در بسته خروج از رکود دولت که مهم ترین برنامه اقتصادی دولت محسوب می شود، برنامه ای برای شفاف سازی اقتصادی وجود ندارد. این در حالی است که در دو بند ۱۹ و ۲۳ سیاست های اقتصادی مقاومتی بر ایجاد شفاف سازی اقتصادی تأکید شده است.
شفافیت اطلاعات اقتصادی لازمه خروج از رکود
16 شهريور 1393 ساعت 16:35
در بسته خروج از رکود دولت که مهم ترین برنامه اقتصادی دولت محسوب می شود، برنامه ای برای شفاف سازی اقتصادی وجود ندارد. این در حالی است که در دو بند ۱۹ و ۲۳ سیاست های اقتصادی مقاومتی بر ایجاد شفاف سازی اقتصادی تأکید شده است.
به گزارش جهان به نقل از عیارآنلاین؛ یکی از مهم ترین مسائلی که در فضای اقتصادی دنیا به عنوان یک پیش فرض وجود دارد، شفافیت اطلاعات است. دارایی ها و اطلاعات مردم، شرکت ها، سرمایه داران، دولتمردان، فعالان مختلف اقتصادی اعم از تجار و تولیدکنندگان، اطلاعات زمین و مسکن، تولیدات داخل، مقدار و اقلام وارداتی و صادراتی همه و همه در اختیار دولت ها قرار دارد. با این اطلاعات است که دولت ها قابلیت برنامه ریزی اقتصادی پیدا می کنند و می توانند اقتصاد را در کنترل خود داشته باشند و به عبارت دیگر حکمرانی کنند. همچنین اطلاعات اقتصادی لازم، در اختیار همگان قرار دارد تا با نگاه به تحولات و تغییرات برنامه ریزی کنند. در این فضا، فعالان اقتصادی اطمینان لازم برای سرمایه گذاری را می یابند و اقتصاد به پیش می رود. با این وجود، شفافیت اطلاعات در کشور ما دچار اشکالات فراوانی است و بسیاری از اطلاعات اقتصادی حتی در اختیار دولت نیز قرار ندارد و دولتمردان با بی اطلاعی از وضعیت واقعی اقتصاد کشور، برنامه ریزی و سیاست گذاری می کنند. در این یادداشت به بررسی مزایای شفافیت اطلاعات می پردازیم و سپس وضعیت پیگیری آن در ایران را مورد بررسی قرار می دهیم.
می توان مزیت های شفافیت اطلاعات را در موارد زیر مطرح کرد:
۱- اداره صحیح و با برنامه اقتصادی: اگر مدیریت یک مدرسه را به شخصی بسپاریم، اولین اقداماتی که آن شخص انجام می دهد کسب اطلاعات از مدرسه است: این مدرسه چند نفر دانش آموز دارد؟ سطح تحصیلی آن ها چیست؟ مساحت آموزشی چقدر است؟ معلمان و کادر مدرسه در حال حاضر چه وضعیتی دارند؟ با کسب این اطلاعات مدیر جدید می تواند برای مدرسه برنامه ریزی کند و راه های پیشرفت را برای آن پیدا کند. اگر این اطلاعات وجود نداشته باشند و مدیر از آن بی اطلاع باشد مسلما نمی تواند به درستی مدرسه را اداره کرده و دچار آشفتگی خواهد شد.
اداره اقتصاد کشور نیز همانند اداره یک مدرسه نیاز به اطلاعات دارد. اگر مسئولان و سیاست گذاران از جزییات اطلاعات اقتصادی کشور بی خبر باشند، نمی توانند به درستی برنامه ریزی کنند. در فضای غیر شفاف، برنامه ریزی برای اقتصاد بسیار مشکل خواهد شد. بهبود فضای کسب و کار و حمایت از تولید منوط به داشتن اطلاعات دقیق از وضعیت اقتصادی کشور است. سرمایه گذاران و فعالان اقتصادی هم در فضای غیر شفاف نمی توانند با اطمینان سرمایه گذاری و فعالیت کنند.
۲- جلوگیری از فساد و رانت: در فضای غیر شفاف، سوء استفاده های بسیاری صورت می گیرد. رانت خواری های گسترده، قاچاق کالا، افزایش بدون دلیل قیمت ها در بخش خدمات، زمین خواری های گسترده و سوداگری در بخش ارز و مسکن از مصادیق فساد در صورت نبود شفافیت اطلاعات است. در صورت وجود سامانه های شفاف ساز در نظام توزیع، می توان کالاهای قاچاق را تشخیص داد و راه سود آوری قاچاق را از این طریق مسدود کرد. جلوگیری از زمین خواری و سوداگری در بازار مسکن، نیازمند وجود سامانه اطلاعاتی جامع از املاک کشور است که در حال حاضر طرح کاداستر به عنوان زیر ساخت انجام این کار وجود دارد. متأسفانه این طرح با وجود تصویب آیین نامه اجرایی آن، همچنان کامل نشده است. مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی در مورد این طرح عنوان می کند:« هر چند که ۴۰ سال از اصلاح ماده (۱۵۶) قانون ثبت و ۲۲ سال از تصویب آیین نامه اجرایی آن می گذرد لکن هنوز عملیات کاداستر در سطح کشور به پایان نرسیده و تقریبا تا سال ۱۳۷۹ فعالیت خاصی در این خصوص صورت نگرفته بود.» (+) بنابراین یکی از اقدامات مهم در راستای ایجاد شفافیت اطلاعاتی تکمیل طرح کاداستر است. در مورد ارز نیز وجود یک پورتال ارزی که سه بانک اطلاعاتی گمرک، بانک مرکزی و ثبت سفارش را به هم مرتبط کند نیز ضروری به نظر می رسد.
۳- افزایش ثروت ملی از طریق دریافت مالیات از ثروتمندان: یکی از راهبردهای رهایی از اقتصاد نفتی، اصلاح نظام مالیاتی کشور بر مبنای عدالت است. پیش نیاز اصلاح نظام مالیاتی نیز یک سیستم اطلاعاتی جامع است. مهندس عسکری رئیس سازمان امور مالیاتی می گوید: «آن چیزی که در اصلاح مالیات ها است شفافیت و گردش اطلاعات در کشور است که در این زمینه سی سال عقب افتاده ایم».(+) وی همچنین درباره ی ناعادلانه بودن دریافت مالیات عنوان می کند: «به علت این که اطلاعات کامل را از مؤدیان نداریم در برخی جاها در دریافت مالیات، عدالت مخدوش می شود و در جاهایی حتی بیشتر از حد متعارف مالیات می گیریم و در جاهایی بسیار کمتر از حد متعارف مالیات می گیریم. راه حل رفع این مشکل ایجاد شفافیت در اقتصاد ، دسترسی نظام مالیاتی به اطلاعات و نظام مند کردن سیستم هاست که در این مسیر در حال حرکت هستیم.»(+) بنابراین ایجاد سیستم جامع اطلاعاتی برای دریافت مالیات الزامی است و با انجام این کار عدالت در زمینه دریافت مالیات محقق می شود.
اهمیت شفافیت اطلاعات در بخش مالیات تنها در افزایش درآمد نیست. در کشورهای پیشرفته دنیا، برای هدایت منابع مالی به سمت تولید، بازارهای موازی تولید همچون ارز، طلا، زمین و مسکن با ابزار مالیات های تنظیمی کنترل می شوند. بدین ترتیب جذابیت این بازارها که در حالت عادی بسیار بیش تر از تولید است، کاهش یافته و سرمایه ها به سمت تولید سوق پیدا می کنند. پیش نیاز اصلی دریافت مالیات های تنظیمی نیز دسترسی به اطلاعات مختلف فعالان این بازار است.
۴- عادلانه شدن پرداخت یارانه های دولتی: یارانه های دولتی برای رفع نیاز بخشی از جامعه از طرف دولت پرداخت می شود. در سال های گذشته در کشور، یارانه به همه پرداخت می شد که اولا موجب به وجودآمدن الگوی غلط مصرف در کشور شد و ثانیا بخش زیادی از درآمد دولت که می توانست برای تولید اختصاص یابد، برای پرداخت یارانه به ثروتمندان از دست رفت. طرح هدفمندی یارانه ها، جهت هدفمند کردن پرداخت آن به نیازمندان و تقویت تولید صورت گرفت اما عدم اجرای این طرح اهداف آن را محقق نکرد. علت اصلی عدم تحقق آن نیز، نبود اطلاعات لازم بود که دولت نتوانست نیازمندان واقعی را از غیرنیازمندان تشخیص دهد و پرداخت یارانه را برای همه ی اقشار جامعه در نظر گرفت.
وضعیت ایران در دنیا در شفافیت اطلاعات
سازمان غیر دولتی شفافیت بین الملل[۱] در گزارش سال ۲۰۱۳ خود، بر اساس شاخص فساد درک شده[۲] کشورهای دنیا را دسته بندی می کند که ایران از بین ۱۷۷ کشور دارای رتبه ۱۴۴ است. این وضعیت در مقایسه با کشورهای عربی منطقه چندان مناسب نیست به گونه ای که کشورهای کویت (۶۹)، اردن (۶۶)، عربستان (۶۳)، عمان (۶۱)، قطر (۲۸) و امارات متحده (۲۶) رتبه بهتری از این دارند. (+) نمودار زیر مقایسه وضعیت ایران با کشورهای منطقه را نشان می دهد.
کد مطلب: 379088
آدرس مطلب: https://www.jahannews.com/analysis/379088/شفافیت-اطلاعات-اقتصادی-لازمه-خروج-رکود