آخرین وضعیت بازنشستگی پیش از موعد خبرنگاران؛
گره‌گشایی از گره کور بازنشستگی خبرنگاران به دست دولت
سه شنبه ۲۲ ارديبهشت ۱۳۹۴ ساعت ۱۵:۰۹
کد مطلب: 422333
اما متاسفانه مسئله بازنشستگی پیش از موعد خبرنگاران با وجود برخورداری از جایگاه تعریف شده قانونی و تصریح آیین‌نامه‌های مربوطه بر لزوم بازنشستگی تمامی خبرنگاران و روزنامه‌نگاران پس از ۲۰ سال اشتغال مستمر یا ۲۵ سال متناوب، تا امروز عملا شکل اجرایی به خود نگرفته و بسیاری از خبرنگاران و فعالان مطبوعاتی و رسانه‌ای پس از ۲۰ یا ۲۵ سال کار مستمر در رسانه‌های مختلف کشور و با وجود برخورداری از تمام شرایط مندرج در قانون و آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور، همچنان در تکاپوی دستیابی به این حق قانونی خود برای بازنشستگی پیش از موعد هستند و البته همچنان محکوم به ادامه کار تا ۳۰ سال کامل و پرداخت حق بیمه، محرومیت از حقوق بازنشستگی و ...
با توجه به اهمیت و ماهیت صنفی این موضوع، انجمن صنفی خبرنگاران و روزنامه‌نگاران ایران تا امروز پیگیری‌های متعددی را برای اجرایی شدن قانون بازنشستگی پیش از موعد خبرنگاران داشته و این موضوع توسط انجمن از مجاری مختلفی که به نوعی با این مسئله مرتبط و درگیر بوده اند مانند معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجلس شورای اسلامی، وزارت کار، سازمان تامین اجتماعی و ... در دستور کار و پیگیری قرار داشته است.
اما مشکل عدم اجرای قانون بازنشستگی پیش از موعد خبر نگاران در کجاست و کدام یک از سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها و یا نهادها، مسئول واقعی محرومیت خبرنگاران و روزنامه‌نگاران کشور از حق قانونی خود برای بازنشستگی پس از ۲۰ یا ۲۵ سال کار و فعالیت فرساینده و سخت رسانه‌ای هستند؟!
برای پاسخ به این سوال بر اساس پیگیری‌هایی که توسط انجمن صنفی خبرنگاران انجام شده باید چند موضوع که به صورت مستقیم با این امر مرتبط هستند، مورد بررسی قرار گیرد:
مفاد آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور، اقدامات مجلس شورای اسلامی در این خصوص، اقدامات معاونت مطبوعاتی در تدوین "آیین‌نامه کار حرفه‌ای خبرنگارای"، عملکرد کمیته‌های مشاغل سخت و زیان‌آور در ادارات کار استان‌ها، عملکرد مدیران رسانه‌ها در نوع تنظیم لیست بیمه‌ای خبرنگاران تحت پوشش.
آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور و اذعان صریح به حق خبرنگاران
اما در آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور مصوب هیئت دولت در اسفند سال ۸۵ تعریف دقیقی از دایره شمول این نوع از مشاغل صورت گرفته به طوری که در ماده ۱ این آیین نامه آمده است:
«کارهای سخت و زیان آور کار‌هایی است که در آن عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی، بیولوژیکی محیط کار غیراستاندارد بوده و در اثر اشتغال بیمه شده تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت‌های طبیعی ( جسمی و روانی ) در وی ایجاد می شود که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن باشد«.
همچنین در همین آیین‌نامه، مکانیزم اجرایی احراز و اثبات سخت و زیان‌آور بودن مشاغل نیز تعریف شده:
»تعیین سخت و زیان آور بودن مشاغل... حسب در خواست کارگر، کارفرما، تشکل‌ها، وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی، وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان تامین اجتماعی در هر کارگاه با بررسی سوابق، انجام بازدید و بررسی شرایط کار توسط کارشناسان بهداشت حرفه‌ای وزارت بهداشت و بازرسان کار وزارت کار و با تایید توسط کمیته‌های بدوی و تجدیدنظر استانی موضوع این آیین‌نامه انجام می‌گیرد.»
آیا خبرنگاری جزء مشاغل سخت و زیان‌آور است؟
بنابر ماده ۱۱ آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور، حرفه "خبرنگاری" جزء مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب می‌شود:
علاوه بر کارهای سخت و زیان‌آور مشخص شده طبق مصوبات شورای عالی حفاظت فنی و موارد تأیید شده توسط کمیته‌های استانی، موارد زیر نیز سخت و زیان‌آور شناخته می‌شوند.
۱ـ مشاغلی که در ندامتگاه‌ها و زندان‌ها مستقیماً با زندانی ارتباط دارند.
۲ـ مشاغلی که مستقیماً در مراکز روان درمانی با بیماران روانی مرتبط هستند.
۳ ـ خبرنگاری
اما در ماده ۱۳ این آیین‌نامه شرایط سنی بازنشستگی پیش از موعد در کارهای سخت و زیان‌آور نیز به روشنی تعیین شده:
»بیمه شدگانی که حداقل ۲۰ سال سابقه کار متوالی یا ۲۵ سال سابقه کار متناوب و پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان آور را داشته باشند، بدون شرط سنی می‌توانند در خواست بازنشستگی از سازمان تامین اجتماعی نمایند .... چنانچه بیمه شده شرایط استفاده از بازنشستگی پیش از موعد در کارهای سخت و زیان‌آور را طبق این آیین‌نامه احراز کند، سازمان تأمین اجتماعی مکلف است نسبت به برقراری مستمری وی از تاریخ ترک کار اقدام نماید.»
قانون صراحت دارد اما دریغ از یک مورد بازنشستگی پیش از موعد خبرنگاران
همانگونه تا به این قسمت از گزارش مورد بررسی قرا گرفت، در حال حاضر به لحاظ قانونی ابهام و مشکلی برای احراز اصل حرفه خبرنگاری و روزنامه نگاری به عنوان شغل سخت و زیان آور و لزوم برخورداری آنها از حق بازنشستگی پیش از موعد وجود ندارد؛ پس مشکل کار کجاست؟!
از ابتدای ابلاغ آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور به دستگاه های اجرایی سراسر کشور، خبرنگاران و روزنامه نگارانی که مشمول این قانون بوده‌اند در هنگام مراجعه به ادارات سازمان تامین اجتماعی برای طی مراحل بازنشستگی پیش از موعد خود با یک مشکل و مانع تراشی عجیب مواجه بوده اند؛ سازمان تامین اجتماعی با این توجیه که دایره فعالیت به عنوان خبرنگار و روزنامه نگار در رسانه های مختلف، دایره وسیعی است و دقیقا مشخص نشده که کدام دسته از نیروهای شاغل در رسانه‌ها، خبرنگار یا روزنامه نگار محسوب می‌شوند، عملا زیر بار اجرای آیین نامه مشاغل سخت و زیان آور نرفتند.
عبور از خوان دیگری به نام تدوین "آیین نامه کار حرفه‌ای روزنامه‌نگاری"
با پیگیری‌های صورت گرفته و با مراجعات متعدد خبرنگاران به دلیل مواجهه با این مشکل که عملا باعث بلاتکلیفی و محرومیت از حق بازنشستگی پیش از موعد شده بود، سرانجام معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سال ۸۹ دست به کار شد و تدوین آیین‌نامه ای به نام "آیین نامه کار حرفه‌ای روزنامه‌نگاری" در دستور کار قرار گرفت.
در نهایت معاون مطبوعاتی وقت در سال ۹۱ از اتمام تدوین آیین نامه کار حرفه‌ای روزنامه‌نگاری در وزارت ارشاد خبر داد و این آیین‌نامه که به گفته محمدزاده "تعاریف دقیق و روشنی از رسته‌های مختلف شغلی عرصه مطبوعات شده و تفاوت خبرنگار با روزنامه نگار، جایگاه مدیر مسئول و ..." در آن آمده بود، برای تصویب نهایی به هیئت دولت ارائه شد.
اما این بار در این آیین نامه تعریف دقیق و جامعی از روزنامه‌نگار و خبرنگار صورت گرفت به گونه ای که در ماده یک پیش نویس این آیین نامه آمده است:
«روزنامه‌نگار حرفه‌ای کسی است که شغل اصلی و مستمر او، فعالیت اساساً فکری در زمینه تهیه، تنظیم، ارائه اخبار وقایع جاری و تحلیل و تفسیر آنها در یک نشریه روزانه، دوره‌ای، خبر گزاری یا رسانه دیگر است.«
و در ماده ۲ این آیین نامه به صورت دقیق‌تر تصریح شده:
»همکاران مستقیم هیئت‌های تحریریه مطبوعات و خبرگزاری‌ها شامل سردبیر، معاون سردبیر، دبیرتحریریه ، دبیرسرویس، معاون دبیرسرویس، خبرنگار، گزارشگر، نویسنده، مترجم، طراح، کاریکاتوریست، عکاس خبری و مشاغل هم‌طراز در دیگر رسانه‌ها براساس ماده یک روزنامه‌گار شناخته می‌شوند.«
اما ظاهرا تصویب آیین‌نامه کار حرفه ای روزنامه‌نگاری به عمر دولت دهم کفاف نداد و تصوب آن به دولت یازدهم محول شد که متاسفانه تا به امروز خبری از تصویب آن در دست نیست.
واگذاری احراز "خبرنگار" بودن شاغلین در رسانه‌ها به کمیته‌های مشاغل سخت و زیان‌آور
با توجه به لاینحل باقی ماندن مشکل خبرنگاران و روزنامه نگارانی که با وجود برخورداری از شرایط مندرج در آیین نامه مشاغل سخت، مشمول بازنشستگی پیش از موعد بوده اما به دلیل عدم شناسایی آنها به عنوان خبرنگار توسط تامین اجتماعی محروم از این حق شده بودند، وظیفه تایید نهایی شاغلین در رسانه‌ها به عنوان خبرنگار یا روزنامه‌نگار به "کمیته های مشاغل سخت و زیان‌آور" محول شد.
در توضیح این مسئله باید اضافه کرد خبرنگارانی که پس از ۲۰ سال سابقه مستمر بیمه ای در رسانه ها یا ۲۵ سال متناوب مشمول بازنشتگی پیش از موعد هستند با مراجعه به کمیته های مشاغل سخت و و زیان آور در ادارات کار استان‌ها و ارائه اسناد و مدارک بیمه ای خود، شرایط و صلاحیت آنها مورد بررسی قرار می گیرد و در صورت تایید نهایی توسط این کمیته ها، برای طی مراحل بازنشتگی پیش از موعد خود به صندوق تامین اجتماعی معرفی می شوند.
مشکل دیگری به نام "نحوه تنظیم لیست بیمه خبرنگار"
با پیگیری‌های صورت گرفته مشخص شد برخی از خبرنگاران با ۲۰ یا ۲۵ سال سابقه بیمه با مراجعه به کمیته های مشاغل سخت و زیان آور با مشکل دیگری مواجه شده اند به این صورت که پس از ارائه اسناد و مدارک بیمه‌ای توسط آنها، کمیته مربوطه با این توجیه که در لیست بیمه‌ای که رسانه مربوطه برای شما در طول ۲۰ یا ۲۵ سال گذشته به تامین اجتماعی ارائه کرده عنوان "کارمند" درج شده است، عملا از تایید این دسته از افراد به عنوان خبرنگار یا روزنامه‌نگار امتناع کرده‌اند و این در حالی بوده این دسته از افراد تمام مدت زمان خدمت خود را به عنوان خبرنگار، دبیر، سردبیر و ... طی کرده‌اند اما صرفا کارگزینی رسانه مربوطه در لیست ارسالی به تامین اجتماعی عنوان کارمند را برای آنها درج و ثبت کرده است.
بسیاری از این دسته خبرنگاران برای گرفتن حق پایمال شده خود به دیوان عدالت اداری شکایت کرده اند و در نهایت با وجود صدور رای نهایی دیوان مبنی بر الزام تامین اجتماعی به بازنشستگی این افراد اما همچنان هیچ یک از این احکام صادره از دیوان عدالت اداری نیز توسط تامین اجتماعی به اجرا گذاشته نشده است.
وضعیت خبرنگارانی که موفق به عبور از خوان هفتم بازنشستگی پیش از موعد شده‌اند
اما وضعیت بازنشستگی آن دسته از خبرنگاران و روزنامه‌نگارانی که موفق به اخد تایید نهایی کمیته مشاغل سخت و زیان آور نیز به عنوان خوان آخر شده اند به چه صورت است و آیا این دسته از خبرنگاران تا به امروز و پس از ۲۰ یا ۲۵ سال کار سخت و طافت فرسای رسانه ای موفق به بازنشستگی پیش از موعد شده اند؟
در پاسخ و با کمال تاسف باید گفت خیر؛ اما چرا؟!
خبرنگاران و روزنامه نگارانی که پس از تشکیل پرونده و طی مراحل سخت و خسته کننده تایید مراجع مختلف در نهایت توسط کمیته‌های مشاغل سخت و زیان‌آور به عنوان خبرنگار یا روزنامه نگار مشمول بازنشتگی پیش از موعد تایید شده‌اند پس از معرفی به تامین اجتماعی جهت بهره‌مندی از بازنشتگی پیش از موعد با مشکل عجیب دیگری مواجه شده اند و آن اینکه سازمان تامین اجتماعی با ارائه این دلیل که "هیچ ردیف بودجه مستقلی برای تامین مالی هزینه بازنشتگی مشمولین پیش از موعد نشده است" عملا و در گام آخر نیز از ارائه خدمات بازنشستگی پیش از موعد اجتناب کرده است.
دست آخر اینکه با توجه به اهمیت این مسئله و پایمال شدن حقوق مسلم خبرنگاران و روزنامه نگاران پرتلاش این کشور، دولت محترم یازدهم باید یک بار به صورت قاطع، اقدامی درخور و فوری برای جلوگیری از تضییع حقوق خبرنگاران داشته باشد و با ارائه راهکاری عملی و اجرایی، این مشکل را برای همیشه و ریشه‌ای حل کرده و از این طریق، پاسخی حداقلی به این مطالبه برزمین مانده خبرنگاران کشور دهد.
منیع: انجمن صنفی خبرنگاران
