اخراج دلار از مناسبات شرقي
شنبه ۳۱ خرداد ۱۳۹۳ ساعت ۱۹:۴۰
کد مطلب: 366373
در مورد ايران اما شرايط به گونه ديگري است. در سال ۹۰ شمسي، رؤساي جمهور وقت ايران و روسيه در يك تماس تلفني، خواهان حذف دلار از مبادلات تجاري دو كشور شدند ولي حذف دلار و يورو از مبادلات تجاري ايران و ديگر كشورها تا‌كنون رخ نداده است و با وجود تحريم ايران از سوي امريكا و غرب، مسدود شدن حساب‌هاي دلاري و يورويي ايران و وجود نداشتن امكان استفاده از اين ارزها در روابط با ديگر كشورها، هنوز ايران با هيچ كشوري پيمان پولي دوجانبه امضا نكرده است.
با اين حال، به نظر مي‌رسد، طرح حذف دلار از مبادلات تجاري ايران با ساير كشورها در حال جدي شدن است. به طور مثال، در يك اقدام تازه خبرهايي در مورد تدوين طرحي براي ارائه به مجلس در مورد حذف دلار از روابط تجاري ايران با ساير كشورها و استفاده از ارزهاي محلي در روابط دو جانبه و چندجانبه منتشر شده است.
گويا ايران با توجه به شرايط تحريم‌ها، نياز به افزايش تبادلات تجاري و به منظور مقابله با نوسانات ارزي تصميم گرفته است، اقدامات جدي در مورد حذف دلار از مبادلات تجاري انجام دهد. البته تنها كشورهايي مانند روسيه و ايران (كه هدف تحريم‌هاي امريكا قرار گرفته‌اند)، نيستند كه در راستاي حذف دلار گام برمي‌دارند، بلكه كشوري مانند چين نيز اين موضوع را در اولويت سياست‌هاي اقتصادي و سياسي خود قرار داده است. چين در عرصه حذف دلار از روابط تجاري در محيط بين‌الملل پيشرو است. در تأييد اين ادعا مي‌توان به ارزش كل مبادلات تجاري اين كشور كه به صورت سالانه به يوآن انجام مي‌شود و بيشتر از ۲ تريليون و ۵۰۰ ميليارد يوآن است، اشاره كرد. با توجه به آنچه گفته شد گويا، خطر حذف دلار از روابط كشورها براي امريكا جدي است و كشورهايي مانند روسيه، ايران، چين و كشورهاي حوزه شرق و جنوب شرق آسيا نسبت به جايگزيني ارزهاي محلي به جاي دلار مصمم شده‌اند.
اين موضوع مشكلاتي را براي امريكا به دنبال دارد:
اول، مشكلات اقتصادي: وقتي كه دلار به عنوان پول مسلط در محيط بين‌الملل مبادله مي‌شود، به صورت طبيعي باعث قدرت گرفتن اين ارز و سودآوري بيشتر براي امريكا است. اما زماني كه قرار است ارزهاي محلي به جاي دلار مبادله شوند، سودآوري دلار براي صاحب آن (ايالات متحده) از بين مي‌رود. مثلاً سه شركت «گاز پروم»، «ران سف» و «راسبورن اكسپورت» روسيه كه تصميم گرفته‌اند از ارزهاي محلي به جاي دلار استفاده كنند، حدود ۲۳۰ ميليارد دلار در سال صادرات دارند كه ۴۴ درصد كل صادرات روسيه را شامل مي‌شود. حذف دلار از مبادلات اين شركت‌ها به معناي استفاده نكردن از ۲۳۰ ميليارد دلار در چرخه اقتصادي جهان و جايگزيني آن با ارزهاي محلي است كه به همين مقدار به اقتصاد امريكا ضربه وارد مي‌شود. اين موضوع با توجه به مشكلات اقتصادي امريكا، مانند حجم زياد بدهي‌هاي اين كشور و نياز به بهبود سيستم اقتصادي ايالات متحده اهميت مي‌يابد.
دوم، مشكلات سياسي: حذف دلار از روابط كشورها علاوه بر مشكلات اقتصادي در زمينه سياسي و حيثيتي نيز براي ايالات متحده مشكلاتي را به دنبال دارد. مثلاً نشست سيكا تحت‌الشعاع حضور ايران، چين و روسيه به عنوان كشورهايي كه به دنبال كاستن از قدرت ايالات متحده هستند، قرار گرفت و حاشيه‌ها و ملاقات‌هاي سران اين سه كشور بيشتر از خود نشست مورد توجه قرار گرفت. به ويژه رسانه‌ها، نشست سيكا را در راستاي حذف امريكا از مبادلات قدرت آسيا مطرح و اين موضوع را به صورت گسترده‌اي تحليل كردند. به طور مثال، قرارداد گازي روسيه و چين كه در آن ارزهاي محلي جايگزين دلار شده است، بيشتر از لحاظ سياسي مورد توجه تحليلگران قرار گرفت.
سوم، مشكلات امنيتي:يكي ديگر از مشكلاتي كه حذف دلار براي امريكا به دنبال دارد مسائل امنيتي است، بر اساس نظريه كاركردگرايي در روابط بين‌الملل گسترش روابط اقتصادي اندك اندك فضا را براي روابط سياسي و امنيتي كشورها باز مي‌كند، به اين ترتيب توسعه روابط اقتصادي كشورهاي منطقه شرق و جنوب شرق آسيا، روسيه، چين و ايران تسهيل روابط سياسي و امنيتي اين كشورها را به دنبال دارد. اين موضوع در درازمدت به نفع ايالات متحده نيست و موجب مي‌شود كشورهاي اين منطقه خواستار خروج نظامي ـ امنيتي امريكا از اين منطقه شوند، چه بسا همان گونه كه اين كشورها در مورد خروج اقتصادي ايالات متحده از مبادلات اين منطقه اقدام كردند، اقداماتي نيز در زمينه‌هاي امنيتي ـ نظامي انجام شود. به طور كلي به نظر مي‌رسد آنچه در قالب حذف دلار از روابط كشورها انجام مي‌شود، تنها واكنشي به كنش‌هاي ايالات متحده است. در حالي كه ايالات متحده از قدرت دلار سوء استفاده مي‌كند و مي‌كوشد با تحريم اقتصادي كشورها آنها را به اطاعت وادار كند، كشورهايي مانند ايران و روسيه براي چاره‌انديشي به سمت سياست حذف دلار گام برمي‌دارند.
