدید آنکارا به عواقب و تبعات سنگین این کار اقدام نمود.

بی شک آنچه امروز شاهد آن هستم، تقویت اتحاد درحال پیشرفت تهران و مسکو در خاورمیانه بعد از توافقات هسته ای از طریق مخالفت با تلاش‌های غرب برای تحمیل دولت دلخواه و حمایت از دولت مشروع اسد در سوریه منجر شده تا هم پیمانان به ظاهر مخالف داعش به طریقی فکر اقدامی تلافی جویانه در تضعیف این اقدامات مشترک تهران - مسکو نموده و خطی مشی خود را از طریق آنکارا در منطقه پیاده سازی نمایند.

در همین راستا ، ترکیه مدتی است که نسبت به ایجاد یک منطقه پرواز ممنوع و امن در محدوده سقوط جنگنده روس اصرار داشته، اما چرا این منطقه تا این اندازه اهمیت داشته و ترکیه با هدف قراردادن جنگنده روسی دست به چنین ریسک بزرگی زده است؟

الف: استراتژی دولت ترکیه بر این استوار است که منطقه مهم و استرانژیک حلب نمی بایست با حمایت های تهران – مسکو به دست ارتش سوریه بیافتد و کار جنگ سوریه بی آنکه خود در آینده آن کشور نقش تعیین کننده ای داشته باشد به اتمام برسد. در همین رو مرز مشترک ترکیه – سوریه و درحوالی محل سقوط جنگنده روس به نوعی خط قرمز ترکیه و دروازه ورود تروریست های غربی، اعضاء جبهه النصره و داعش به خاک سوریه و همچنین ارسال کمک های مالی و تسلیحاتی و محل اردوگاه های آموزشی ارتش آزاد است که بخش عمده ای از این مرزها در سیطره کردهای سوریه است ،کردهایی که با ترکیه و هم پیمان آن (بارزانی) سر سازش نداشته و در این دهه های اخیر به دردسر دولت آنکارا مبدل گردیده اند.

ب: ترکیه برای مشروع جلوه دادن ایجاد منطقه پرواز ممنوع که هدف اصلی آن کنترل دلخواه بر اوضاع سوریه و اعمال حاکمیت در مناطق کردنشین سوریه است از بحران بوجود آمده مهاجرت پناهجویان به سمت اروپا بهترین استفاده را برده و دائم در تلاش بوده تا بهترین راه حل جلوگیری از سرازیر شدن مهاجرین و آوارگان سوری را به اروپا، تشکیل منطقه امن و نگه داشتن پناهجویان در خاک سوریه جلوه دهد. این درحالیست که ترکیه پس از حوادث پاریس و ازهراس بوجود آمده درقلب اروپا به درستی این ایده اهتمام ورزیده وهمچنان خواهان پیاده سازی ایده خود در تشکیل منطقه پرواز ممنوع در منطقه مذکور و بنوعی اعمال حاکمیت در مرزهای مشترک خود با سوریه می باشد.

ج: ترکیه با سرنگونی جنگنده روسی به متحدین خود این پیام را فرستاده که از حضور نظامی روسیه در منطقه ناراضی بوده و امیدوار است با حمایت های آنان وعلی الخصوص ناتو، تمرکز ویژه تهران- مسکو را درآزادسازی و تصرف کامل حلب به چالش کشیده و از هم پیمانان غربی خود می خواهد در هر صورتی که شده به حساسیت ویژه ترکیه نسبت به این منطقه خاص اهمیت دهند.

که آزادسازی بخش هایی از خاک سوریه از قبیل تدمر و . . . می توانست برای ایران، سوریه و علی الخصوص روسیه یک پرستیژ تبلیغاتی باشد ولی تمرکز ویژه تهران و مسکو بر آزاد سازی حلب نشان از عملگرایی هر دوکشور در "بستن دروازه بحران" سوریه دارد.

"النهایه" در بررسی استدلال رئیس جمهور ترکیه پس از حادثه انهدام جنگنده روس مبنی بر دفاع از حاکمیت سرزمینی ترکیه و پاسخگویی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به تهدیدات مسکو به هرگونه اقدام نظامی متقابل می توان چنین برداشت نمود که سرنگونی هواپیمای جنگنده سوخو۲۴ روسیه تصمیم مستقل فرماندهی نیروهای مسلح ترکیه نبوده و بدون شک در چنین شرایطی تصمیمات با هماهنگی ناتو اتخاذ گردیده است.

در شرایطی هم می توان چنین استدلال نمود که سفر چند روز گذشته پوتین پس از هشت سال به تهران و معرفی کشورمان به عنوان متحدی مطمئن و قابل تکیه در منطقه و جهان و تاکیدات طرفین بر گسترش همکاری های «دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی» و صحبت از ائتلاف محکم ایران و روسیه در قضیه سوریه موجب تغییر لحن ترکیه، برخی از کشورهای اروپایی و آمریکا و تصمیم به انفعال قراردادن همکاری های تهران - مسکو گردیده که بنظر می رسد با توجه به استراتژی عملکردی روسیه در پایداری خود بعنوان یک ابرقدرت جهانی، حل و فصل بحران جدید الوقوع یک شبه امکان پذیر نمی باشد.
علیرضا یعقوبی آوینی- کارشناس علوم سیاسی