زایمان طبیعی وسزارین درطرح‌تحول‌سلامت
شنبه ۳۰ خرداد ۱۳۹۴ ساعت ۱۳:۰۱
کد مطلب: 428869
در گام نخست این طرح، هزینه‌های سلامت با کاهش میزان پرداخت از ۴۰ به ۸ درصد انجام شد؛ به‌طوری‌که افراد بستری واجد بیمه، بایستی پایه سلامت تنها ۶ درصد از مبلغ صورت‌حساب تنظیمی را بر اساس تعرفه و قیمت مصوب پرداخت کنند. همچنین بر اساس این طرح، روستایيان، عشایر، ساکنین شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر و افرادي كه از طريق نظام ارجاع به بيمارستان‌هاي مشمول برنامه مراجعه مي‌كنند، ملزم به پرداخت ۳ درصد از هزينه خدمات خواهند بود. هرچند این طرح دارای نقاط قوت بسیاری است، ولی در برخی نکات نیازمند بازنگری و دقت‌نظر بیشتر است.
آمار سزارین در ایران بالاتر از استانداردهای جهانی/ ایران رتبه دوم سزارین در دنیا
یکی از مهم‌ترین خدمات در این طرح، ترویج زایمان طبیعی است. طبق قانون برنامه توسعه پنجم بهبود وضعیت سلامت مادران و نوزادان یکی از برنامه‌های اصلی است که با ارزیابی "بهبود سلامت مادران در چارچوب بهداشت باروری" و "کاهش میزان مرگ‌ومیر کودکان" میزان دست‌یابی به این مهم سنجش می‌شود.
براساس آمار اداره سلامت مادران وزارت بهداشت در سال ۱۳۹۰ از مجموع ۱.۳ میلیون زایمان ثبت‌شده در کشور، حدود ۵۳ درصد زایمان‌ها به روش سزارین و ۴۷درصد به روش طبیعی انجام شده است که این رقم بیان‌گر آمار بالا و نگران‌کننده سزارین در کشور است. همچنین بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۰ ، ایران با ۴۱.۳ درصد میزان سزارین، رتبه دوم جهان را در این روش زایمانی کسب کرده است.
هدف اصلی، زایمان ایمن و حفظ سلامت مادر و جنین است
با توجه به وضعیت موجود، ترویج زایمان طبیعی و کاهش زایمان سزارین یکی از اولویت‌های اصلی وزارت بهداشت بوده و به گفته رییس اداره سلامت مادران این وزارت‌خانه، مراقبت‌های مادری با کیفیت و کمیت بالا در دستور کار وزارت بهداشت قرار گرفته است.
دکتر فرحناز ترکستانی، در این خصوص به خبرنگار مهرخانه می‌گوید: آنچه برای ما اهمیت دارد، وقوع یک زایمان ایمن برای مادر است. ما نمی‌گوییم سزارین بد است. اتفاقاً این روش باعث کاهش میزان مرگ‌ومیر مادران و نوزادان نیز شده است، ولی متأسفانه بسیاری از سزارین‌های انجام‌گرفته، بی‌مورد است. صرف ترس مادر از زایمان طبیعی و یا ترغیب پزشکان نباید سزارین انجام شود، بلکه باید به دنبال حفظ سلامتی مادر و جنین بود. وقتی آمار سزارین در کشور از استاندارد جهانی بالاتر است، یعنی روند غیراصولی را پیش گرفته‌ایم.
کاهش ۵.۵ درصدی جراحی‌های سزارین در سال ۹۳
در طرح تحول نظام سلامت، ترویج زایمان طبیعی با هدف کلی ارتقای شاخص‌های سلامت مادران و نوزادان از طریق کاهش میزان سزارین دنبال می‌شود. یکی از برنامه‌ها برای نیل به این هدف، انجام زایمان طبیعی در بیمارستان‌های وزارت بهداشت به‌صورت رایگان است.
بر اساس اهداف این طرح قرار بود تا پایان سال ۹۳ میزان عمل‌های سزارین به کمتر از ۱۰ درصد برسد. دکتر محمد آقاجانی؛ معاونت درمان وزارت بهداشت در این خصوص به مهرخانه می‌گوید: میزان زایمان‌های سزارین سال ۹۳ در مراکز دولتی و خصوصی، در مقایسه با سال ۹۲ حدود ۵.۵ درصد کاهش یافته است و حدود ۴۷۰ هزار زایمان طبیعی، رایگان انجام شده است.
سال گذشته۴۵۰ هزار کودک توسط ماماها به صورت طبیعی به‌دنیا آمدند
بخش عمده این زایمان‌ها توسط ماماها صورت می‌گیرد. ماماها که برای زایمان طبیعی آموزش می‌بینند، بار اصلی این طرح به‌ویژه در مناطق محرم را به‌عهده دارند. ناهید خداکرمی؛ رییس انجمن علمی مامایی کشور در این خصوص به مهرخانه می‌گوید: سال گذشته ۷۰۰ هزار زایمان طبیعی انجام شد که ۷۶ درصد آن؛ یعنی حدود ۴۵۰ هزار زایمان، توسط ماماها انجام گرفت.
وی سزارین را مصیبت نسل آینده می‌داند و خاطرنشان می‌کند: برای آن‌که نسل سالمی داشته باشیم، چاره‌ای جز ترویج زایمان طبیعی نیست. اثرات خوب این طرح سال‌های دیگر خود را نشان می‌دهد. البته جامعه مامایی حدود ۱۰ سال است برنامه‌ای با عنوان زایمان فیزیولوژیک را با همکاری اداره سلامت مادران وزارت بهداشت طراحی کرده است که به این امر بسیار کمک می‌کند.
علاوه بر رایگان‌شدن زایمان طبیعی برنامه‌هایی برای آماده‌سازی روحی و جسمی مادر نیز اجرا شده است. دکتر آقاجانی؛ دبیر اجرایی ستاد کشور طرح تحول سلامت، این‌طور ادامه می‌دهد: به‌منظور کاهش ترس و اضطراب مادر باردار، کلاس‌های آماده‌سازی مادران در هشت جلسه و آموزش ورزش‌‌های دوران بارداری و پس از زایمان نیز به‌صورت رایگان برگزار می‌شود. از دیگر برنامه‌ها برای ترویج زایمان طبیعی، انجام زایمان بی‌درد و زایمان در آب به‌صورت رایگان است که در برخی از بیمارستان‌های وابسته به وزارت بهداشت اجرا می‌شود، ولی متأسفانه اکثر مردم در این خصوص بی‌اطلاع هستند.
وی برنامه‌های اجرایی به منظور افزایش زایمان طبیعی و تشویق مادران به این نوع زایمان را مثبت ارزیابی کرده و می‌گوید: در کل می‌توان گفت با توجه به شرکت در کلاس‌های آموزشی، اطلاع‌رسانی و دسترسی به اینترنت، میزان گرایش به زایمان طبیعی نسبت به سه سال اخیر بیشتر شده است، ولی این مسئله هم‌چنان نیازمند اطلاع‌رسانی دقیق‌تر و همکاری رسانه‌ها است.
راه‌اندازی ۱۱۳۰ اتاق زایمان تک‌نفره تا پایان سال
در بخش دیگر ترویج زایمان طبیعی، افزایش رضایتمندی مادران باردار از طریق حفظ حریم خصوصی با بهینه‌سازی فضای فیزیکی اتاق‌های زایمان مطرح شده است. معاونت درمان وزارت بهداشت، از راه‌اندازی ۳۶۶ بلوک زایمانی به مهرخانه خبر داده و عنوان می‌دارد: برای حفظ حریم خصوصی مادر و تجهیزات کامل‌تر برای حضور پدر و یا همراه دیگری در کنار مادر باردار، یک هزار و ۱۳۰ اتاق تک‌نفره زایمان در بیمارستان‌های دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور در حال احداث است و ساخت این بلوک‌های زایمانی تا پایان سال ۹۴ به اتمام خواهد رسید. در حال حاضر بیمارستان شهید اکبرآبادی تهران و بیمارستان بعثت کردستان به این اتاق‌های زایمانی تجهیز است.
نظارت بر سزارین در مراکز و بیمارستان‌های خصوصی/ کاهش اعتباربخشی به بیمارستان‌های خاطی
در بسیاری از محافل صحبت از طرح یکسان‌سازی تعرفه‌های زایمان طبیعی و سزارین است، ولی آقاجانی می‌گوید: طرحی با نام یکسان‌سازی تعرفه‌ها وجود ندارد، بلکه ما برای متخصصان زنان و زایمانی که در بیمارستان‌های وزارت بهداشت، زایمان طبیعی دارند، تعرفه‌های تشویقی در نظر گرفته‌ایم؛ به‌گونه‌ای که برای انجام زایمان طبیعی دستمزدی بالاتر از تعرفه عمل سزارین به آن‌ها پرداخت شود.
اما نظارت بر کار پزشکانی که در مطب برای بیماران خود سزارین را تجویز می‌کنند، چگونه است؟ آنچه مسلم است بسیاری از سزارین‌ها توسط پزشکان زنان و زایمان توصیه می‌شود و اکثر این پزشکان با گرفتن مبالغ بالا به عنوان حق‌الزحمه در یکی از بیمارستان‌های طرف قرارداد، کودک را از طریق عمل سزارین به‌دنیا می‌آورند، ترکستانی، رییس اداره سلامت مادران وزارت بهداشت در این‌باره می‌گوید: این وزارت‌خانه در طرح تحول سلامت، کلیه بیمارستان‌های دولتی و خصوصی را موظف کرده است تا میزان سزارین خود را کاهش دهند. در غیر این‌صورت در ارزشیابی آن‌ها دخالت خواهد کرد.
معاونت درمان وزارت بهداشت نیز در این خصوص به مهرخانه چنین می‌گوید: اگر شاخص سزارین در بیمارستانی نسبت به سال گذشته خود کاهش نیابد و یا بیشتر شود، اخطارهای لازم داده خواهد شد و در صورت عدم اصلاح رویه، از اعتباربخشی آن بیمارستان کاسته می‌شود.
هزینه سزارین‌های اورژانسی رایگان نیست
طرح تحول نظام سلامت، در کنار تمامی مزایا نقاط ضعفی نیز دارد. آنچه در این مبحث مهم است، پرداخت هزینه زایمان سزارین اورژانسی است. مادری که برای زایمان طبیعی به مراکز مراجعه می‌کند، در صورت لزوم و تهدید خطر سلامتی برای خود و یا کودکش، باید تحت عمل سزارین اورژانسی قرار گیرد، ولی این زایمان دیگر برای او رایگان نخواهد بود و او باید مبلغ عمل سزارین را بپردازد.
البته با توجه به اهمیت ترویج زایمان طبیعی و دغدغه‌مند بودن متولیان سلامت، امید است که برای این مسئله نیز فکری شود. اهمیت زایمان طبیعی برای سلامت مادر و نوزاد بارها عنوان شده است و امیدواریم با اجرای بهتر و مستمر طرح تحول نظام سلامت هر روز شاهد کاهش میزان سزارین و رضایتمندی مردم از زایمان‌های طبیعی باشیم.
