نقش مهریه در استطاعت زنان برای حج‌واجب
دوشنبه ۱۶ شهريور ۱۳۹۴ ساعت ۱۳:۰۲
کد مطلب: 443112
در این میان، زنان نیز در کنار مردان، حکم به انجام این واجب الهی شده‌اند، اما وجوب این امر بر ایشان با رعایت نکاتی همراه است که لازم به یادآوری و تذکر است.
استطاعت زن
سؤال: زني كه مقداري طلا براي زينت داشته باشد، كه در صورت فروش آن، مستطيع ميشود و مال ديگري ندارد، آيا زيورآلات زنان از حكم استطاعت خارج است، يا بايد آن‌ها را بفروشد و مستطيع شود؟
پاسخ: امام خمینی (ره) در این‌باره می‌فرمایند: «اگر داشتن زیورآلات برای او لازم نیست و نداشتن آن عیب نیست، مستطیع است و باید به حج برود.» آیت‌الله خامنه‌ای نیز معتقدند: «اگر به زيورآلات نياز داشته باشد و اضافه بر شأن او نباشد، با داشتن آن مستطيع نيست و واجب نيست آن را براي هزينه سفر حج بفروشد.»
سؤال: هرگاه زنى مستطيعه باشد، لكن بچه شيرخوارى دارد كه در بردن او همراه خود و در گذاشتن پيش دايه مظنه خطر مىرود، آيا با اين كيفيت مىتواند حج را از سال استطاعت تأخير بيندازد؟
پاسخ: آیت‌الله بروجردی در این‌باره قایل‌اند: «درصورتى‌كه ممكن است، پيش دايه بگذارد و مظنه خطر مانع از وجوب حج نيست.»، اما در برابر، آیت‌الله خامنه‌ای می‌فرمایند: «اگر ضرر به‌گونه‌اي باشد كه شيردهنده بايد در كنار كودك باقي بماند، يا به‌نحوي باشد كه شيردهنده با رفتن به سفر حج دچار عسر و حرج گردد، حج بر او واجب نيست.»
همچنین آیت‌الله سیستانی بر همین قول‌اند: «اگر خوف سقط يا ضرر ديگر باشد، ساقط است و لازم نيست حج برود.» در همین راستا آیت‌الله مکارم‌شیرازی هم می‌فرمایند: «چنان‌چه جداشدن از آن طفل داراى خطر جانى یا بیمارى شدید یا سبب عسر و حرج براى دیگران شود، مستطیع نیست.»
سؤال: مهریه خانمى چند برابر استطاعت اوست. آیا بعد از فوت زن، بر ورثه لازم است که قبل از تقسیم ترکه، مخارج حج را کسر کنند؟
پاسخ: آیت‌الله مکارم‌شیرازی در پاسخ به این استفتاء می‌فرمایند: «چنان‌چه زن در حیات شوهر، طبق عرف و عادت مى‌توانسته مهریه را از شوهر بگیرد، مستطیع بوده و باید از ترکه او برداشته شود و چنان‌چه نمی‌توانسته، مستطیع نبوده است.»
اذن همسر و پدر
سؤال: به‌طورکلی دختر یا زنی که مجرد است یا شوهر ندارد، برای رفتن حج یا عمره خود، نیاز به اذن کسی دارد؟
پاسخ: آیت‌الله مظاهری می‌فرمایند: «نیاز به اذن کسی ندارد، ولی اگر نهی پدر یا مادر و یا احتمال مفسده باشد، نمی‌تواند برود.»
سؤال: اگر شوهر، اذن انجام حج تمتع را به زن ندهد؛ درصورتی‌که زن واجب‌الحج باشد، وظیفه او چیست؟
پاسخ: در این زمینه فقها با یکدیگر هم‌قول و هم‌نظرند که اذن شوهر در این میان نقشی ندارد و استطاعت به معنای وجوب حج بر زن است. آیت‌الله مکارم‌شیرازی به صراحت می‌فرمایند: «شرعاً اجازه شوهر شرط نیست.» آیت‌الله مظاهری نیز می‌گویند: «بدون اذن برود، اشکال ندارد.» آیت‌الله سیستانی نیز معتقدند: «اگر حج واجب باشد، اجازه همسر لازم نیست.» آیت‌الله خامنه‌ای هم در این راستا توضیح می‌‌دهند که: «در سفر حج واجب، براى زن اجازه شوهر شرط نیست و زن باید حج واجب خود را به‌جا آورد؛ ولو اینکه شوهر او راضى به مسافرت او براى حج نباشد.» آیت‌الله نوری‌همدانی هم اعلام می‌دارند: «چنان‌چه زن مستطیع باشد، حج بر او واجب است و نهی شوهر مانع نیست.»
سؤال: خانمي قبل از ازدواج نذر كرده كه حج به‌جا آورد و بعد از ازدواج مي‌خواهد به نذر خود عمل كند. آيا اذن شوهر لازم است؟ و آيا شوهر حق ممانعت دارد؟
پاسخ: آیت‌الله مکارم‌شیرازی در پاسخ می‌فرمایند: «اجازه شوهر لازم است و شوهر حق ممانعت دارد.» اما آیت‌الله مظاهری با کمی تأمل می‌فرمایند: «اذن شوهر لازم نيست، ولي اگر (شوهر) مخالفت كند نذر او منحل ميشود و (ديگر حجي) (اين حج) بر او واجب نيست.»
سؤال: اگر مرد تنها به دليل اين‌كه مايل نيست همسر به تنهايي براي سفر حج ثبت‌نام كند، از دادن مهريه امتناع كند؛ درصورتي‌كه اگر زن به هر دليل دیگری مهريه را درخواست کند، به راحتي حاضر به پرداخت آن باشد، آیا زن می‌تواند بدون آن‌که دلیل مطالبه مهر را بگوید مهریه خود را طلب کند و بدون اطلاع همسر برای حج واجب ثبت‌نام نماید؟
پاسخ: آیت‌الله مکارم‌شیرازی در جواب این سؤال می‌فرمایند: «در فرض سؤال، طلب مهریه شرعاً برای زن صحیح، بلکه واجب است؛ به‌صورتی‌که مرد مهریه را بپردازد، آن را دریافت کند و برای حج خود ثبت‌نام نماید.»
