دریای خزر به عنوان بزرگترین دریاچه جهان دریافت کننده آلودگی از ۵کشور اطراف خود است که ایران نیز در این آلودگی ها نقش بسزایی دارد.

به گزارش جهان به نقل از خبرآنلاین،شمال، جنوب، شرق و غرب احاطه اش كرده. یک طرف آلودگی های نفتی، یک طرف آلودگی های صنعتی و سمی. استخراج نفت، سهم شمال و غرب، سموم کشاورزی و صنعتی، سهم جنوب. آلودگی ها سال هاست با این پهنه آبی عجین و به مرور وارد رگ های بزرگ ترین دریاچه جهان شده؛ دریای خزری که سهمش از ۵کشور دور و اطراف، آلودگی های ۵ برابری است.

  ایران یکی از ۵همسایه دریای خزر است  و ٨٢٠کیلومتر از نوار ساحلی دریای خزر،سهمش. نفش ایران در آلودگی های دریای خزر کمتر از همسایه های شمالی، شرقی یا غربی نیست. بيشتر آلودگی هایی که در نوار ساحلی ایران تهدید کننده دریای خزر است از پساب های کشاورزی و فاضلاب های شهری نشات می گیرد. فعالیت های اقتصادی در اطراف دریاچه نیز متهم اصلی آلودگی دریای خزر به حساب می آید.

توسعه نا متوازن شهرها، تراکم بیش از حد جمعیت در اکثر نواحی ساحلی، توسعه روزافزون گردشگری و صنعت توریسم، عدم مدیریت صحیح در رابطه با دفع فاضلاب های شهری، صنعتی و کشاورزی و نیز دفع پسماندها و زباله ها در شهرهای ساحلی و مناطق گردشگری از جمله دلایل دیگر آلودگی خزر به حساب می آیند که از پیامد آنهاميتوان به آلودگی شناگاه ها و تهدید حیات موجودات زنده از جمله فک خزری و خاویار اشاره كرد.

تاکنون بیش از ۲هزار گونه در دریای خزر شناسایی شده  که حضور ماهیان مهم ترین گونه های این اکوسیستم آبی به شمار می رود. که با گذشت سال ها در خطر انقراض قرار گرفته اند. بر اساس آمار ذخایر خاویار دریای خزر از ۳۰۵تن در سال ۱۳۶۴به کمتر از ۳تن در سال ۱۳۹۱و تعداد فک ها از یک میلیون به کمتر از یکصد هزار رسیده است. حضور شانه دار مهاجم، گونه های جدید فیتوپلانگتون، رشد سریع آزولا و به طور کلی افزایش میزان آلودگی ها تنوع زیستی منطقه را با بحران روبه رو کرده است.

ایران قربانی آلودگی های نفتی کشورهای همسایه

دریای خزر به عنوان بزرگترین دریاچه دنیا دریافت کننده آلودگی های بسیار زیادی از پنج کشور اطراف است. به خصوص با گسترش برداشت نفت از این پهنه آبی مشکلات آن روز به روز در حال افزایش است. کشور ایران برداشت نفت در دریای خزر ندارد و این درحالی است که بسیاری از چاه های نفت آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان در دریا و دور از ساحل قرار دارند. به دلیل حرکت و جهت جریان های آب در سواحل جنوبی دریای خزر رسوبات بستر در بخش سواحل جنوبی دریای خزر تجمع دهنده مقادیر بالایی از هیدروکربن های حاصل هستند.

تحقیقات انجام شده بر روی رسوبات سطحی سواحل جنوب غربی دریای خزر بیانگر آن است که منشا اصلی این ترکیبات با احتمال زیاد مربوط به آلودگی نفتی آذربایجان است. میزان هیدروکربن ها و آروماتیک این ترکیبات در دریای خزر در سطح پایینی نسبت به استانداردهای جهانی است اما بالاتر از سواحل ترکمنستان و قزاقستان است. سواحل استان مازندران وگلستان کمتر تحت تاثیر آلاینده های نفتی وارده از کشور آذربایجان قرار می گیرند.

به عبارت دیگر، ایران قربانی آلودگی های نفتی کشورهای همسایه دریای خزر است. از مهم ترین آلودگی های این پهنه آبی می توان به نیترات و فسفات و هیدروکربن ها اشاره کرد. با توجه به روند افزایشی پساب های صنعتی و فاضلاب شهری و همچنین افزایش میزان نیترات در سواحل این دریا اقدام های فوری را می طلبد.

در ۱۰سال گذشته چه بر سر خزر آمد

به علت شرایط آب و هوایی مناسب دریای خزر نیز بیش از 40 شهر بزرگ و کوچک با جمعیت های مختلف و تعداد زیادی روستا در حاشیه جنوبی و کنار سواحل دریای خزر و رودخانه های منتهی به آن توسعه یافته اند که فاضلاب بیشتر آنها از طریق این رودخانه ها به دریای خزر انتقال می یابد. در مواردی نیز فاضلاب مستقیما به دریا هدایت می شود. از طرف دیگر حجم بالای گردشگر در این مناطق آسیب جدی به شناگاه های دریای خزر وارد کرده است.

در جدول زیر برخی از عوامل فشار در حوضه دریای خزر در دوره های زمانی مختلف، آخرین وضعیت آن عوامل و میزان تغییرات طی این دوره ها بررسی شده است؛