کریم مجتهدی معتقد است ما خودمان سیر تاریخی را انتخاب نمی‌کنیم و بسیاری مسائل، در دنیا به ما تحمیل می‌شود. در حالی که پروفسور دورتیگیه با وجود اعتقاد به دید تاریخی معتقد است ما در عین حال خودمان هم مقصر بسیاری از مسائل هستیم.

به گزارش جهان به نقل از فارس، نخستین نشست شب علوم انسانی (۱۰ خرداد) با حضور پیر دورتیگیه، فیلسوف متأله فرانسوی و غرب شناس، کریم مجتهدی چهره ماندگار فلسفه ایران، شهریار زرشناس عضو پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت‌الاسلام رضا غلامی رئیس مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا و سیدیحیی یثربی استاد فلسفه، به همت نشریه عصر اندیشه و بنیاد پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

در بخش نخست این نشست پیر دورتیگیه با ابزار خرسندی از حضور در کشور ایران گفت: من تصور می‌کنم اکنون در منزل خودم و در جوار دوست و همکارم استاد مجتهدی هستم. ابتدا بگویم که منشأ اولیه علوم انسانی، غرب معاصر است، تا قرن نوزدهم برای علوم انسانی غربی و پوزیتویسم انسان تنها معلول به شمار می‌رفت اما پس از آن انسان یک پدیده بود و نحوه رویکرد به اندیشه و تاریخ فلسفه غرب را انسان تعیین می‌کرد، بنابراین دانش انسانی بنا نهاده شد.

وی با اشاره به اینکه در دانشگاهی که حضور داشته نام دانشکده ادبیات به علوم انسانی تغییر یافته و اصطلاحات جامعه‌شناسی به وسیله پوزیتویست‌ها شکل گرفته است، اظهار داشت: بنابراین در کشورهای اروپایی باید دانش انسانی و فلسفه آن را یاد بگیرند، اینها را اگر به تاریخ اروپا و به ویژه فرانسه مراجعه کنیم، مشخص است حتی ناپلئون در زمان تسلط به آلمان مطرح می‌کرد که آلمانی‌ها به تمام حقیقت توجه دارند. زمانی که ما می‌گوییم لیبرال، به خود آزادی توجه داریم نه به آن وجه از قانون اساسی!

دورتیگیه با اشاره به تفاوت بین متافیزیک و فلسفه گفت: علوم انسانی بدون فلسفه بی‌پایه است درحالیکه در غرب آن را بر پایه متافیزیک بنا نهاده بودند، تمدن غرب امروز با بحران مواجه است و شاید تنها آلمانی‌ها باشند که کمتر از سایر جوامع با مشکل روبه رو هستند. پس از آن فلسفه آلمانی در فرانسه رسوخ کرد.

استاد بازنشسته دانشگاه سوربن فرانسه گفت: یکی از نویسندگان کتابی با نام عدل الهی نوشته که در آن می‌گوید سه فرد در متافیزیک مطرح هستند: حضرت عیسی (ع)، موسی (ع) و محمد (ص). بنابراین فلسفه آلمان تنها فلسفه‌ای بود که به مفهوم پیامبری توجه داشت.

*آلوده به ظاهرگرایی و مصرف‌زدگی نشویم

در ادامه این بحث کریم مجتهدی با اشاره به اینکه خود را معلم فلسفه می‌داند، افزود: تصور پروفسور دورتیگیه این بود که خیلی مفاهیم را ما می‌دانیم و دیگر در بحثشان توضیح نمی‌دهند. به اعتقاد ایشان، «آگوست کنت» سطحی و ضد تفکر است. البته نظر بنده نیز همین است که فلسفه کنت سطحی بوده تا جایی که از لحاظ جامعه شناسی هم چیزی روشن نمی‌شود چرا که اگر جامعه شناسی، جامعه انسانی است ابعاد مختلف انسان باید مشخص بشود که نمی‌شود!

وی با اشاره به اینکه به نظر دورتیگیه، آلمان امروز به لحاظ اقتصادی سالم‌تر از سایر اروپا و آمریکا است، توضیح داد: بنابراین هنوز مردم آلمان اعتقاد دارند که نان فلسفه را می‌خورند البته من خیلی با این حرف موافق نیستم اما علت چنین اعتقادی شاید این باشد که آنها همیشه آمادگی برای هر چیزی را دارند و برای کاری عجله نمی‌کنند بلکه به معنایی سعی دارند مسائل را بفهمند. یکی دیگر از مباحث پروفسور این بود که درست نیست که به اسم علم، انسان را نفی کنیم!

چهره ماندگار فلسفه ایران در ادامه افزود:‌ بنده یک هشدار می‌دهم که خیلی آلوده به مصرف زدگی و ظاهرگرایی نشویم، این هشدار را از من قبول کنید ولی در برخی جزئیات مباحث پروفسور اتفاق نظر با وی نداریم.

در ادامه بحث، مکا‌لمه‌ای به زبان فرانسه بین مجتهدی و دورتیگیه صورت گرفت که طی آن مجتهدی خطاب به دورتیگیه گفت که ما خودمان سیر تاریخ را انتخاب نمی‌کنیم، بسیاری مسائل چه در ایران و در جهان به ما تحمیل شده است این دید تاریخی باید وجود داشته باشد و وی نیز پاسخ داد که دید تاریخی مسلماً باید وجود داشته باشد ولی در عین حال خود ما مقصر هستیم!

دورتیگیه در سخنان خود بیان کرد که آنچه به شما گفته می‌شود و حتی آنچه بنده می‌گویم اگر خودتان خودجوش آن را یاد نگیرید و بشنوید، بی فایده است. به طور مثال ایرانیان در یک دوره بسیار تحت تأٍثر مارکسیسم بودند خود مارکس از ایده‌آلیست‌های آلمانی صحبت می‌کند ولی آنها را مطالعه نمی‌کند و تنها استفاده ابزاری می‌کند در حالی که اگر واقعا خود هگل و کانت را مطالعه می‌کرد مطالق عمیق‌تری می‌توانست بیان کند. اصل کلام اینکه هرکس خودش باید به تعمق برسد و هیچ گفته‌ای فایده ندارد البته باید آثار گذشتگان و شعرا را بخواند و آنها را دریابد.

دورتیگیه در بخش پایانی صحبت خود درباره اسلام گفت: درحال حاضر علیه اسلام حرف زیاد زده می‌شود و اسلام را حتی با اعمال داعش در دنیا مثال می‌زنند، باید از اینها خلاص شویم!

مجتهدی در پایان بحث خود از مبارزه با وجود واژه‌های خارجی در زبان فارسی گفت و از همه درخواست کرد که در زبان فارسی از واژگان خارجی استفاده نکنند.

در پایان این بخش نیز دو تمثال از کریم مجتهدی و پیر دورتیگیه اثری از علیرضا ذاکری تقدیم حضور آنها شد.