زهره الهیان نماینده مجلس هشتم می‌گوید: «در آخرین روز کاری مجلس هشتم خبر رسید که شورای نگهبان به اصلاحات انجام شده بر این قانون ایرادی وارد کرده است. ایرادی که برای برطرف شدنش چشم امیدمان به مجلس نهمی هاست.»

به گزارش جهان به نقل از تهران امروز زنان از هر گونه ازدواج غیرقانونی با اتباع بیگانه خودداری کنند چرا که نه شناسنامه‌ای برای فرزندان آنها صادر می‌شود و نه می‌توان از مبادی قانونی از حقوق آنها دفاع کرد. یکی از معضلات فعلی در این حوزه فرزندان بلاتکلیف رها شده اند که نتیجه ازدواج‌های غیرقانونی است و موارد زیادی وجود دارد که مشخص نیست پدر این کودکان در کجا هستند و این کودکان بدون هیچ سندی بلاتکلیف رها شده‌اند.

تنها در پایتخت بیش از ۳۲هزار کودک زندگی می کنند که از مادر ایرانی و پدرافغان متولد شده اند و به همین دلیل اوراق هویتی ندارند.

مسئولان دولتی آخرین مهلت درخواست گذرنامه برای اتباع خارجی در کشور را اول خردادماه جاری اعلام کرده بودند که در این فرصت ۷۰۰ هزار افغانی در سراسر کشور درخواست گذرنامه کردند. اما به گفته محمد تهوری، مدیرکل اتباع و مهاجران خارجی وزارت کشور، تبلیغات منفی رسانه های بیگانه از جمله بی بی سی، بر اقدام افاغنه برای درخواست گذرنامه تاثیر گذاشته و آن ها را از بازگشت اجباری به افغانستان ترسانده است. پس آمار ارائه شده، معرف تعداد همه افغان‌هایی نیست که در این کشور با دختران ایرانی ازدواج می‌کنند. ۹۱ درصد اتباع بیگانه ای که در کشور زندگی می کنند، افغانی هستند و تا دلتان بخواهد از این ازدواج ها در کشور به چشم می‌خورد، حتی در برخی روستاها، به ازای مبلغ اندکی پول، دختران نوجوان ایرانی، عروس خانه افغان ها می شوند. ازدواجی که اگرچه با عقد شرعی آغاز می شود اما نه در دفترخانه ای ثبت می شود و نه در شناسنامه!



با افغان ها ازدواج نکنید!

کمتر از ۵ ماه پیش بود که مدیرکل اتباع وامور خارجه استانداری تهران به خانواده‌های ایرانی هشدار داد تا دختران خود را به عقد اتباع بیگانه در نیاورند. عیسی موسوی نسب در این باره گفته بود:«زنان از هر گونه ازدواج غیرقانونی با اتباع بیگانه خودداری کنند چرا که نه شناسنامه‌ای برای فرزندان آنها صادر می‌شود و نه می‌توان از مبادی قانونی از حقوق آنها دفاع کرد. یکی از معضلات فعلی در این حوزه فرزندان بلاتکلیف رها شده اند که نتیجه ازدواج‌های غیرقانونی است و موارد زیادی وجود دارد که مشخص نیست پدران این کودکان در کجا هستند و این کودکان بدون هیچ سندی بلاتکلیف رها شده‌اند.» هیچ قانونی برای حمایت از زنان ایرانی که به عقد شرعی یک مرد بیگانه درآمده اند، وجود ندارد، مگر آنکه پیش از ازدواج، وزارت کشور در جریان قرار گیرد و مجوز های لازم را صادر کند که البته در صورتی که مرد، مجوز حضور در ایران را نداشته باشد، نه تنها مجوزی برای ازدواجش صادر نمی شود بلکه بر‌اساس قانون به کشورش بازگردانده می شود. با این همه، این ازدواج ها به دور از چشم مراجع رسمی کشور انجام می شود.


مسئولان می گویند عشقی در کار نیست. آن ها معتقدند مردان افغان با زنان ایرانی ازدواج می کنند تا روزنه امیدی برای دریافت اقامت در کشورمان نصیبشان شود. به گفته موسوی نسب: «سودجویی و دریافت اقامت و ازدواج‌های غیرقانونی عواملی هستند که باعث شده چنین فرزندانی در کشور متولد شوند و این نوع ازدواج‌ها به‌رغم شرعی بودن، غیرقانونی است و افراد پس از مدتی زن و فرزندان خود را رها می‌کنند و زنان هیچ‌گونه مدرک و اطلاعاتی از همسر خود ندارند که بتوانند آن را از طریق مبادی قانونی پیگیری کنند.»

به گفته مدیرکل امور اتباع خارجی استان اصفهان: «اگرچه برای فرزندان شهروندان ایرانی که اقدام به ازدواج با اتباع خارجی بدون مجوز کرده‌اند شناسنامه صادر نمی‌شود، اما با این حال ازدواج ایرانی‌ها با اتباع خارجی افزایش یافته است.» بهرام صمیمی می گوید:« افزایش آمار ازدواج میان شهروندان ایرانی و اتباع خارجی در استان اصفهان، به دلیل شناخت نداشتن کافی از اتباع خارجی و وجود اختلاف فرهنگی میان کشورها، به منزله زنگ خطری برای کشور است.»

قانون و اختلافات فرهنگی، چراغ قرمزی برای ازدواج

طیبه پورزمان، پژوهشگر و کارشناس ارشد خانواده، در باره این بحران اجتماعی می گوید:«ازدواج های ثبت نشده از اول تا آخرش، پر از مشکل است. زن ایرانی در این نوع ازدواج ها بیشتر از هر کسی آسیب می بیند. بعد از آنکه عقد شرعی انجام شد یا مرد افغان

بر خلاف همه تعهدهایی که داده است، همسرش را به افغانستان می‌برد که از آن جا که این مردان عموما از طبقه ضعیف جامعه خود هستند دسترسی به امکانات بهداشتی ندارند و در فقر و تنگدستی با حداقل امکانات زندگی، فقط می توانند زنده بمانند.»

به گفته او تفاوت فرهنگ بین دو جامعه ایرانی و افغانی بزرگ‌ترین معضل است‌ چرا که در فرهنگ افغان ها مردسالاری و قبیله محوری حاکم است. استعمال مواد مخدر از جمله ماده مخدر «ناس» برای آن‌ها امری عادی است و در مسائل دیگری چون چند همسری نیز بین دو فرهنگ اختلاف وجود دارد. چند همسری در ایران امری است که مورد نکوهش قرار می گیرد اما در افغانستان اینطور نیست.»

او ادامه می دهد:«اما موضوع اصلی درباره زنانی است که در ایران زندگی می کنند . تصور کنید این زنان که عمدتا در دوران نوجوانی هستند با ترس و دلهره از بازگشت همسرشان به افغانستان روز را شب می کنند، کودکان حاصل از این ازدواج ها به دلیل نداشتن شناسنامه نمی توانند به مدرسه بروند. این کودکان در واقعیت وجوددارند اما بودنشان در هیچ جا ثبت نمی شود.»

پورزمان معتقد است این کودکان، سرخورده هستند و می گوید:«آموزش اولین رکن برای پیشرفت هر فردی است. آن ها از آموزش محروم می شوند پس پیشرفتی هم در کار نیست. آن ها عموما یا به کارگری می پردازند‌یا دستفروشی می کنند. حاشیه نشین می شوند و محیط در چنین فضاهایی زمینه ارتکاب به جرم را در آنان افزایش می دهد.»


ازدواج با افغان ها از راه قانونی

فرزندان زنان ایرانی و مردان خارجی که با مجوز دولت ازدواج کرده باشند می‌توانند تابعیت ایرانی بگیرند. البته زهره الهیان نماینده مجلس هشتم می‌گوید: «در آخرین روز کاری مجلس هشتم خبر رسید که شورای نگهبان به اصلاحات انجام شده بر این قانون ایرادی وارد کرده است. ایرادی که برای برطرف شدنش چشم امیدمان به مجلس نهمی هاست.» این قانون اولین بار درسال ۸۵ مصوب شد و با یک فوریتی که مجلس به آن رای داد اصلاحاتی روی آن صورت می‌گیرد. مطابق ماده اضافه شده به این قانون فرزندان متولدشده از زنان ایرانی و مردان خارجی که مطابق ماده ۱۰۶۰ قانون مدنی با اخذ مجوز ازدواج کرده اند، ایرانی محسوب می‌شوند و می توانند تابعیت ایرانی داشته باشند. در مجلس هشتم به این ماده دو تبصره اضافه شده که در یکی از آنها آمده است؛ فرزندانی که پیش از تصویب این قانون از زنان ایرانی و مردان خارجی متولد شدند، تابعیت ایرانی خواهند داشت و این در مورد کسانی است که به صورت غیر مجاز ازدواج کرده اند.

اما تکلیف فرزندانی که پیش از این قانون متولد شده اند چه خواهد بود؟ تبصره اول این ماده به این پرسش پاسخ می دهد. وزارت کشور بعد از اخذ مدارک قانونی وقوع عقد شرعی، نسبت به صدور تابعیت ایرانی موضوع ماده ۱۰۶۰ اقدام می‌کند، بنابراین باید عقد شرعی صورت گرفته باشد تا فرزند مادر ایرانی و مرد خارجی تابعه ایرانی محسوب شود. به نظر می رسد از این پس همه چیز برای زنانی که به صورت قانونی ازدواج کرده اند فرق می کند.