در دهه ی 60 رشد بی رویه جمعیت را شاهد بودیم و در دهه ی 70 کنترل جمعیت و در دهه 80 کاهش شدید آن. براساس سرشماری انجام گرفته در سال 1390 این کاهش نگران کننده است و اگر به درستی برای آن چاره ای اندیشیده نشود در آینده دچار انواع بحران ها و آسیب ها خواهیم شد.

جهان نیوز - نصرالله شفیعی*:
رهبر معظم انقلاب اسلامی روز سه شنبه در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام فرمودند: بررسي هاي علمي و كارشناسي نشان مي دهد كه اگر سياست كنترل جمعيت ادامه پيدا كند، به تدريج دچار پيري و در نهايت كاهش جمعيت خواهيم شد.
ایشان افزودند: بنابراين مسئولان بايد با جديت در سياست كنترل جمعيت تجديد نظر كنند و صاحبان رسانه و تريبون از جمله روحانيون در جهت فرهنگ سازي اين موضوع اقدام كنند.

یکی از دغدغه های دولت ها، بخصوص از قرن بیستم، بحث کنترل جمعیت بوده است. این موضوع همچنان به عنوان یک مسأله مهم ذهن دولت ها را به خود مشغول داشته است. از یک جهت ملت هایی که با افزایش بی رویه ی جمعیت روبرو هستند و ظرفیت و امکانات کشورهایشان توان تحمل چنین جمعیتی را ندارد، از سوی دیگر کشورهایی هستند که با کنترل شدید جمعیت اکنون به موقیعتی رسیده اند که از نظر نیروی انسانی شدیداً دچار مشکل شده اند و معلوم نیست در آینده چه سرنوشتی پیدا کنند.

 کشور ایران را نیز نمی توان از این مقوله استثناء دانست. در دهه ی 60 رشد بی رویه جمعیت را شاهد بودیم و در دهه ی 70 کنترل جمعیت و در دهه 80 کاهش شدید آن. براساس سرشماری انجام گرفته در سال 1390 این کاهش نگران کننده است و اگر به درستی برای آن چاره ای اندیشیده نشود در آینده دچار انواع بحران ها و آسیب ها خواهیم شد. به همین خاطر در این مقوله قصد آن داریم از زودیابی به نقد کاهش رشد جمعیت در ایران بپردازیم.

نگارنده اعتقاد دارد که این روند کاهش جمعیت بر خلاف برخی ها که اعتقاد دارند برای توسعه کشور مفید است اگر تداوم پیدا کند، خسارات فراوانی به کشور ایجاد می کند که گاه غیر قابل جبران خواهد بود.

در ادامه به برخی از این آسیب ها و خسارت ها اشاره می شود:

1)تضعیف نیروی دفاعی کشور: نیروی جوان و جمعیت فراوان یکی از شاخص های اقتدار نظامی و دفاع باز دارندگی است. دوران جنگ تحمیلی و حضور جوانان در عرصه های نظامی و عملیات های سرنوشت ساز، برگ برنده ای بود که ایران اسلامی توانست در دوران دفاع مقدس آن را کسب کند. مطمئناً یک کشور که دارای جمعیت اندک و یا پیر باشد توان رویارویی مقتدرانه در برابر تجاوز بیگانگان را نخواهد داشت.

2) کاهش جمعیت نخبگانی کشور: از اصلی ترین پایه های پیشرفت و توسعه کشور نیروی انسانی است. نیروی انسانی نخبه، سرمایه ای است که هیچ سرمایه مادی و غیرمادی، توان هماوردی با آن را ندارد. کشوری که با پیری جمعیت روبرو شود خود بخود جمعیت نخبگانی آن که به طور طبیعی از دل نسلی جوان بر می خیزد دچار آسیب می شود و این کشور مهمترین برگ برنده خود را در توسعه از دست خواهد داد. کما اینکه بسیاری از کشورهای پیشرفته این جمعیت نخبگانی را با مغزهای متفکر جوانان کشورهای جهان سوم جبران می کنند.

3) کاهش نیروی انسانی و در نتیجه عقب ماندگی از قافله توسعه: همان طور که جمعیت نخبگانی شاخص اصلی توسعه می باشد، نیروی انسانی جوان و کارآمد نیز نقش مهمی را در توسعه کشور باز می کند. کشوری که با پیری جمعیت روبرو شود این فاکتور مهم را نیز از دست خواهد داد، فلذا چنین کشوری یا باید از نیروهای خارجی برای جبران نیروی کار استفاده کند یا اینکه در توسعه دچارکندی خواهد شد.

4) برهم خوردن تعادل جمعیتی: ایران اسلامی با همین ترکیب جمعیتی موجود دارای جایگاه ویژه در منطقه است. اگر بر اثر عدم رعایت قواعد یکسان در کنترل جمعیت برخی از ترکیب های جمعیتی دچار تغییراتی شوند، ممکن است آسیب هایی که به یکپارچگی  ملت ایران وارد شود و گاه دشمنان نیز از این مقوله سوء استفاده نمایند.

5) تضعیف جایگاه ایران به عنوان تنها کشور شیعه: هر چند که شیعیان در سراسر جهان در میان ملل اسلامی پراکنده هستند ولی تنها کشوری که درآن دولتی با حاکمیت شیعه سرکار است کشور ایران است. این کشور هم اکنون ام القری جهان اسلام است و چشم جهان اسلام به آن دوخته شده است. اقتدار آن مایه ی اقتدار جهان اسلام  و تضعیف، آن نیز تضعیف جهان اسلام خواهد بود. وجود کشوری پیشرفته با نیروی کار آمد و جوان و  متعهد و متخصص تحت عنوان جمهوری اسلامی ایران، مایه امید و شادابی برای سایر ملل جهان اسلام خواهد بود. از این رو این سرمایه ارزشمند شیعه که منادی اسلام ناب محمدی در جهان است می بایست هم از نظر کمی و هم کیفی شاخص های لازم را داشته باشد و یکی از این شاخص ها، جمعیت قابل قبول است که بتواند در برابر جهان کفر قد علم کند.

همه ی اینها که گفته شد به معنای افزایش بی رویه جمعیت و غیر متناسب با ساختارهای توسعه نمی باشد. افزایش جمعیت در صورتی به رشد و توسعه و توانمندی  کشور کمک می کند که در کنار آن تدبیر لازم همراه با زیر ساخت های مناسب نیز در نظر گرفته شود. این ظرفیت در کشور ما به تعبیر مقام معظم رهبری تا 150 میلیون نفر جمعیت وجود دارد و به همین خاطر وظیفه ی مسؤولان است که به دور از جوزدگی های مرسوم تا دیر نشده به فکر چاره باشند.
* مدرس کانون بصیرت بسیج دانشجویی استان بوشهر