اگر تمام دانش انباشته و کتابهای مرسوم اقتصادی دنیا را مطالعه کنید، نظریه یا تجربهای مدون و مکتوب دربارهی اقتصاد مقاومتی نخواهید یافت.
گفت و گو با حجت الاسلام غلامرضا مصباحی مقدم؛
اقتصاد مقاومتی، مقاوم سازی اقتصاد نیست
21 شهريور 1393 ساعت 10:22
اگر تمام دانش انباشته و کتابهای مرسوم اقتصادی دنیا را مطالعه کنید، نظریه یا تجربهای مدون و مکتوب دربارهی اقتصاد مقاومتی نخواهید یافت.
سرویس اقتصادی جهان نیوز ـ علی رضایی: در تمام متون و کتابهای اقتصاد، هیچ پیشینهای نظری یا عملی از تحریم بانک مرکزی نخواهید دید و از آنجا که این امر تاکنون سابقه نداشته، چگونگی واکنش به آن هم امری بدیع است. از این رو، مقام معظم رهبری برای مقابله با دشمنی دشمنان و خروج اقتصاد کشور از وضعیت فعلی الگوی اقتصاد مقاومتی را مطرح نمودند که می توان گفت بی بدیل بوده است. در این باره به سراغ عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) رفتیم. وی معتقد است نباید مقاوم سازی اقتصاد را همان اقتصاد مقاومتی بدانیم. مشروح گفت و گوی جهان با دکتر غلامرضا مصباحی مقدم را در ادامه می خوانید:
* آقای دکتر به عنوان اولین سوال تا کنون برداشتهای متفاوتی از مفهوم اقتصاد مقاومتی شده است. تا چه اندازه این مفاهیم و برداشتهایی که توسط نخبگان جامعه ما در مورد اقتصاد مقاوتی صورت گرفته را با رهنمودهای مقام معظم رهبری یکسان میدانید؟
البته من تصور میکنم امروز دیگر نمیشود صحبت از برداشتهای مختلف کرد؛ چرا که وقتی ما متنی را در اختیار داریم که این متن مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام هست و توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده این متن بخواهد مورد برداشتهای مختلف قرار بگیرد. چون متنی که ما در اختیار داریم. متن مصوب و ابلاغی هست به فرض برداشتهای مختلفی شود با آن متن مقایسه میکنیم و فاصله با آن متن را به راحتی میتوانیم به دست بیاوریم.
* اقتصاد مقاوتی در کشورهای دیگر چه در ادبیات مطابق اقتصادی و چه در تجربه های کشورهای دیگر آیا اصلا چیزی به عنوان اقتصاد مقاوتی وجود داشته است
چیزی در ادبیات اقتصادی وجود داشته که امروز میبینم گاهی اوقات به اشتباه آن را به جای اقتصاد مقاومتی به کار میگیرند و آن مقاومسازی اقتصادی است. مراد این است که اقتصاد را مقاوم کنیم یعنی نقطه ضعفهای اقتصاد را برطرف کنیم و مشکلات اقتصاد را حل کنیم من در مفهوم اقتصاد مقاومتی چیزی فراتر از این میبینم در اقتصاد مقاومتی هم مقاومت اقتصادی وجود دارد و مقاومسازی اقتصادی وجود دارد و هم یک نوع تقابل با تاثیرگذاری اقتصادهای برتر جهانی بر روی اقتصاد یک کشور را نشان میدهد در مقاوم سازی اقتصادی چنین معنایی وجود ندارد ما اگر از اقتصاد مقاومتی سخن میگوییم یعنی اقتصاد برای مقاومت در برابر تهدیدها طبعا میباید اقتصادی را بنا کنیم که نقطه ضعفهایش برطرف شده اقتصادی را برقرار کنیم که ضربه ناپذیر باشد اما در برابر چی؟ در برابر تهدیدها.
الان یک اصطلاح دیگر هم داریم به نام اقتصاد ریاضتی است که تعدادی از کشورهای اروپایی دچار آن شدند هیچ کس تهدیدی نسبت به این چند کشور اروپایی نداشته است بلکه دائما از ناحیه خارج حمایت هم بوده. حمایت کشورهای اروپایی و اتحادیه اروپا حمایت بانک جهانی و صندوق بین المللی پول و حمایت دولت امریکا و با وجود این حمایتها دچار آسیبهای اقتصادی جدی شدهاند و دست به اقتصاد ریاضتی زدهاند ولی اقتصاد مقاومتی بدون وجود این حمایتها مسیر پیشرفت را دنبال میکرده و کم کم به جایگاهی رسیده که احساس رقابت کردهاند و احساس اینکه وارد عرصه چند کشور پیشرفته اقتصادی دنیا میشود تحریمهای جدی را برایش ایجاد کرده اند که چنین اتفاقی نیفتد اینجاست که اتکای به امکانات داخلی و نیروی نخبه داخلی منابع طبیعی کشور منابع مالی کشور و ظرفیتهای نهفتهای که این ظرفیتها بلا استفاده مانده و یا استفاده درست از آن نمیشود حکایت از این میکند که این اقتصاد میباید خودش را برای مقابله با فشارهای خارجی و ضربههای خارجی آماده کند و کاری کند که آسیب پذیری را از بین ببرد و کاری کند که علی رغم میل کشورهای پیشرفته که نمیخواهند ایران به باشگاه کشورهای پیشرفته اقتصادی دست پیدا کند پیشرفت خودش را ادامه دهد و البته اقتصاد ایران این مسیر را تا کنون هم داشته و اقتصاد ایران بر اساس رتبه بندی های بین المللی امروز جایگاه ۱۷ را دارد و از نظر علمی پیشرفت ایران جایگاه سیزدهم جهان را دارد. از نظر بعضی از فنآوریهای پیشرفته ایران جایگاه هشتم و ششم و چهارم را دارد و این نشان میدهد که کشور ایران توانسته از نظر علمی و از نظر اقتصادی بدون حمایت خارجی پیشرفتهای خوبی را داشته باشد پس ما در اقتصاد مقاومتی اقتصادی را شکل میدهیم که توانایی مقاومت در مقابل تهدیدها را داشته باشد و استفاده از تمامی فرصتها برای از بین بردن آسیبها.
* آقای دکتر چه زمینه هایی را به عنوان ارکان اصلی اقتصاد مقاومتی معرفی می کنید؟
شاید مهمترین عامل شکلگیری اقتصاد مقاومتی رشد علمی باشد به عبارت دیگر نیروی انسانی کشور مهمترین موتور پیشرفت است ما سرمایهانسانیمان مهمترین سرمایه ماست این سرمایه است که سایر سرمایههای بالقوه را بالفعل میکند این سرمایه است که مزیت آفرین است بعضی مزیتها را ما امروز نداریم ما مزیت تولید نفت و گاز را داریم امروز تا حدی مزیت تولید خودرو را داریم ولی مزیتهای بسیاری میتواند در ایران پدید بیاید که نیازمند فکر و حاصل رشد علم و پیشرفت دانش است. نیروی نخبه ما مهمترین کلید دست یافتن به پیشرفت اقتصادی است خوشبختانه نیروی انسانی ایران، نیروی جوان تحصیلکرده در حال حاضر ویژگیهای خود را نشان میدهد که در حوزههای مختلف علمی ما به پیشرفتهای جدی دست پیدا کردهایم و این را باید گسترش داد و ما باید در همه حوزههای علمی به نخبگی دست پیدا کنیم و پیشرفت زیادی را داشته باشیم نقطه دوم، استفاده از ظرفیتهای خالی است ایران یک کشور پهناور است یک کشوری با تنوع آب و هوای جغرافیایی یک کشوری از نظر جغرافیایی در یک تقاطع و چهار راه مهم جهانی قرار گرفته است شمال ما دریا و جنوب ما دریا است در کنار ۱۵ کشور دیگر قرار گرفتهایم و امکان ترانزیت کالا بین شمال و جنوب و و بین شرق و غرب موجب شده است که ایران ظرفیت بیشتری داشته باشد از نظر منابع طبیعی استعداد بسیار بالایی را دارد از نظر آب البته کشوری دارای شرایط نیمه خشک هستیم امام استفاده بهینه از آب میتواند ظرفیت کشاورزی ما را بسیار رشد بدهد.
من یک تحقیق را دیده بودم که در آن ذکر شده بود که ایران ظرفیت تولید ۳۰۰ میلیون نفر مواد غذایی را دارد در زمینه صنعت و معدن یک کشور پر معدن است که شاید حدود ده تا ۱۵ درصد ظرفیت معدنی ما در حال حاضر استفاده میشود و به این معنا است که ۸۵ تا ۹۰ درصد هنوز به صورت بالا استفاده باقی مانده است تازه مواد معدنی را اگر بخواهیم خام فروشی نکنیم تبدیل به فراورده کنیم از جمله نفت و گاز ببینید چه معرکهای پدید میآید و چه ظرفیتی را به ما میدهد و از این جهت به نظر میرسد که نکته دیگر ما ظرفیتهای بلااستفاده ماست نکته دیگر انجام کار جمعی است و این به شدت مورد غفلت است انسانها اگر به صورت فردی کار کنند خروجی و بازدهی دارند اگر همین را به صورت جمعی کار کنند هم افزایی پیدا میشود و بازدهی و راندمان کار به شدت افزایش پیدا میکند رمز موفقیت بعضی از کشورها کار جمعی است ما کار جمعی را میباید بیاموزیم و مورد استفاده قرار بدهیم یکی از مسائلی که در کار جمعی پدید میآید استفاده از همه ظرفیتهای جمع است یک روستا را در نظر بگیرید زمینهای قطعه قطعه دارد اگر این زمینها به صورت یکپارچه در بیاید هزینهها به شدت کاهش پیدا میکند و بازدهی خیلی افزایش پیدا میکند و نیروی انسانی این روستا همه شاغل میشوند و میروند به سراغ صنایع تکمیلی به جای اینکه محصول خام خودشان را به بازارها عرضه کنند فراورده و کالاهای بستهبندی شده به بازارها عرضه میکنند به جای اینکه شیر صادر کنند لبنیات صادر میکنند به نظرم میآید کار جمعی یکی از آنکات مهمی است که در اقتصاد مقاومتی موثر واقع میشود یکی دیگر علاقه به سرمایهگذاری و کاستن از مصرف فردی یا مصرف خانوار است. کسی که درآمدی را به دست میآورد درآمدش معمولا به دو قسمت باید تقسیم شود بخشی را مصرف میکند و بخشی را سرمایهگذاری میکند حالا بعضیها همه درمادشان را مصرف میکنند که این حتما کار درستی نیست مگر در سطوح پایین درآمدی که به اندازه بخور و نمیری گیرشان میآید وگرنه از متوسط به بالا حتما باید درآمد خودشان را به مصرف و سرمایهگذاری تقسیم کنند هرچه از مطرف بکاهیم و به سرمایهگذاری اضافه کنیم آینده بهتری را برای خودمان رقم زده ایم.
* آیا واژه گنجاندن اقتصاد مقاومتی در برنامه ششم توسعه و به تبع آن برنامه بودجه های سالیانه درست است یا اینکه نه برنامه توسعه باید مبتنی بر اقتصاد مقاومتی نوشته شود؟
- طبعا، وقتی ما اسناد بالا دستی داریم برای تبیین برنامه باید از اسناد بالادستی استفاده کنیم. قابل قبول نیست که کسی بگوید از اسناد بالادستی نیست چرا؟ چون سند بالادستی چیست؟ آن چیزی است که تابلوی ما قرار میگیرد برای حرکت هدف ما قرار میگیرد برای حرکت چطور سند چشم اندازه بیست ساله سند بالادستی تلقی میشود و سیاستهای اقتصاد مقاومتی راه را برای دست یافتن به آن سند چشم انداز نشان میدهد ما بناست در سال ۱۴۰۴ اقتصاد اول منطقه شویم برای دست یافتن به اقتصاد اول منطقه با مشکلاتی رو به رو هستیم با آن مشکلات چگونه مقابله کنیم با ظرفیتهایی رو به رو هستیم از آن ظرفیتها چگونه استفاده کنیم این مشکلات در اقتصاد مقاومتی تبیین شده است این ظرفیتها در اقتصاد مقاومتی بیان شده است.
* پس میتواند به عنوان یک سند بالادستی باشد
حتما سند بالادستی است.
* با روند فعلی کشور آیا خوشبین هستید که در چند سال آینده به بار بنشیند
- من اصولا آدم با امیدی هستم و هیچگاه حس نمیکنم که باید نسبت به آینده ناامید بود بله امیدوار هستم البته معتقدم که یکی از نکاتی که باید مورد توجه دولت قرار بگیرد مساله جهادی عمل کردن است همان تعبیری که مقام معظم رهبری دارند به عنوان مدیریت جهادی این مدیریت جهادی را الان نمیبینم الان دولت تصمیماتی را میگیرد که میتواند آغاز شکل گیری دولت این تصمیمات گرفته شود و نباید دولت در اداره کشور محافظهکارانه عمل کند بلکه باید شجاعانه عمل کند نباید دولت تصمیمی را که دارد آن تصمیم را روی ملاحضات سیاسی رها کند اگر این ملاحظات را داشته باشد بیشتر ضرر میکند در یک جاهایی احتیاطهای بیجا و محافظهکاریها ممکن است در کوتاه مدت جلوی ناراحتی مردم را بگیرد ولی در بلند مدت آسیب میزند در دولت قبل هم ما شاهد بودیم برای اینکه لبخند به لب مردم بیاورند توزیع نقدینگی را دنبال کردند و این یک نتیجه کوتاه مدت زودگذر را به دنبال داشت اما مصیبت بزرگی را پدید آورد که تورم و رکود باشد اگر دولت محترم بنا را بر این بگذارد که ظرف چهار بناست خدماتش را ادامه بدهد و یک سال آن هم گذشته ۲۵ درصد از ظرفیت از دست رفت و ۷۵ درصد باقیمانده را باید با این نیست کار کند که به صورت اصولی کار کند و اقداماتی که انجام میدهد با نگاه میان مدت و بلند مدت باشد در این صورت موفق خواهد بود و مدیریت جهادی تحقق پیدا میکند اگر بنا را بر این بگذارد که مردم ممکن است ناراحت شوند و واکنش نشان بدهند دست به توضیح بزند دست به توجیه بزند و بیان کند تا نتیجه بگیرد.
کد مطلب: 379811
آدرس مطلب: https://www.jahannews.com/analysis/379811/اقتصاد-مقاومتی-مقاوم-سازی-نیست