پنجشنبه ۹ فروردين ۱۴۰۳ - 28 Mar 2024
 
۸
۶۷
نگاهی به زندگی و مواضع یک بندباز سیاسی؛

عمر البشیر اتحاد استراتژیک با ایران را به چه قیمتی فروخت؟

سه شنبه ۱ ارديبهشت ۱۳۹۴ ساعت ۰۸:۱۱
کد مطلب: 418497
با در نظر گرفتن مواضع و اقدامات عمرالبشیر علیه جمهوری اسلامی، در چندماهه اخیر و به ویژه در مهرماه سال گذشته که دستور به تعطیلی همه مراکز فرهنگی ایران در سودان داد، بسیاری از ناظران موضع اخیر را چندان دور از انتظار ندانند.
عمر البشیر اتحاد استراتژیک با ایران را به چه قیمتی فروخت؟
به گزارش جهان، نام عمر البشیر و سودان با کمک‌های بی‌دریغ سیاسی، اقتصادی، نظامی و ... ایران گره خورده است؛ در روزهایی که عربستان اجازه عبور هواپیمای او از آسمان این کشور را نمی‌داد، ایران تمام قد از او حمایت کرد. حالا انگار لقمه چرب‌تری گیر این بندباز سیاسی آمده است که سال‌ها کمک‌های سخاوتمندانه ایران را سر سفره آل‌سعود معامله کرده است.

در هفته‌های اخیر، در جریان شکل گیری ائتلاف عربی برای تجاوز به یمن، یکی از کشورهایی که آمادگی کامل خود را برای همکاری با عربستان و حمایت از این اقدام جنایتکارانه اعلام کرد، سودان بود. عمر البشیر، ضمن اعلام حمایت کامل از عربستان، اقدام نظامی در یمن را امری واجب خواند که درنگ در آن دیگر جایز نبود. شاید با در نظر گرفتن مواضع و اقدامات عمرالبشیر علیه جمهوری اسلامی، در چندماهه اخیر و به ویژه در مهرماه سال گذشته که دستور به تعطیلی همه مراکز فرهنگی ایران در سودان داد، بسیاری از ناظران این موضع اخیر را چندان دور از انتظار ندانند. با این حال، همه کسانی که از سابقه حمایت‌ها و کمک‌های کشورمان از او (در سخت‌ترین دوران حکومتش) باخبر بودند، این حد از وقاحت و بی‌اخلاقی سیاسی را انتظار نداشتند.

بی‌تردید، ما هم نیک آگاهیم که در دنیای مدرن سیاست، گویی توقع اخلاق و معرفت داشتن از دولت‌ها امری غیرعقلانی و نامعقول دانسته می‌شود (مع الاسف)، اما شاید وقتی موضع کشوری چون پادشاهی عمان را (که شاید هیچ گاه انتفاع مستقیمی هم از کشور ما نداشته است) پیش چشم بیاوریم، نمک ناشناسی بعضی‌ها بیشتر به چشم بیاید. در ادامه، به معرفی رییس جمهور سودان و مواضع او در سال‌های اخیر می‌پردازیم تا دیدی کلی از نمک‌خوردن و نمکدان شکستن یک بندباز سیاسی بدست آوریم.

عمر البشیر؛ نمک خوردن و نمکدان شکستن/نگاهی به زندگی و مواضع یک بندباز سیاسی
نظامی از عنفوان جوانی


عمر حسن احمد البشیر، در سال ۱۹۴۴، در «حوش بَنغا»، دهکده‌ای نزدیک شهر شمالی «شِندی»، در خانواده یک شیرفروش مسلمان به دنیا آمد. او متعلق به طایفه «بدیریه دهمشیه» از قبیله بزرگ «جعلیین»، یکی از گروه‌های قومی شمال سودان، است که بسیاری از چهره‌های سیاسی برجسته سودان از آن سر برآورده‌اند (بنا به برخی منابع تاریخی، اجداد این قبیله در قرن اول هجری از شبه جزیره عربستان پای در این منطقه گذاشتند). او تحصیلات ابتدایی خود را در همان شهر «شندی» گذراند و بعد برای تحصیلات دبیرستانی به خارطوم رفت. در دوران نوجوانی، همزمان با تحصیل، به عنوان شاگرد مکانیک هم کار می‌کرد، تا خرج زندگی خود را تامین کند. او در همین سنین وارد جنبش اسلامی سودان هم شد. در همین دبیرستان، با معاون آینده خود در ریاست جمهوری و شریک حکومتش، «علی عثمان طاها» آشنا شد.

بنا بر برخی گزارش‌ها از زندگی رییس جمهور، او خیلی زود، در همان سنین ۱۶-۱۷ سالگی وارد ارتش سودان شد. بشیر بعد از اتمام تحصیلات در کالج نظامی سودان (حوالی ۱۹۶۶) تحصیلات تکمیلی خود را در مالزی، قاهره و دوباره در سودان گذراند. او به عنوان افسر چترباز، در کنار نیروهای مصری در جنگ ۱۹۷۳ (یوم کیپور) علیه اسراییل هم شرکت داشت.

او به عنوان یک افسر زبده، خیلی زود مدارج ترقی را در ارتش سودان طی کرد و در اواخر دهه ۱۹۷۰ و اوایل ۱۹۸۰، فرمانده مبارزه با «جنبش آزادیبخش جنوب سودان» در نیمه اول دهه ۱۹۸۰ محسوب می‌شد. در همین دوران یک کودتا را به نفع «حسن الترابی»، رهبر «جبهه ملی اسلامی» سودان انجام داد که موفقیت آمیز نبود، ولی تنها منجر به تبعید غیر رسمی او به «موگلاد» در کوردوفان جنوبی شد تا آب‌ها از آسیاب بیفتند.

او در جنوب، سیاست «صادق المهدی»، نخست وزیر سودان را برای تسلیح گروه‌های قومی شبه‌ نظامی علیه مسیحیان شورشی (با آمادگی و همکاری افسران ارتش در منطقه) اجرایی کرد. تا یک هفته مانده به کودتای معروف ۱۹۸۹، او چهره اصلی ارتش در جنگ با شورشیان جنوبی در شهر «مایوم» بود که پیشنهاد ریاست شاخه نظامی جبهه و رهبری انجام کودتای احتمالی، از سوی حسن الترابی به او ارایه شد. پیش از او شاخه نظامی در اختیار «عثمان احمد حسن» بود که به جبهه اسلامی گفته بود که در صورت رهبری کودتا، وفاداری او در درجه اول به ارتش خواهد بود و نه حسن الترابی.

از حوالی سال ۱۹۸۳ تا آستانه کودتا، انواع و اقسام جنگ‌های داخلی، علاوه بر هزاران کشته، کشور را در معرض فقر مطلق قرار داد. نخبگان ارتش در ماه‌های منتهی به کودتا، یک اولتیماتوم به دولت صادق المهدی دادند، که یا خود جنگ ها را پایان بخشد، یا به ارتش اختیارات ویژه برای انجام این مقصود دهد.

بنا به گزارش همان سال در «نیویرک تایمز»( ۱ جولای ۱۹۸۰)، به گفته برخی دیپلمات‌های غربی در قاهره، تصمیم کودتای ارتش بعد از تصمیم ۱۸ ژوئن نخست وزیر، برای دستگیری ۱۸ افسر ارتش و ۵۰ غیرنظامی، قطعیت یافت. صادق المهدی این گروه از افراد را به تلاش برای انجام یک کودتا برای بازگرداندن رییس جمهور سابق، ژنرال «جعفر النمیری»(معزول در ۱۹۸۵) متهم کرده بود.

به هر حال در ۳۰ ژوئن ۱۹۸۹، سرهنگ عمر البشیر و گروهی از افسران تحت فرمان او، با حمایت جبهه اسلامی ملی، که خود یکی از احزاب ۴ گانه دولت وحدت ملی «شیخ صادق المهدی» بود، سرنگونی دولت او را رقم زد، و یک «شورای فرماندهی انقلابی برای رستگاری ملی» را حاکم ساخت.

شعار این شورا، نجات سودان از چنگال «احزاب سیاسی فاسد» بود. این شورای نخبگان نظامی(۱۵ نفره) با کمک یک کابینه غیرنظامی، البشیر را همزمان به عنوان رییس جمهور، نخست وزیر و وزیر دفاع کشور منصوب کرد. او اتحادیه‌های کارگری، احزاب سیاسی، روزنامه‌ها و کلیه مؤسسات و انجمن‌های غیردینی را تعطیل کرد و پاکسازی وسیعی در سطح نیروهای حکومتی و نظامی انجام داد. کلیه افراد سکولار یا فرقه‌گرا (وابسته به احزاب مخالف) به شدت سرکوب و پاکسازی شدند. حتی خیلی زود، فرماندهان رده بالای ارتش که در کودتا همراه او بودند هم تصفیه و اعدام شدند. او از آن پس، قوانین «شریعت» را بر سودان حاکم ساخت.

در زمان به قدرت رسیدن او، کشور سودان ۲۵ میلیون نفری، تقریبا به دو بخش تقسیم شده بود. از زمان به قدرت رسیدن جعفر النمیری، و اعلام حاکمیت قوانین اسلامی، بخش جنوبی سودان (ترکیبی از قبایل مسیحی و آنمیست) به رهبری «جنبش آزادی بخش جنوب سودان» علیه حکومت خارطوم اعلام جنگ کرده بود. در ۱۹۸۹، هزاران نفر از گرسنگی و عوارض جنگ تلف شده، و بنا به اعلام سازمان ملل، ۱۰۰۰۰۰ نفر از مردم جنوب در صورت نرسیدن کمک‌های بین المللی در شرف مرگ بودند.

یکپارچه‌سازی قدرت


در اکتبر ۱۹۹۳، عمرالبشیر شورای فرماندهی انقلابی را منحل کرد و خود را رییس جمهور نامید و به قدرت بی‌منازع سودان تبدیل شد. او یک واحد پول جدید را به اسم «دینار سودانی» جایگزین پوند سودان کرد که در طول آشوب‌های دهه ۱۹۸۰ تا ۹۰ درصد ارزش آن سقوط کرده بود (البته دوباره پوند جدید جایگزین همین دینار شد).

در ۱۹۹۶، البشیر در انتخاباتی که خود تنها نامزد آن بود به مدت ۵ سال دیگر، رییس جمهور سودان شد. در همان سال، انتخابات پارلمانی برگزار شد، و شریک سیاسی او، «حسن الترابی»، به نمایندگی مجلس و ریاست پارلمان رسید.

در ۱۹۹۸، رییس جمهور و شرکای پارلمانی او قانون جدیدی را به تصویب رساندند که اندکی فضای سیاسی را برای احزابی غیر از حزب رییس جمهور، «حزب ملی کنگره»، گشود که البته مخالفان رییس جمهور در دهه ۱۹۹۰ سهم قابل اعتنایی در قدرت سیاسی کسب نکردند. در ۱۲ دسامبر ۱۹۹۹، روابط دو شریک تیره شد و رییس جمهور با اعزام تانک‌ها به پارلمان، حسن الترابی را برکنار کرد. رییس جمهور او را به زندان خارطوم فرستاد و تا ۲۰۰۳ در زندان به سر برد.

البشیر در سال ۲۰۰۰، یک دوره دیگر ۵ ساله به عنوان رییس جمهور انتخاب شد. در سال ۲۰۰۵، گفتگوهای صلح با سودان جنوبی به نتایجی رسید که منجر به روی کار آمدن یک «حکومت انتقالی» بر اساس موافقت‌نامه صلح میان عمرالبشر و «سیلوا کِر»، رهبر «جنبش آزادی بخش مردم سودان» شد. حکومت انتقالی تا ۲۰۱۰ به طول انجامید.

در سال ۲۰۱۰، بعد از سال ها یک انتخابات چند حزبی برگزار شد که در آن عمرالبشیر با حدود ۶۸ درصد آرا (البته طبق معمول با حرف و حدیث‌ها و انتقادات فراوان از سوی رقبا درباره صحت انتخابات)، به ریاست جمهوری رسید. در منطقه خودگردان جنوب هم، طبق توافق صلح پیش گفته، «سیلوا کِر» به ریاست جمهوری انتخاب شد.

در پی این انتخابات، اوضاع اقتصادی، به دلیل برقراری ثبات نسبی و افزایش استخراج نفت در جنوب سودان، رو به بهبود گذاست. البته این به معنای بهتر شدن وضع اقتصادی توده مردم سودان نبود. پیرو توصیه‌های صندوق در ازای دادن وام به سودان جنوبی، و انجام اصلاحات اقتصادی، یارانه‌های دولتی در بسیاری از حوزه‌ها قطع شد و نرخ تورم به حدود ۳۶ درصد رسید. به علاوه، در سال ۲۰۱۱، با جدایی رسمی سودان جنوبی، دولت جنوب، بر خلاف توافق انجام گرفته در «قراداد صلح جامع»(۲۰۰۵)، مبنی بر تقسیم ۵۰-۵۰ عایدات نفت، بیش از ۷۵ درصد درآمد نفتی را برای خود اختصاص داد، که این منجر به کاهش قابل توجه درآمد دولت سودان و تعمیق نارضایتی‌های اقتصادی شد. از آن جا که تنها راه انتقال نفت جنوب، خط لوله شمال است، دولت سودان توانست جلوی صادرات را بگیرد، تا بر سر حقوق انتقال و نگهداری خطوط لوله با «سیلوا کِر» به نتیجه برسد. این امر بودجه حکومت عمرالبشر را کاهش بیشتری داد. در نتیجه بودجه ارتش برای مقابله با گروه‌های ستیزه جو در مناطق بحران زده‌ای چون «بلو نایل»، «کوردوفان جنوبی» و «دارفور» کاهش یافت و قدرت سیاسی رییس جمهور حتی بیش از پیش تضعیف شد. طی یک همه پرسی در ۹ جولای ۲۰۱۱، سودان جنوبی با جمعیت مسیحی و آنمیست حدودا ۱۲ میلیون نفره استقلال یافت. نخستین اعلام شناسایی رسمی آن هم در کم تر ۲۴ ساعت بعد از اعلام نتیجه، توسط رژِیم صهیونیستی صورت گرفت.

قانون شریعت؛ اسلامی‌سازی در دوران عمر البشر


اجرای قانون شریعت در سودان، به سال ۱۹۸۳، و روی کار آمدن ژنرال «جعفر النمیری» و نفوذ «جبهه ملی اسلامی» به ریاست حسن الترابی بازمی‌گردد. حقیقت این است که سودان کشوری با مناقشات نژادی، قومی و مذهبی فراوان است. دو گروه نژادی عرب و آفریقایی در آن حضور دارند و سه دسته مذهبی مسلمان، مسیحی و آنمیست (مذاهب سنتی آفریقا) در آن زندگی می‌کنند. از همین رو سیاست یکپارچه‌سازی مذهبی، همیشه موجب افزایش منازعات قومی و مذهبی گشته است. یکی از عوامل اصلی سرنگونی جعفر النمیری، همین مخالفت‌های فراگیر با اجرای قوانین شریعت بود. با این حال پس از یک دوره رکود از ۱۹۸۵، تا ۱۹۸۹، و با روی کار آمدن البشیر، دوباره شریعت اسلامی (با قرائت سنی) پایه قانونگذاری قرار گرفت. گرچه عمرالبشیر که به همه ناهماهنگی‌ها و تنوعات قومی نژادی و مذهبی واقف بود، و قوانین مجازات مذهبی در دهه ۱۹۹۰، نه به صورت معمول، که به صورت تصادفی (صرفا برای تاکید بر وجود این قوانین) انجام گرفت. با قرارداد صلح ۲۰۰۵، بین دو بخش سودان، و تشکیل دولت انتقالی، فشار اجرای قانون شریعت کاهش قابل ملاحظه‌ای یافت. اما در سال ۲۰۱۱، با جدی‌شدن همه‌پرسی استقلال جنوب، رییس جمهور اعلام کرد که اگر جنوبی‌ها رای به استقلال بدهند، قرار گرفتن شریعت در پایه قانون اساسی کشور در دستور کار قرار خواهد گرفت. او سه ماه پس از استقلال سودان جنوبی هم، در یک سخنرانی در خارطوم اسلامی‌شدن همه‌جانبه و اجرای شدید قوانین شریعت را برنامه حکومت خود اعلام کرد. به نقل از رویترز (۱۳ اکتبر ۲۰۱۳)، او به میلیون‌ها جنوبی که هنوز در قلمرو سودان باقی مانده بودند، هشدار داد که تا بهار سال بعد یا باید کشور را ترک کنند یا تن به اجرای سفت و سخت قوانین اسلام بدهند.

"نود و هشت درصد مردم مسلمانند و قانون اساسی آینده این را منعکس خواهد کرد. اسلام دین رسمی و منبع اصلی (قانون گذاری) خواهد بود."

این جملات را بشیر در سخنرانی برای دانشجویان دانشگاه دولتی خارطوم بیان کرد.

بحران دارفور


یکی از رویدادهای بزرگی که خیلی زود به مساله ای بین المللی تبدیل شد و تاثیر بسیاری بر سودان و نقش سیاسی عمرالبشر گذاشت، بحران دارفور در سال ۱۹۹۸ بود. بحرانی که تا به امروز هم کاملا حل نشده است.

عمر البشیر؛ نمک خوردن و نمکدان شکستن/نگاهی به زندگی و مواضع یک بندباز سیاسی
دارفور منطقه ای در غرب سودان در مجاورت لیبی، چاد و جمهوری آفریقای مرکزی با جمعیت حدود ۶ میلیون نفر است. از ۱۹۸۹، خود دارفور به سه استان شمالی، مرکزی و جنوبی تقسیم شده است که حاکم هر بخش توسط دولت خارطوم تعیین می‌شود. حدود صد قبیله عربی و آفریقایی در این منطقه سکونت دارند. عرب‌ها حالت کوچ نشینی دارند و آفریقایی تبارها عمدتا به کشاورزی مشغولند و دین تقریبا کل این جمعیت اسلام است. در فوریه ۲۰۰۳، دو گروه مسلح موسوم به «ارتش آزادیبخش سودان» و «جنبش عدالت و برابری» با این بهانه که آفریقایی تبارها به حاشیه رانده شده‌اند و حکومت در حفاظت از آفریقایی‌های یکجانشین در برابر عرب‌های کوچ نشین موفق نبوده‌، اقدام مسلحانه علیه حکومت سودان را آغاز کردند.

این گروه‌ها رژیم عمر البشر را به آپارتاید علیه قبایل غیر-عرب منطقه از قبیل «فور»، «زغاوه» و «مسالیت» متهم می‌کردند. پاسگاه‌های پلیس و برخی پایگاه‌های ارتش توسط این گروه‌ها اشغال شد. مهم‌ترین عملیات آن‌ها حمله به فرودگاه «الفاشر» مرکز استان دارفور شمالی بود که منجر به کشته شدن دست کم ۷۰ نظامی سودانی شد. پاسخ دولت سودان سریع و کوبنده بود. علاوه بر نیروهای ارتش سودان، شبه نظامیان عرب «جانجاوید»، به طرفداری از حکومت وارد نبرد با این گروه‌های مسلح شدند. بنا به گزارش‌ها حمایت‌های لجستیکی و تسلیحاتی از سوی اطلاعات ارتش سودان در اختیار جانجاوید (به معنای"اجنه اسب سوار") قرار گرفت.

بنا به گزارش سازمان‌های بین‌المللی، در پیامد این جنگ ده‌ها هزار نفر کشته و میلیون‌ها تن از اهالی دارفور از خانه و کاشانه خود آواره شدند. به علاوه گزارش‌های زیادی از تجاوز به زنان و دختران منطقه از طرف همه گروه‌های شبه نظامی و مسلح درگیر هم وجود دارد.

از طرف کوفی عنان، رییس وقت سازمان ملل تلاش‌های زیادی برای توقف این درگیری‌ها انجام گرفت و او شخصا چند بار از مناطق بحران‌زده و اردوگاه‌های پناهندگان بازدید کرد. دولت‌های غربی، گرچه در کمک‌رسانی به غیرنظامیان تعلل زیادی به خرج دادند، اما از فرصت به دست آمده برای کوبیدن دولت غیر همراه و به اصطلاح یاغی عمرالبشر استفاده کردند. آن‌ها به حکومت سودان هشدار دادند که اگر قادر به کنترل اوضاع نیست، نیروهای بین‌المللی مداخله خواهند کرد. رسانه‌های غربی خط پاکسازی نژادی توسط دولت سودان و جانجاوید را برای اعمال فشار بر عمرالبشر پی گرفتند. البته این مساله با بازدید میدانی دبیر کل سازمان ملل از منطقه رد شد، و او از علاقه رییس جمهور به حل مساله از طریق مذاکره با گروه‌های مسلح خبر داد. بعد از صدور دو قطعنامه ۱۵۶۴ و ۱۷۰۶ از سوی شورای امنیت سازمان ملل علیه آن چه کارشکنی دولت یونان در امدادرسانی و بررسی بین المللی در موضوع دارفور خوانده می‌شد، صادر شد. نماینده سودان در سازمان ملل، با رد اتهامات، گفت که دولت سودان اجازه دسترسی مقامات سازمان ملل را به مناطق بحران‌زده صادر کرده است، ولی چون آن‌ها کارشکنی‌های دولتی و پاکسازی نژادی را تایید نکردند، در نتیجه گزارش آن‌ها مورد اعتنای شورای امنیت قرار نگرفت.

در نهایت، در تاریخ ۴ فوریه ۲۰۰۹، دیوان کیفری بین المللی، حکم بازداشت «عمر البشیر» را به اتهام جنایت علیه بشریت در دارفور صادر کرد. این حکم در تاریخ حقوق بین‌الملل بی‌سابقه بود، چرا که اولین بار حکم بازداشت یک رهبر قانونی بر سر کار صادر می‌شد.

حمایت‌های جمهوری اسلامی از عمر البشیر


در حالی که حکومت عمرالبشر از سوی دولت‌ها و مجامع غربی زیر فشار شدید قرار داشت و سایه مداخله نظامی در فرامنطقه ای در این کشور می‌رفت، کشورمان حمایت قاطعی از او به عمل آورد و هم رهبر انقلاب و هم رییس جمهور وقت، بر لزوم حمایت از دولت مسلمان سودان در برابر هر گونه تلاش خارجی برای مداخله تاکید کردند (مساله‌ای که فاجعه‌بار بودن آن در جریان مداخله در لیبی بعدها به اثبات رسید).

ایران اولین کشوری بود که حکم بازداشت رییس جمهور سودان را محکوم کرد و باب شدن چنین رویه‌ای را خطرناک دانست. حسن قشقاوی، سخنگوی وقت وزارت خارجه، در ۱۶ اسفند ۱۳۸۷، طی یک موضع‌گیری ضمن محکومیت این حکم و سیاسی دانستن آن، آن را مغایر حق حاکمیت ملی کشورها و مصونیت دولتمردان دانست. قشقاوی با یادآوری سکوت مجامع بین المللی در برابر جنایات صهیونیست‌ها، چنین حکمی را کاملا مبتنی بر اغراض سیاسی کشورهای غربی خواند. رهبر انقلاب، در تیرماه ۱۳۹۰ که عمرالبشیر و هیات همراه او را به حضور پذیرفتند، ضمن تقدیر از ایستادگی دولت سودان در برابر محور آمریکایی-صهیونیستی، بار دیگر بر حمایت ایران از حکومت اسلامی، دولت و ملت سودان در مبارزه بر حفظ تمامیت ارضی خود تاکید و جناح‌های سیاسی سودان را به هشیاری و اتحاد دعوت کردند.

احمدی نژاد در مهرماه ۱۳۹۰ پس از پایان سفرش به نیویورک مستقیما به خارطوم رفت و بر استحکام روابط ایران و سودان، به ویژه مقاومت در برابر صهیونیست‌ها پای فشرد.

سابقه سیاست ایالات متحده و رژیم صهیونیستی برای سوار شدن بر موج‌های منطقه‌ای با هدف تجزیه کشورهای منطقه، و تسلط بر منابع نفت و گاز (مثلا منطقه نفت خیز جنوب سودان)، و همچنین خرد کردن هر نوع مقاومت منطقه‌ای علیه رژیم صهیونیستی، و در نهایت عملی‌کردن نقشه خاورمیانه بزرگ «برنارد لوییس» صهیونیست، (گزارش مشرق از برنارد لوییس) نگرانی‌ها نسبت به موضع‌گیری‌های این چنینی مجامع غربی را منطقی و قابل درک می‌ساخت. مضاف بر این که تلاش‌های بعدی قدرت‌های فرامنطقه‌ای و منطقه‌ای، برای تجزیه عراق و سوریه، نشان داد که موضع جمهوری اسلامی در جهت حمایت از عمرالبشیر موضعی درست و همسو با منافع ملی بوده است. به علاوه، ایجاد پایگاهی استراتژیک در منطقه شمال آفریقا، و استفاده از امکانات کشور همسو، سودان، و داشتن یک شریک عربی-آفریقایی قابل اعتنا در منطقه، در جهت تسلط بر دریای سرخ و تنگه باب المندب و چندین دلیل استراتژیک دیگر، می‌تواند پایه‌های حمایت از دولت سودان در دوران زمامداری عمر البشیر محسوب شود.

علاوه بر حمایت‌های دیپلماتیک، که در زمانه عسرت البشیر و تلاش برای انزوای جهانی این کشور انجام گرفت، ایران نقش مهمی در دادن کمک‌های فنی، مشاوره‌ای و لجستیک در حوزه نظامی به سودان داشته است. به علاوه، با امضای توافقنامه‌هایی ایران در زمینه کمک به ارتقای کشاورزی و بهداشت در سودان کمک‌های شایان توجهی را به این کشور تعهد کرد. در تیرماه ۹۳، در دیدار محمود حجتی، وزیر کشاورزی با اشراقه سید محمود، وزیر کار و منابع انسانی سودان، طرفین برای در اختیار گذاشتن آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و تجهیزات پیشرفته کشاورزی به سودان توافق کردند. در تفاهم‌نامه‌ای که در آذرماه ۱۳۹۳میان دکتر هاشمی وزیر بهداشت و ادریس ابوگاردا، همتای سودانی او در تهران به امضا رسید، قرار شد که ایران در زمینه تولیدات دارویی، ظرفیت‌سازی در حوزه بهداشت و درمان و آموزش‌های تخصصی پزشکی به سودان کمک کند.

در سال ۱۳۹۰ بانک توسعه صادرات ایران یک خط اعتباری ۲۰۰ میلیون دلاری برای تسهیل صادرات به سودان تخصیص داد. مضاف بر این که ایران از سال ۱۳۸۹ ساخت دست کم ۶ تصفیه‌خانه آب با اهداف بشردوستانه را در شهرهای مختلف سودان آغاز کرد و تحویل داد. گفتنی است که پیش از این‌ها، «علی سعید لو»، معاون وقت رییس جمهور، در اردیبهشت ۱۳۹۱، در راس یک هیات اقتصادی ۴۸ نفره، به سودان رفت و ضمن امضای قراردادهای اقتصادی گسترده، چندین پروژه اقتصادی انجام گرفته توسط ایران را افتتاح کرد.

"چنانچه به کمک نیاز داشته باشیم قطعا به برادر خودمان ایران اعلام خواهیم کرد و امیدواریم در آینده نزدیک از تجربه کارشناسان نیروی دریایی ارتش ایران در آموزش نیروهایمان بهره ببریم".

این اظهار نظر سرتیپ «محمد فضل الله»، فرمانده نیروی دریایی سودان در بازدید از ایران و دیدار با دریادار حبیب الله سیاری در اردیبهشت ماه ۱۳۹۲ بود.

پایگاه خبری العربیه، در تاریخ ۲۵ اکتبر ۲۰۱۲، در پی حمله موشکی رژیم صهیونیستی به کارخانه ساخت تسلیحات یرموک در قلب خارطوم، به نقل از کارشناسان دفاعی و امنیتی اسراییلی و غربی، مدعی شد که این کارخانه توسط سپاه پاسداران ایران ساخته شده بود و ایران برخی تجهیزات دفاعی پیشرفته در اختیار دولت سودان گذاشته است. این وبسایت خبری به نقل از «یونا لِف»[۱]، پژوهشگر سوییسی از پروژه مستقل «اسمال آرمز سِروی»[۲] نوشت، اسناد محکمی مبنی بر وجود هواپیماهای بدون سرنشین، مین‌ها و سایر سلاح‌های ایرانی هستند که به اعتقاد او مستقیما از طرف ایران به سودان داده شده است و در کارخانه‌های سودان تولید نشده‌اند.

بنابر تحلیل روزنامه کانادایی «دِ گلوب اند مِیل»، چاپ کانادا (منتشر شده در وبسایت در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۲)، در باب همین رویداد، بعد از تحریم‌های وضع‌شده علیه سودان در قضیه دارفور، سودان علاوه بر ایفای نقش انتقالی برای رساندن سلاح ایران به دست گروه‌های مبارز فلسطینی، برای نیاز داخلی خود برای مقابله با تهدیدات، به ویژه از طرف سودان جنوبی، کارخانه‌های اسلحه‌سازی مدرنی ایجاد کرده است که با توجه به روابط عمیق ایران-سودان این کار احتمالا توسط ایرانی‌ها صورت گرفته است.

روزنامه «هاآرتص»، در مقاله‌ای در همین تاریخ، به قلم «آموس هارل» و «آری ایساکاروف»، مدعی شد که نه تنها نیروهای قدس ایران به ارتش سودان آموزش‌های دفاعی می‌دهند و کارخانه اسلحه برای ارتش این کشور می‌سازند، بلکه ایرانی‌ها پس از سقوط قذافی، سلاح‌های پیشرفته روسی را از زرادخانه‌های قذافی به دست آوردند که برای استفاده مشترک به سودان منتقل شده و در انبارهایی در استان دارفور شمالی توسط نیروهای سپاه قدس نگهداری می‌شود.

پایگاه تحلیلی«دیفنس-عرب»، با چاپ تصاویری از یک مسلسل بسیار مدرن(موسوم به اف ایدکس ۲۰۱۵) آن را مستندی دال بر کمک‌های تسلیحاتی ایران به سودان دانسته است.

پایگاه اینترنتی«سودان جِم»، متعلق به «جنبش برابری و آزادی سودان» (یکی از گروه‌های اصلی مسلح ضدحکومت در دارفور) در مقاله‌ای به تاریخ ۲۸ فوریه ۲۰۱۱، شروع همکاری‌های محکم نظامی ایران با سودان را به سفر سال ۲۰۰۸، مصطفی محمد نجار، وزیر دفاع وقت ایران به خارطوم مربوط می‌داند، که طی آن سردار نجار قول در اختیار گذاشتن هر نوع کمک فنی و آموزشی مورد نیاز ارتش این کشور را به همتای سودانی خود داده بود و در نهایت دو کشور توافقنامه امنیتی و نظامی امضا کردند. این پایگاه، با برشمردن ملاحظات مشترک امنیتی و دفاعی دو کشور، سپاه قدس را مسوول اجرای کمک های نظامی و تسلیحاتی ایران به دولت سودان دانست.

بسیاری از تحلیل‌گران بین المللی، تصمیم دو سال پیش عراق را برای صدور نفت به سودان، به اعمال نفوذ ایران بر این کشور نسبت دادند. پس از جدایی سودان جنوبی، بخش عمده منابع نفتی دولت سودان در اختیار سودان جنوبی قرار گرفت. بنا به نظر مخالفان دولت سودان (مصاحبه سخنگوی جنبش برابری و عدالت با الشرق الاوسط، به تاریخ ۵ مرداد ۱۳۹۲) ایران برای کمک به عمرالبشیر در مذاکرات برای تامین سهم سودان از فروش نفت سودان جنوبی، از نفوذ خود بر عراق برای صادرات نفت به این کشور استفاده کرد.

پایگاه اینترنتی «نشنال اینترست» (۲۴ نوامبر ۲۰۱۴)، ضمن انتشار سندی که جلسه امنیتی میان چهره‌های نظامی و امنیتی دولت سودان برگزار شد، به نقل از ژنرال «عبدالرحیم محمد حسین»، وزیر دفاع این کشور، روابط دو کشور را "راهبردی و پایدار خواند". این پایگاه از قول او در این جلسه نوشت:

" آن‌ها (سپاه ایران) پایگاه‌های هوایی کنانه و جبل اولیا را برای ما ساختند. یک ماه قبل آن ها پرتابگرهای موشک (بالیستیک) و راکت‌های خود را برای ما فرستادند."

در این جلسه سپهبد حسن بکری صالح، معاون اول عمرالبشر (و بنا به اقوال نفر دوم سودان پس از بشیر) نظر خود را به اجمال می‌گوید:

" یک توصیه اساسی: حفظ و حفاظت از روابط با ایران. مدیریت این روابط از طریق مؤسسات امنیتی و نظامی."

در همین جلسه، ژنرال «صدیق عامر»، مدیر کل اطلاعات و امنیت سودان، روابط با ایران را این گونه توصیف می‌کند:

" ایران بزرگ‌ترین متحد ما در زمینه امنیتی و تولید تسلیحات است.... ما روابط خود با اسلام گرایان و ایران را به خاطر روابط اقتصادی با عربستان سعودی و دولت های خلیجی قربانی نخواهیم کرد."

دریافت دلارهای سعودی و آغاز لگدپرانی‌ها


در اواسط سپتامبر گذشته، دولت سودان طی تصمیمی عجیب و بدون مقدمه، تعطیلی مراکز فرهنگی جمهوری اسلامی در سودان را به بهانه تبلیغ مذهب شیعه، اعلام کرد. «علی کرتی» وزیر خارجه سودان، به رایزن فرهنگی و کارکنان ایرانی این مراکز ۷۲ ساعت فرصت داد که این کشور را ترک کنند.

عمر البشیر؛ نمک خوردن و نمکدان شکستن/نگاهی به زندگی و مواضع یک بندباز سیاسی
"چندین مورد از فعالیت‌های مرکز فرهنگی ایران را در برخی مناطق شیعه‌نشین و برخی دانشگاه‌ها رصد کردیم و انحراف فعالیت‌های آن از فعالیت‌های فرهنگی بر ما مشخص شد."

این دلیلی بود که کرتی برای بستن این مراکز عنوان کرد. او در پاسخ به درخواست مسؤولان وزارت خارجه کشورمان، مبنی بر تجدید نظر دولت سودان در این تصمیم و جلوگیری از خدشه‌دار شدن روابط سابقه‌دار و عمیق دو کشور، گفت که رییس جمهور این کشور درخواست ایران را رد کرده است و هیچ جای چانه‌زنی وجود ندارد! ( به نقل از ایسنا، ۱۲ شهریور ۱۳۹۳)

عمر البشیر، در مصاحبه ای با الشرق الاوسط(۱۱ اکتبر ۲۰۱۴)، ضمن دفاع از تعطیلی مراکز فرهنگی ایران، آن را یک گام استراتژیک خواند و گفت که اجازه تبلیغ شیعه را در سودان نمی‌دهد. او آن چه را که درباره روابط استراتژیک ایران با سودان به گوش عربستان می‌رسد را اغراق شده خواند:

"تمام اطلاعاتی که در این زمینه به پادشاهی عربستان سعودی رسیده اشتباه، ساختگی و اغراق شده بوده است و این موضوع به وضوح در تصمیم ما برای تعطیلی مرکز فرهنگی ایران نشان داده می‌شود."

او در ادامه در موضعی از سر ضعف و کرنش در برابر آل‌سعود، از سعودی‌ها خواست که گوش به اطلاعات رسیده درباره پیوندهای سودان با ایران ندهد:

"ما هیچ روابط استراتژیکی با ایران نداریم. روابط ما با ایران بسیار عادی است. همان طور که گفتم برخی طرف‌ها و منابع می‌خواهند درباره رابطه ما با ایران اغراق کنند و آن را بیش از چیزی که هست ، نشان دهند. کسانی که می‌خواهند روابط سودان را با کشورهای برادر حاشیه خلیج (فارس) به ویژه عربستان سعودی تیره کنند، درباره رابطه ما با ایران اطلاعات نادرست منتشر می‌کنند."

عمر البشیر؛ نمک خوردن و نمکدان شکستن/نگاهی به زندگی و مواضع یک بندباز سیاسی
وبسایت «سودان تریبیون» در خبری(۲۲ اکتبر ۲۰۱۴) از قول وزیر سرمایه‌گذاری سودان، مصطفی عثمان اسماعیل افشا کرد که بعد از سفر ده روزه عمرالبشیر به عربستان برای انجام حج، و دیدار با ولیعهد وقت (سلمان بن عبدالعزیز)، سودان کمک‌های مالی از عربستان دریافت کرده است.

سفر عمرالبشیر به عربستان با دریافت کمک‌های مالی از آل‌سعود برای پشت‌کردن به ایران همراه شد
همزمان با آغاز حملات هوایی ناجوانمردانه دولت سعودی، موسوم به عملیات «طوفان قاطع»، در ۲۵ مارچ(۶ فروردین)، سودان از اولین کشورهایی بود که به ائتلاف عربی برای کمک به عربستان پیوست.

عمرالبشیر، در مصاحبه با الشرق الاوسط در فردای شروع حملات (مقارن با دیدار دوباره‌اش از عربستان در عرض چند ماه) گفت:

"مداخله نظامی در یمن امری واجب بود که دیگر نباید در آن تأخیر می‌شد خصوصا اینکه امیدهایی وجود داشت که طرح «ابتکار خلیجی» را برخی‌ها که باید به آن توجه می‌کردند، توجه کنند، اما متاسفانه این اتفاق نیفتاد و حوثی‌های به نقشه‌های خود تا رسیدن به عدن ادامه دادند و این روند ، گزینه دیگری در برابر دیگران به جز مداخله نظامی باقی نگذاشت."(مشرق، ۷ فروردین)

عمر البشیر؛ نمک خوردن و نمکدان شکستن/نگاهی به زندگی و مواضع یک بندباز سیاسی
«سودان تریبیون» در ۲۷ مارس، گزارش داد که «علی کرتی»، وزیر خارجه سودان، در پی بازگشت رییس جمهور این کشور از شرم الشیخ، وجود هر گونه روابط خاص با ایران را از اساس رد کرد، و گزارش‌ها در این مورد را بی‌پایه دانست! او گفت که آن چه که سودان را به کشورهای عربی پیوند می‌دهد، «همسایگی» و «عربیت» است، و سودان فارغ از نظر تهران روابط نزدیک خود با کشورهای عرب را خواهد داشت.

به علاوه، «احمد بلال عثمان»، سخنگوی دولت سودان به شبکه خبری «بلومبرگ» گفت که روابط خارطوم با تهران تنها یک رابطه «عادی» است. به علاوه او از آمادگی این کشور برای در اختیار گذاشتن ۴ هواپیما و ۶۰۰۰ نیروی پیاده، در صورت حمله زمینی به یمن، خبر داد! او اضافه کرد:

" من مدتی در وزارت خارجه بوده ام. هیچ چیز مبنی بر ائتلاف با ایران نشنیدم."

تحلیل رفتار اخیر سودان


عمر البشیر، در یک چرخش غیر‌حرفه‌ای و البته توام با وقاحت، بدون در نظر گرفتن مسلمات امر سیاست، به هوای نسیه عربستان، روابط نقد با ایران را رها کرد. سال گذشته خبری به نقل از سندی افشا شده در «ویکی لیکس»، صحبت از پیشنهاد ۱ میلیارد دلاری عربستان به سودان، در ازای قطع روابط با ایران بود. «سودان تریبیون» (۱۴ آوریل) خبر داد که گزارش‌هایی مبنی بر انتقال ۴ میلیارد دلار پول دولت سعودی به بانک مرکزی سودان وجود دارد، که منجر به تقویت جایگاه پوند سودان در برابر دلار شده است. گرچه مقامات سعودی این خبر را تکذیب کردند و سرمایه‌گذاری‌های عربستان را منحصر در بخش کشاورزی دانستند. در عین حال، گروهی از تحلیل‌گران سودان را به دورویی و عدم‌ صداقت در روابط خارجه خود متهم می‌کنند، که قصد بی‌خاصیت جلوه دادن روابط عمیق خود با ایران را در چشم دولت‌های عربی خلیج فارس دارد، تا به قولی همزمان هم از توبره و هم از آخور بخورد. مثلا، «امیر تاج السر»، تحلیل گر روابط خارجی، در گفتگو با الجزیره(به نقل از سایت دیپلماسی ایرانی ۱۳فروردین ۱۳۹۴) چنین می‌گوید:

«شاید نتوان حرف‌های وزیر امور خارجه سودان را باور کرد. حداقل کشورهایی که تعامل با سودان را در پیش گرفته‌اند چندان حرف‌های او را باور نمی‌کنند...... همه نشانه‌ها و شواهد حاکی از آن است که روابط استراتژیکی میان خارطوم و تهران وجود دارد. شاید خارطوم مجبور شده است که موضع جدید خود را بعد از مشارکت در حمله به حوثی‌ها در یمن به این شکل بیان کند. برای این که می‌داند تهران چقدر از مشارکتش در این عملیات ناخرسند می‌شود و تا چه اندازه تاثیر سلبی و حتمی بر روابط دو کشور خواهد گذاشت."

اما واقع مطلب این است که سودان در یک حرکت بلاهت‌بار و ناپخته، پل‌های پشت سرش در روابط با ایران را تخریب کرد، و دورویی و نمک ناشناسی خود را به ایران ثابت نمود. صحبت های صریح رییس جمهور و وزیر خارجه، در کنار عملکرد چند ماهه اخیر، احتمال تاکتیکی بودن این مساله را به صفر می‌رساند.

در همین گزارش الجزیره، «عمر عبدالعزیز»، تحلیل گر روزنامه البیان امارات، تاکتیکی بودن اقدام سودان را زیر سوال می برد:

«آن چه وزیر امور خارجه سودان بیان کرد بیان موضع صحیح و روشن سودان در قبال ایران است. آن چه درعالم واقع می بینیم چیزی جز روابط دیپلماتیک میان کشورها نیست.»

یکی دیگر از عواملی که برای این تغییر جهت سودان ذکر می‌شود، تلاش در جهت بهبود روابط با آمریکا و همپیمانان غربی آن است. این کشوره از ۱۹۹۳، و بر سر حمایت از گروه‌های جهادی فلسطین، تحریم‌های اقتصادی خود را بر علیه سودان اعمال کرد. بعدتر تحریم‌های ایالات متحده بر سر مساله دارفور شدت بیشتری هم یافت.

اما یکی از مهم‌ترین دلایلی که می‌توان برای این رویکرد ذکر کرد، از دست‌دادن بخش زیادی از مناطق نفت خیز به واسطه استقلال سودان جنوبی است. بیش از ۷۵ درصد منابع نفتی سودان که ارز خارجی وارد این مملکت می‌کرد، به واسطه جدایی بخش جنوبی، از دست دولت سودان رفت. اقتصاد از قبل بحران‌‌زده و آشفته سودان، به دلیل عارض شدن این معضل، دچار وخامت بیشتری شده است. ناظران اقتصادی از افزایش قابل ملاحظه نرخ تورم، نرخ بیکاری و مشکلات در تامین مواد غذایی در سودان پس از تقسیم سخن می‌گویند. بسیار محتمل است که عمرالبشیر و مقامات سیاسی و اقتصادی دولت سودان (و نه الزاما مقامات امنیتی و نظامی) به دنبال این باشند که کسری بودجه دولتی را با نزدیکی ناگهانی با عربستان و قطع روابط با ایران جبران کنند. غافل از این که قطعا، این نوع سیاست خارجی ماکیاولیستی و مزورانه، و پشت کردن به موئتلفی که تا دیروز استراتژیک محسوب می‌شد، قطعا عربستان و کشورهای عربی دیگر را هم در برقراری روابط عمیق با این کشور محتاط خواهد کرد. مگر این که عربستان برای دادن کمک به دولت سودان، آن را به انواع و اقسام دریوزگی‌ها و فرمانبری‌ها وادارد.

البته لازم به ذکر است که بنا به گزارش‌هایی از داخل سودان، یک نوع شکاف بر سر تعدیل روابط با ایران و نزدیکی با اعراب خلیج فارس، در بدنه حکومت سودان هم وجود دارد. به این مفهوم که چهره‌های نظامی و امنیتی این کشور همچنان خواهان حفظ روابط راهبردی با ایران هستند، ولی گروهی دیگر، به رهبری «علی کرتی»، وزیر خارجه، رابطه با ایران را مخل منافع درازمدت سودان می‌دانند و نزدیکی به عربستان را نسخه شفابخش حال حاضر سودان معرفی می‌کنند. در حال حاضر به نظر می‌رسد که این گروه دوم دست بالا را در سیاست یافته‌اند و موفق شدند به اصطلاح رأی رییس جمهور را بزنند. کما این که به گزارش «سودان تریبیون»(۴ آوریل سال جاری)، علی کرتی تلاش‌هایش برای تغییر سیاست خارجی سودان در قبال ایران را به آگوست سال ۲۰۱۲ و جلسات حزب حاکم، «حزب ملی کنگره» (الموتمر الوطنی) برمی‌گرداند.

به هر حال آن چه مسلم است، در روابط دوجانبه سودان-ایران، طرفی که به طرز غیرقابل مقایسه‌ای بیشتر منتفع می‌شد، سودان بود. در تمام دوران زعامت عمرالبشیر، ایران شریکی قابل اعتماد و اتکا برای دولت سودان بود. ایران دست کم نشان داده است که برای رفقای خود، به شرط قدرشناسی، دوستی استوار و پایدار است؛ حال آنکه همین عربستان سعودی تا چند سال قبل از این، به هواپیمای حامل عمرالبشیر اجازه عبور از آسمان عربستان را نمی‌داد. حال باید دید که آیا نسخه دوستی با آل‌سعود و شیخ‌نشین‌های حاشیه خلیج فارس، برای سودان شفابخش خواهد بود یا نه؟ به هر حال رییس جمهور سودان اگر تنها کمی از فراست سیاسی برخوردار بود، می‌توانست روابط خود را با ایران، در کنار روابط با اعراب، به نحوی هوشمندانه‌تر مدیریت کند. مضاف بر این که، سرنوشت خالد مشعل، رییس دفتر سیاسی حماس، در آغاز بحران سوریه پیش چشم او بود که فریب در باغ سبز قطر و شرکای آن را خورد و دوستی قابل اعتنا را از دست داد، و اکنون از این جا رانده و از آن جا مانده است.

منابع:

http://www.sudantribune.com/spip.php?article۵۴۴۴۷

http://www.aawsat.net/۲۰۱۴/۱۰/article۵۵۳۳۷۴۳۹/sudanese-president-denies-strategic-relations-with-iran

http://www.sudantribune.com/spip.php?article۵۲۷۹۷

http://www.asriran.com/fa/news/۳۶۶۲۹۵/

http://www.alrakoba.net/download-۱۴۱۱۹۸۶۱۸۰۹۴۲-۲.pdf

http://nationalinterest.org/feature/double-trouble-beware-the-irani-sudanese-partnership-۱۱۷۱۹

http://www.shana.ir/fa/newsagency/۲۱۳۳۷۰/

http://www.theglobeandmail.com/news/world/air-strike-on-sudan-arms-plant-heightens-israel-iran-tensions/article۴۶۴۸۸۶۷/

http://www.theguardian.com/world/۲۰۱۴/sep/۰۲/sudan-expels-iranian-diplomats-closes-cultural-centres

http://www.alarabiya.net/articles/۲۰۱۲/۱۰/۲۵/۲۴۵۹۳۸.html

http://www.haaretz.com/news/middle-east/sudan-opposition-bombed-arms-factory-belongs-to-iran-s-revolutionary-guard.premium-۱.۴۷۲۰۹۰

https://www.stratfor.com/analysis/sudans-expulsion-iranian-diplomat-signals-strategic-shift

http://www.aljazeera.com/news/africa/۲۰۱۴/۰۹/sudan-orders-iranian-diplomats-leave-۲۰۱۴۹۲۱۴۱۹۳۸۲۲۶۷۱۴.html

http://www.sudantribune.com/spip.php?article۵۴۶۲۰

http://theglobalscout.com/۲۰۱۵/۰۲/sudan-forgotten-proxy-battlefield-iran-saudi-arabia-china-us

http://hamshahrionline.ir/details/۷۶۵۸۸

http://fararu.com/fa/news/۱۴۱۵۷۱

http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/۱۹۴۵۹۴۶/

http://www.khabaronline.ir/detail/۱۵۹۵۹۵/Politics/leader

http://isna.ir/fa/news/۹۳۰۷۲۰۱۱۱۹۲

https://www.bellingcat.com/news/africa/۲۰۱۴/۱۱/۰۴/inside-the-machiavellian-sudanese-foreign-policy

http://www.entekhab.ir/fa/news/۱۷۹۴۱۲/

http://www.bashgah.net/fa/content/show/۳۱۷۱۰

http://www.asriran.com/fa/news/۳۷۳۴۲

[۱] Jonah Leff

[۲] Small Arms Survey

منبع: مشرق
نام شما

آدرس ايميل شما
برای ارتقای فرهنگ نقد و انتقاد و کمک به پیشرفت فرهنگ و اخلاق جامعه، تلاش کنیم به جای توهین و تمسخر دیگران، نظرات و استدلال هایمان را در رد یا قبول مطالب عنوان کنیم.
نظر شما *


مهدی از خراسان
Iran, Islamic Republic of
جای بسی تاسف است که چنین مقاله ای منتشر کرده اید در حالی که می دانید دل ملت از ولخرجی های شما برای مردم سایر بلاد خون است حال و روز مردم خودمان که اصلاً مهم نیست.
صادق خراسانی
دل ملت؟!!!
ولخرجی؟؟؟!
تو همه موارد گفته شده سرمایه گذاری نه کمک اهدایی!!
اول برو روش و منش مولا علی(ع)رو بخون نسبت به دیگر مسلمانان بعد بیا نــــطـــق بکن!!
برادرجان از سرمایه گذاری استراتژیک چه می دانی ? در عالم سیاست برای کسب حامیان خارجی و منطقه ای باید پول خرج کرد، این رسم سیاست است
دل مردم از دزدی های م.ه و امثال او خون است نه از سرمایه گذاری برای بالابردن ضریب امنیت کشور.
Germany
... نامه لوزان باعث شد یاران و دوستان اسلامی ایران از اطرافش پراکنده شوند
امین
Germany
خداوند شما را به راه راست هدایت کند.
و همچنین شما رو
انشاالله خدا هممون رو به راه راست هدایت کن
آمین یا رب العالمین
هومن
پراکنده شوند طبیعی است، ارسال نیرو به یمن غیر طبیعی است! آیا خالد مشعل و یاسر عرفات هم به خاطر لوزان پراکنده شدند؟
احسنت به رئیس جمهوری که حاضر به سفر به سودان و ملاقات با این بوقلمون صفت نشد هرچند شما بهش میگید فتنه گر
Iran, Islamic Republic of
مرگ برفتنه گر
مرگ بر ضد ولایت فقیه
جنوبشهری
Iran, Islamic Republic of
این شخص متهم به نسل کشی و پاکسازی قومی در دارفور سودان است و تحت تعقیب بین المللی است و به صورت مخفیانه به سایر کشورها عزیمت می کند. ایران نباید این شخص را شریک استراتژیک خود قرار دهد.
کدوم بین الملل؟
رضا
تحلیل عالی بود .
حبیب
Iran, Islamic Republic of
ای روزگار
زشیر شتر ............
Iran, Islamic Republic of
مثل اینکه متوجه نشدید جنگ بین اعراب مثل مزاح دیگر اقوام است
Iran, Islamic Republic of
دوستی با کشور های بزرگ و قدرتمند همیشه بهتر از رفاقت با این ... هاست . این یک واقعیت است . این گونه کشور ها شاید دین اسلام داشته باشند ( معاویه و امثال انها هم مسلمان بودند ) ولی جز ضرر و خیانت و دورویی .... چیز دیگری ندارند
Colombia
هموطن حتی در زندگی روزمره هم این پول و قدرت کسی نیست که دیگران را سزاوار دوستی میکند بلکه اصالت و فرهنگ و نیکخویی مردم و ملتها، شرط دوستی است.
به قیمت پیاده روی ظریف با کری
وقتی ایران دچار اشباه استراتژیک میشود دوستان ما هم از ما نا امید خواهند شد
ادامه روند مذاکرات و قبول تفاهم نامه پایان اثر بخشی ایران در جهان است
Iran, Islamic Republic of
خلایق هرچه لایق
عبداله ایرانی
ببین بشار اسد چه عاقل است
Iran, Islamic Republic of
اصل قضيه اين است كه همه دنيا به فكر ماديات هستند سودان هم يكي از اين كشور ها مي باشد بايستي در انتخاب دوست دقت بيشتري بشود نبايد تمامي منابع مالي و نظامي خود را در اختيار كشورهاي به اصتلاح
آفتاب آمد دلیل آفتاب.اونوقت چرا ایران از یه همچین لجنی حمایت میکرده؟
عین سین
Iran, Islamic Republic of
انتظار اخلاق از عالم سیاست،قطعا غیر معقول است، آن وقت این آدم اصولا چتربازه،حالا بندبازی را هم اضافه کرده!! اخلاق و دیانتی که ما عقیده داریم عین سیاست ماست،واس ماس،مال ماس،بقیه را ولش.
نمک به حروم
محسن
Iran, Islamic Republic of
از سرنوشت مرسی عبرت بگیر! فردا روزی که اسراییل به سودان حمله کرد دیگر هیچ پشتیبانی نخواهی داشت!
بعضیا رو فقط سنگ لحد بیدار میکنه
مجاهد
وقتی بدون حساب و کتاب کشوری را دوست و برادر بنامیم عاقبتش میشه اینی که میبینید .
کمی آشنا
عمر عمره چه البشیر باشه چه خطاب
از سردبیر سایت انتظار میره کامنت های تفرقه انگیز رو حذف کنه
بس کن بابا همشون فرصت کنند چنگ میزنن تو صورت ایران چرا چون ما شیعه ایمحماس مرسی ...
قشنگ بود
امیر
چرا فقط سودان را میگید همین غزه نونه بارزی از نمک نشناسی است در روز روشن علیه ما حرف میزنند که اگر یک غیر مسلمان بنگره فکر میکنه دشمنان واقعی فلسطینیان شیعیان هستند نه یهودیان
بي سوات
Iran, Islamic Republic of
شما خيال مي‌كنيد با اين خنده‌هاي آقاي ظريف و راه رفتن‌هايش در فرانسه با وزير امور خارجه ي استعمار آمريكا، و لبخندهاي روحاني به طرف غربي، ديگر چهره‌ي ضد استعماري و ضد استكباري از ايران به جهان مخابره مي‌شود كه انتظار داريد، رهبراني مثل عمر البشير در مخالفت با استعمار و ايادي‌اش در منطقه، با شما ادامه دوستي بدهند؟؟
گذشت آن زمان كه مرد انقلابي ايران، با سخنراني‌هاي منحصربه فردش در سازمان ملل، تمام كشورهاو ملت‌هاي آزاده را اميدوار و تشويق به ايستادگي و مقاومت مي‌كرد.
با اين كارهاي دولت كليد، منتظر باشيد تا يكي يكي كشورهاي مستقل وا داده و به جبهه‌ي ظلم بپيوندند!
جهان عزیز کشورهای عربی اکثرا سنی مذهب هستن و اکثریت اهل سنت عرب شیعیان رو دشمن تر از اسراییل میدونن جنگ در یمن جنگ عادی نیست جنگ ایدئولوژیک حمله به یمن شبیه حمله به غزه هست ولی به مراتب بدتره چون شورای امنیت که رییس دوره ایش اردن (کشوری با جمعیت اکثرا سلفی) موافق حمله به یمن بوده و اینکه یمنیها هیچ چیزی برای مقابله ندارند از طرف غزه دهها موشک به اسراییل شلیک شد ولی فقیرترین کشور عربی هیچ چیزی برای مقابله با پیشرفته ترین تجهیزات آمریکایی و غربی در اختیار عربستان و 10 کشور عربی رو نداره از طرف یمن حتی یک موشک به عربستان شلیک نشد با اینحال آل سعود و بیشتر رسانه های عربی اینطور تبلیغ میکنن گویی یمن قصد حمله به عربستان و حرمین رو داره جنگ علیه یمن جنگی با حمایت اکثریت افکار عمومی در جهان عرب چون حمله به یمن رو حمله به شیعیان میدونن کمترین حجم از انتقادات نسبت به این حملات در جهان عرب اونم بیشتر از طرف شیعیان و اقلیتی از اهل سنت صورت میگیره از افغانستان 100 انتحاری طالبانی اونطور که الوئام عربستان اعلام کرد برای جنگ با حوثیها اعزام شده حتی در اخبارهای مربوط به عاصفه الحزم یا همون طوفان قاطعیت اکثریت اعراب نه تنها موافق با حمله به یمن هستند که خواستار حمله به ایرانند در جنگ غزه تصاویر کشته شدگان رو به نمایش میگذاشتند و کار به جایی رسیده بود الیسا یکی از خوانندگان معلوم الحال لبنانی برای سکوت حکام عرب پیام داده بود ولی تصاویر کشته شدگان یمنی در اکثر سایتهای عربی و حتی شبکه های خبری عربی سانسور شده و تنها تعداد معدودی از رسانه ها مثل المیادین و شبکه آسیای عراق و المنار و ... به پوشش اخبار جنگ یمن و نمایش کشته شدگان می پردازند و البته این هشداری به ایرانم هست همونطور که عمر البشیر دستور تعطیلی همه مراکز فرهنگی ایران در سودان رو داد همونطور که هنیه از حمله عربستان به یمن حمایت کرد (اینها کسانی بودند که ایران ازشون حمایت میکرد) اگر قرار باشه روزی به ایرانم حمله صورت بگیره اینها حمایت خواهند کرد همین الانم در سایتهای خبری عربی بسیاری از کاربران سنی مذهب خواهان جنگ با ایران هستند ایران بهتره عوض کمک به همه اول به فکر مردم کشور خودش و کمک به مردم و بعد کمک به شیعیان منطقه باشه اونها شیعیان رو دشمن تر از صهیونیستها میدونن
آدمیزاد
Colombia
آفرین ، بررسی درست و آگاهانهایی بود، من بارها هشدار داده ام، که اسلامگرایان عرب و آفریقایی آشکارا و اسلامگرایان وطنی پنهانی ،خواستار نابودی شیعه اند ،آنهایی (از جمله کاربران بیگانه ایی که در همین روزنامه جهان هم هستند) که دم از امت واحده اسلامی میزنند و خواهان آنند تا ملت ایران خودش را فدای اسلام کند یا ابلهانه و یا موذیانه میخواهند ایران را به کشوری سنی سلفی تبدیل کنند و یا ایران شیعی را بکلی نابود کنند، شیعه تنها سینه زنی و روزه خوانی و چلوخورشت نزری نیست، بلکه عقلانیت و منطق و عدالتخواهی است که با فرهنگ ایرانی همراستا است.
امین
Germany
قبلا بارها هشدار داده بودی؟ جان ما؟
آدمیزاد
Colombia
به امین از آلمان،
برو کمی ادب و سواد یاد بگیر،
از اونور دنیا فقط همین را تونستی بگی؟
امین
Germany
آدمیزاد از کلمبیا!

شما برو یکم سواد و ادب یادبگیر تا اینقدر با منیت و تکبر حرف نزنی.

از اونور دنیا میخواستم این رو بهت بگم.
Iran, Islamic Republic of
سید حسن نصرالله:صبر انصارالله استراتژیک است
Iran, Islamic Republic of
کشتی مارو اینقدر نوشتی نمک نشناس نمک نشنای. .... بابا دنیا ،دنیای مادیاته نه دنیای اخلاق هر چقدر پول بیشتر بدی بیشتر آش می خوری . اگر دوست دارین هماهنگ شه بیشتر از عربستان پول خرج باجسیبیلش کنین
همینقدرم که خرج کردیم و پول دادیم زیادش بود ...
بابا شما چرا فکر میکنید که هرکس با شما خوب باشد باید باتمام دنیا قهر یاشد ضمنا یادتان نره تا دیروز برخی از مقامات ما هم به بهانه حل مشکلات آرزوی سفر به عربستان را داشتند
از طرفی این از الطاف خفیه الهی است که عیار متحدان ما را قبل از درخواستی ازانان نشان میدهد
مگه میشل سلیمان مسیحی در لبنان این کا رو نکرد؟!!!!
خیلی خوب بود ولی درسی برای دولتمردان است که اینکونه پول ملت ایران را به باد ندهند و سرمایه کذاری های بی مورد انجام ندهند چرا اینقدر دولتمردان ایران احمق اند که ملت بحرین را کذاشته اند ورفته اند سراغ عمر البشیر فردای قیامت چه جوابی در محضر حق دارند اکر کمی هوش وفراست داشتند اولوییت استرازی خود را با کشورهای مسلمان منطقه می کذاشتند نه در شاخ افریقا- اشتباهی که شاه کرد را نیایستی تکرار کنند
موسوی - اصفهان
عزیزم چرا آدرس غلط میدهی شاید دلار سعودی بی اثر نبوده باشد
اما اینها نتیجه وادادگی و تعبیر خودشان تنش زدایی دولت به اصطلاح تدبیر و امید است
اخر خودمانیم شما بودید هنوز به کشوری که دولتش 5 ، 6 کشور 5+ را جامعه بین الملل میداند و نیشش تا بناگوش جلوی آمریکا باز است و اوباما را آدم با هوش و ... میداند و حتی در مورد 3 جزیره اش و همه تاسیسات نظامی و غیر نظامیش حاضر به گفتگو است و در یک کلمه همه هیمنه مبارزه با استکبار را از چهره نظام جمهوری اسلامی زدوده است حاضر بودید همراهی کنید
اما نتایج وادادگی :
1 - گستاخ تر شدن مقامات امریکایی
2 - گستاخ شدن عربستان با توجه به رفتار او در حمله به یمن ، قصه بر گرداندن هواپیما ، قصه اسف ناک فرودگاه جده
3 - رفتار سودان
4 - رفتار امارات در مورد جزایر سه گانه و ..
5 - توهین های مکرر روزنامه های عربی مثل ادعای پیوستن اهواز به آنها و کاریکاتور موهن ایرانیهای عقب افتاده
و غیره...
نتیجه : خداییش 30 سال است مردم مسلمان مظلوم را تشویق کردیم که با استکبار باید مبارزه کنید و دو لتهای دست نشانده تان را بر کنار کنید و ما پشتتانیم و آمریکا هیچ غلطی نمیتواند بکند و ...
حال میبینند دولت ما کم آورده است و تمام هتلهای دنیا را اجاره کرده و به امریکا التماس میکند تو رو خدا با ما مذاکره کن و ...
بندگان خدا میبینند عجب کلاهی سرشان رفته از اینجا رانده و از اونجا مونده شده اند
شما مطمئن باشید اگر جلوی این وادادگی دولت گرفته نشود عن قریب همین عربستان ... برای ایران خط و نشان میکشد و شما مطمین باشید امریکا توسط همین دولتهای عرب یک جنگ بر ضد ما راه خواهند انداخت
آدمیزاد
Colombia
آقای موسوی اصفهانی،
آمریکا و دلارهایش دویست سال بیشتر نبوده است،و با همه انتقاداتی که برهمه دولتهای ایرانی باشد ، این خیلی بی انصافی است که شما دشمنی نهادی اسلامگرایان سنی (عرب و آفریقایی و پاکستانی ..) را بر علیه ایران تقصیر سیاستهای فلان دولت ما بیاندازید، دشمنی اسلامگرایان سنی بر علیه شیعه از صدر اسلام بوده است و خواهد بود .
Iran, Islamic Republic of
احسنت! اصل مطلب را خلاصه کردی. هیچ کاری به خط و خطوط سیاسی و چپ و راست ندارم. ولی یک سری اصول وجود دارد که با ماهیت انقلاب اسلامی خمینی کبیر گره خورده، و متاسفانه مدتی است که این اصول -در عمل- به استهزا گرفته شده اند.
افشین
در این موقعیت زمانی که دولت ما برای رابطه با امریکا از همه ارزشها به راحتی می گذرد و تمام مجاهدت های چندین ساله این مردم را می خواهد با ارتباط با امریکا و چند کشور جنایتکار اروپایی به تاراج بدهد معلوم است که کشورهایی مثل سودان فکر کنند که بعد از باخت ایران سرشان بی کلاه نماند . برادر همه مسائل را بصورت واقع ببین .
سعید
خیلی جالب بود
ممنون
امیدواریم ئمسولان ما عبرت بگیرن و درصورت چرخش دوباره این ادمهای پست از پذیرش انان سرباز زنن مانند حماس
علی سید
مسعولان کشورمابایدمنافع کشورمان رافدای نامردانی چون امرالبشیروقذافی وکسانی که نمک دان راپس ازخوردن نمک میشکنندنکنند که امثال انان درروابط خارجی ما پس از انقلاب عزیزمان بسیارندودرمقابل قدر این ملت شریف رابدانند
بعد از سقوط دیکتاتور سعودی نوبت به این یارو است
آدمیزاد
Colombia
دولتها و دیکتاتورها هم عوض بشوند ملتها و خصلتهایشان همان خواهد ماند،بیهوده خوشخیال نباشید
بسمه تعالی
با سلام

سوال اینجاست ما چرا باید بدون مطالعه و دید راهبردی و تحلیل درست هزینه های زیادی را به این نوع کشور ها بپردازیم.
خیلی از حرکتهای ما در سطح منطقه و جهان بر پایه همین ندانم کاری ها و جو زدگی های سیاسی انجام شده است.
مثلا در راهبرد جنوب - جنوب و یا حمایت از مستضعفین و یا نمیدانم ایجاد متحد سیاسی
هزینه های هنگفتی میکنیم . ولی نتیجه ای عاید نمیشود.
چون ما دید درستی از دنیا و نظام حاکم بر آن نداریم .
در تنشهای اخیر در منطقه هم اگر این تحولات منجر به ظهور امام زمان نشود حاصلی جز تخریب و جنگ و نابودی و البته ناامنی برای مردم منطقه ندارد
مهدی
بسمه تعالی


به نظر شما این اتفاق ناشی از بلاهت ما در سرمایه گذاری و تبیین اهداف سیاسی نبوده
دولت مهر ناماندگار از این خطاهای سبک زیاد انجام داد البته با تلفیق دو مثل فارسی باید گفت :
نمک که از کیسه مهمان بود
نمک دان شکستن هم آسان بود
حیف پولهایی که به انها خوراندیم
مطمئن باش بازنده و پشیمون میدون اونا هستن
م.م
United States
قابل توجه مسئولان محترم که با چه کشورهایی رابطه برقرار میکنند.اینها نه هیچ ارزشی دارند ونه هیچ منفعتی.
این یارو یاد رفته همین چند سال قبل بود که دادگاه بین المللی رسیدگی به جنایات جنگی قرار بازداشت اونو صادر کرد. و ایران بود که پا پیش گذاشت تا اونو بخاطر درگیری و کشتار دارفور محاکمه نکنن.
Iran, Islamic Republic of
البته این اولین بار نیست!!!
کافی کمی به مختون فشار بیارید!!!
...
شما سیاستمدار نیستید و مال مردم را حاتم بخشی می کنید دیگه جای عصبانیت نداره
احمد
ايران اين كارهاي بشر دوستانه كه در سودان انجام داده در كشور خودمان انجام مي شد اين قدر روستاهاي محروم نداشتيم
واقعا نمیدانم چه باید گفت ...
حمید
United States
در زمان دکتر احمدی نژاد کشورهای اسلامی حساب ویژه ای رو روی اشون باز کردند به همین خاطر سوریه اولش عادی بود ولی بعد از احمدی نژاد به علت کارنابلدی دولت بعدی وضع به اینجا رسید در جنگ 8 روزه ایران اینقدر قدرت داشت که سفیر رژیم صهیونیستی رو از چند کشور اخراج کنه. ایران درست سرمایه گذاری کرد اونهایی که دارند ایران را در حد یک کشور عربی در منطقه پائین می آورند باید پاسخگو باشند