چرا بانک مرکزی تمایل به کاهش نرخ ارز ندارد؟

به گزارش جهان، روزنامه وطن امروز نوشت: این افزایش قیمت به عقیده کارشناسان روش نادرستی است که دولت در پیش گرفته تا بتواند از این راه هزینه‌های خود را که بخش عمده‌ای ناشی از کسری بودجه است پوشش دهد. از طرفی اگر دولت می‌خواست نرخ بازار را به نرخ مبادله‌ای برساند باید ارز بیشتری به بازار عرضه می‌کرد. ضمن اینکه چندی پیش رئیس کل بانک مرکزی گفته بود: سعی دولت بر این است که نرخ مبادله‌ای را به نرخ بازار آزاد برساند. آلبرت بغزیان، اقتصاددان و استاد اقتصاد درباره افزایش نرخ ارز در چند روز گذشته گفت: مسائلی از قبیل افزایش مسافرت‌های تابستانی شاید یکی از دلایل افزایش نرخ ارز باشد اما قطعا سهم کوچکی از این افزایش به موضوع مسافرت‌های تابستانی مربوط است، ضمن اینکه می‌توان عدم رضایت مردم از نتایج توافق هسته‌ای را نیز یکی دیگر از دلایل افزایش نرخ دلار دانست. وی افزود: به نظرم در ابتدای به جمع‌بندی رسیدن مذاکرات، اخباری مبنی بر بازگشت ۱۵۰ میلیارد دلار از اموال بلوکه شده ایران باعث کاهش نرخ ارز شد اما بعدها با اعلام کاهش این رقم از سوی برخی مسؤولان به ۲۹ میلیارد دلار، این خوشبینی از بین رفته و نرخ ارز افزایش یافت. این اقتصاددان درباره تعمد دولت برای افزایش دستوری نرخ ارز تصریح کرد: در اینکه دولت از افزایش نرخ ارز سود می‌برد شکی وجود ندارد، کما اینکه احتمال دارد دولت زمان واریز یارانه‌ها اقداماتی انجام دهد که باعث افزایش نرخ ارز شود. همان‌طور که می‌دانید عمده عرضه‌کننده ارز دولت است، بنابراین اصولا نباید نرخ ارز تغییری می‌کرد چراکه اتفاق خاصی در بازار ارز برای دولت رخ نداده است. وی ادامه داد: به نظرم در اوایل کار، دولت یازدهم تعمدا با ایجاد فضای روانی و خوشبینی به نتایج مذاکرات نرخ ارز را تا حدودی کاهش داد تا از این طریق بتواند ارزهای موجود در بازار را جمع‌آوری کند و امروز چون اتفاق واقعی در اقتصاد کشور رخ نداده است بازار در حال حرکت به روند گذشته است. بغزیان درباره تک‌نرخی شدن ارز به تراز گفت: خود این مساله که قرار است دلار آزاد به سمت نرخ مبادله‌ای حرکت کند یا نرخ مبادله‌ای به سمت نرخ بازار حرکت کند، دارای اهمیت است. وی درباره تفاوت این ۲ مساله افزود: اگر دولت می‌خواست نرخ بازار را به نرخ مبادله‌ای برساند باید ارز بیشتری به بازار عرضه می‌کرد. ضمن اینکه چندی پیش رئیس کل بانک مرکزی گفته بود: سعی دولت براین است که نرخ مبادله‌ای را به نرخ بازار آزاد برساند. وی درباره تفاوت این دو برای دولت خاطرنشان کرد: این موضوع مانند یک چاقوی دولبه است؛ اگر نرخ ارز افزایش یابد هزینه‌های ارزی دولت نیز افزایش خواهد یافت و به تبع آن تورم بیشتری در کشور ایجاد خواهد شد. از طرفی اگر نرخ بازار کاهش یافته و به سمت نرخ مبادله‌ای حرکت کند کاهش درآمدهای ارزی که به ریال تبدیل می‌شوند باعث کسری بودجه دولت خواهد شد. استاد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی گفت: از آنجا که فروش نفت تامین‌کننده درآمدهای ارزی کشور است کاهش قیمت نفت نیز روی نرخ دلار تاثیر‌گذار است به نحوی که با کاهش درآمدهای ارزی، دولت مجبور می‌شود کسری بودجه خود را با افزایش نرخ ارز جبران کند.

چرا دلار گران شد؟
نرخ تورم پایین‌تر از نرخ سپرده‌های بانکی و این نرخ نیز پایین‌تر از نرخ تسهیلات است چرا که وقتی بانکی از بانک مرکزی استقراض می‌کند بانک مرکزی برای کمک به آن بانک پایین‌ترین نرخ را در نظر می‌گیرد که در اصطلاح به آن نرخ کف گفته می‌شود. شاهین شایان‌آرانی، کارشناس بازار سرمایه در باره افزایش نرخ ارز در چند روز اخیر گفت: به دلیل مصوبه کاهش نرخ سود سپرده‌ها بدون کاهش نرخ سود تسهیلات برخی مردم سپرده‌های خود را از بانک‌ها خارج کرده و به سمت خرید ارز رفته‌اند. وی افزود: به نظر می‌رسد افزایش نرخ ارز در روزهای گذشته با کاهش نرخ سود سپرده‌ها ارتباط مستقیمی داشته باشد. شایان‌آرانی تصریح کرد: وقتی نرخ سپرده‌ها به ۱۸ درصد کاهش یابد، وحشتی در سیستم بانکی ایجاد می‌شود که باعث خروج سپرده‌ها از بانک‌ها می‌شود. چراکه کاهش نرخ سود سپرده به تنهایی رغبت مردم برای سپرده‌گذاری در بانک‌ها را کاهش می‌دهد. وی ضمن اشاره به شیطنت عده‌ای در بازار ارز کشور اظهار داشت: امیدوارم بانک مرکزی طرفدار و خواهان افزایش نرخ ارز نبوده و بازار ارز را کنترل کند، چراکه قطعا در غیر این صورت اقتصاد ایران با خسارت‌هایی همراه بوده و این موضوع بسیار خطرناک است. این استاد دانشگاه درباره قائده تعیین نرخ سود در همه جای دنیا گفت: در اکثر کشورهای دنیا نرخ سپرده و تسهیلات از طریق مکانیزم بازار و عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. وی با تاکید بر تاثیر تورم بر تعیین نرخ سود بیان داشت: نرخ سود در همه جای دنیا از تورم آن کشورها بالاتر است که اتفاقا یکی از مشکلات اقتصاد ما نیز بالا بودن نرخ تورم است. آرانی در ادامه افزود: یعنی نرخ تورم پایین‌تر از نرخ سپرده‌های بانکی و این نرخ نیز پایین‌تر از نرخ تسهیلات است، چراکه وقتی بانکی از بانک مرکزی استقراض می‌کند بانک مرکزی برای کمک به آن بانک پایین‌ترین نرخ را در نظر می‌گیرد که در اصطلاح به آن نرخ کف یا نرخ پایه گفته می‌شود. وی درباره تعیین این نرخ در اقتصاد ایران گفت: بانک مرکزی ما اعلام می‌کند تورم ۱۵ درصد است اما نرخ تسهیلات حدود ۲۵ درصد است یعنی نرخ تورم با نرخ سود تسهیلات ۱۰ درصد تفاوت دارد. آرانی افزود: از سوی دیگر بانک‌ها به سپرده‌های بانکی ۲۰ درصد سود داده و نرخ سود وام‌های بین‌بانکی هم ۲۴ درصد است. یعنی یک بهم‌ریختگی در ساختار نرخ و هزینه منابع ما وجود دارد.

دکتر آرانی اخیراً در گفت‌وگو با «وطن امروز» افزایش قیمت ارز در بازار را ناشی از سیاست دولت برای تامین کسری بودجه عنوان کرد و افزود: دولت طی یکی دو سال اخیر نرخ ارز را ثابت نگه داشت اما اکنون افزایش قیمت ارز در بازار مشاهده می‌شود حال به نظر می‌رسد این رویکرد سیاستی است تا دولت با افزایش نرخ ارز بتواند کسری بودجه خود را تامین کند.