جنگ نرم افزاري آمريكا – روسيه در ميدان حقوق بشر
يکشنبه ۸ ارديبهشت ۱۳۹۲ ساعت ۱۶:۵۹
کد مطلب: 283839
رویارویی در جستجوی مفهومی جدید
اين دو كشور در دوران جنگ سرد تجربه هاي زيادي از رويارويي در برابر يكديگر دارند و حال نيز به همين سمت پيش مي روند. با اين وجود برخي از تحليل گران علاقه اي ندارند كه از همان مفهوم سنتي «جنگ سرد» استفاده كنند. از این رو «جنگ سرد نوین»، «جنگ سرد کلان»، «پسا پسا جنگ سرد» از جمله مفاهیمی است که خواهان جایگزینی مفهوم پیشین هستند. جنگي كه در ماه هاي اخير وارد زمينه هاي حقوق بشري نیز شده است. طي يك ماه اخير دو مسئله حقوق بشري به شدت گمانه ها را براي تشديد تنش بين دو كشور افزايش داده است. موضوع ماگنيتسكي و همچنين انتشار گزارش حقوق بشر آمريكا كه روسيه را همانند برخي ديگر از كشورهاي ضد هژمون خود، مورد هدف قرار داده، چنين فضايي را ايجاد كرده است.
ماجرای ماگنیتسکی
سرگئي ماگنيتسكي، وكيل روسي شركت سرمايه گذاري انگليسي هرميتاژ (Hermitage Capital Management) بود كه به اتهام فرار مالياتي در روسيه بازداشت شده بود و در ۱۶ نوامبر ۲۰۰۹ در بازداشتگاه موقت بوتیرکا درگذشت. وي متهم بود كه عامل اصلي فرار مالياتي بنياد انگليسي مستقر در روسيه است. مرگ اين وكيل شركت انگليسي تبديل به مناقشه اي حقوقي – سياسي بين آمريكا و روسيه شد كه هنوز هم ادامه دارد. در اين ميان از انگليس بر خلاف آمریکا صداي خاصي به گوش نمي رسد.
به دنبال اين مسئله وزارت دارايي آمريكا ۱۸ تن از مقام هاي روسي را كه معتقد بود در مرگ ماگنيتسكي تاثير داشته اند، در فهرست تحريم قرار داد و حتي دارايي های آنها را مسدود كرد. همين مسئله مسكو را تهييج كرد كه دست به واكنش بزند و دقيقا ۱۸ مقام آمريكايي را در فهرست تحريمي هاي خود قرار دهد كه دیگر نمی توانند وارد روسیه شوند. در آمريكا ابتدا قرار بود نام ۲۸۰ مقام روسي در ليست تحريم قرار بگيرد كه در نهايت كنگره اين كشور به ۱۸ تن بسنده كرد و باراك اوباما نيز در دسامبر ۲۰۱۲ آن را اجرايي كرد. اختلاف در برداشت، اين دو رقيب هژمون محور را وارد اين بازي نرم افزاري كرد به اين دليل كه روسيه اعلام كرد دليل مرگ نارسايي قلبي بوده اما آمريكا تاكيد دارد كه نرساندن كمك هاي پزشكي به موقع باعث مرگ ماگنيتسكي شده است. پس از اين اقدام كنگره و رئيس جمهور آمريكا، مقامات روسيه نيز پرونده اختلاس مالياتي ماگنيتسكي با ارزش ۵۰۰ روبل (۱۷ ميليون دلار) را به دادگاه ارائه دادند. روسيه همچنين در گزارش خود اسامي مقامات آمريكايي كه در شكنجه زندان خليج گوانتانامو دست داشته اند را جز فهرست تحريمي قرار داد تا ماجرا ادامه داشته باشد و پس از ماگنیتسکی در گزارش حقوق بشری آمریکا نیز به نمایش گذاشته شود.
جنگ گزارش ها
گزارش سالانه حقوق بشري آمريكا جدال بين دو كشور را وارد مرحله تازه اي كرد. آمريكا از سال ۱۹۷۶ تا كنون گزارش هاي حقوق بشري خود را كه از سوي وزارت خارجه اين كشور تنظيم مي شود، منتشر مي كند. در سي و ششمين سلسله گزارش كه در ۱۹ آوريل سال جاري ميلادي از سوي جان كري به كنگره تحويل شد، وضعيت حقوق بشر در روسيه «عميقا نگران كننده» عنوان شده است. در اين گزارش به موضوعاتي همچون محدوديت فعاليت شركت هاي غير تجاري و غير دولتي در روسيه، فشار بر رسانه ها و همچنين تخلف در انتخابات رياست جمهوري سال ۲۰۱۲ كه باعث بازگشت پوتين به كاخ كرملين شد، پرداخته شده است.
البته اين دست از گزارش هاي سالانه آمريكا مختص به روسيه نيست بلكه ۱۹۹ كشور از جمله چين، ايران، سوريه و ... را در بر مي گيرد. از اين منظر آمريكا خود را در جايگاه «قاضي نظام بين الملل» قرار داده است.
در این میان روسیه نیز با انتقاد تند از آمریکا، گزارشی حقوق بشری علیه این کشور منتشر کرده است که بر روی برخی موارد نقض حقوق بشری آن دست گذاشته است. روسیه در این گزارش به مسائل داخلی و خارجی آمریکا بخصوص گوانتانامو و همچنین جنگ در خارج از مرزهای آمریکا اشاره کرده است. سرگئی دالگف، مسئول بخش حقوق بشر، دموکراسی و حاکمیت قانون در وزرات امور خارجه روسیه در این باره هشدار داد که آمریکا در افغانستان افرادی را تحت بازداشت و بازجویی خود دارد که تنها ۱۱ – ۱۲ سال سن دارند. این بازداشتگاه که در نزدیکی پایگاه بگرام است ده ها نوجوان را در بر گرفته که واشنگتن نام آنها را «جنگجویان دشمن» گذاشته است. این گزارش روسیه در ۶۳ صفحه موارد متعدد نقض حقوق بشر آمریکا را نشانه رفته است. مسئله ای که از دیدگان چینی ها نیز پنهان نمانده و آنها نیز در پاسخ به گزارش ضد چینی، گزارشی از وضعیت نابسامان حقوق بشر آمریکا منتشر کرده اند.
سخن آخر
چشم انداز کنونی و آینده نشان می دهد که این جدال بین کشورهای شرقی و بخصوص بین آمریکا، روسیه و چین ادامه خواهد داشت و جنگ از زمینه سخت و نظامی به سمت فضای نرم و فرهنگی پیش خواهد رفت که همچون دوران جنگ سرد دو قطب شرق و غرب به همراه متحدانشان را در بر خواهد گرفت. در این میان هر کشوری که از ابزار بیشتر و کارآمدتری برخوردار باشد پیروز میدان خواهد بود. مهمترین ابزار نیز در این زمینه رسانه و توان تسلط بر افکار عمومی است. زیرا افکار عمومی و جهت گیری های آنها تاثیر بسیاری بر روی این جدال جدید خواهد گذاشت. مسئله ای که غرب سال ها در این باره اندیشیده و روش های نوینی برایش ابداع کرده است.
رضا حجت شمامی
